Bezpieczeństwo uczelni wyższych staje się jednym z kluczowych wyzwań współczesnego środowiska akademickiego. W obliczu rosnących zagrożeń oraz tragicznych przykładów wydarzeń z ostatnich lat, konieczne jest podjęcie działań mających na celu skuteczne zabezpieczenie gmachów uczelni oraz kampusów, przy jednoczesnym zachowaniu ich otwartości i autonomii.

Bezpieczeństwo uczelni – wyzwania

Uczelnie wyższe w Polsce w tej chwili zabezpieczone są przede wszystkim poprzez autonomiczne ustalanie własnych zasad utrzymania porządku i bezpieczeństwa, za które odpowiedzialność ponosi rektor danej uczelni. W praktyce oznacza to, iż każda uczelnia sama decyduje o wdrożeniu określonych reguł postępowania, zabezpieczeniach technicznych i organizacyjnych, podejmowanej współpracy z Policją czy dostępności samych kampusów.

Głównymi problemami przed którymi stoją uczelnie to przede wszystkim:

• brak wystarczającej ochrony fizycznej odpowiednio wykwalifikowanej i wyposażonej w środki przymusu bezpośredniego,
• rosnące zagrożenia wynikające z radykalizacji i napięć społecznych, które mogą przekładać się na akty przemocy w środowisku akademickim,
• znaczne deficyty ilościowe i jakościowe w wyposażeniu obiektów i terenów zewnętrznych w środki zabezpieczenia technicznego,
• brak lub nieaktualne zasady współpracy ze służbami mundurowymi w przypadku określonych zagrożeń i sytuacji kryzysowych,
• niedostateczne środki finansowe na wprowadzenie odpowiednich działań zabezpieczających.

W celu wdrożenia adekwatnych rozwiązań, dostosowanych do specyfiki funkcjonowania każdej uczelni wyższej, należy wpierw wykonać określone działania, których celem będzie:

• ocena posiadanej dokumentacji wewnętrznej oraz dokładna wizja lokalna posiadanych nieruchomości i ich zabezpieczeń fizycznych,
• przeprowadzenie analizy ryzyka wystąpienia zagrożeń (najbardziej prawdopodobnych i najbardziej niebezpiecznych) dla środowiska funkcjonowania uczelni, pamiętając o uwzględnieniu trzech czynników – prawdopodobieństwa, podatności i skutku,
• wydanie zaleceń i rekomendacji mających na celu ograniczanie lub eliminowanie podatności i wprowadzanie adekwatnych zabezpieczeń.

Na podstawie tak przygotowanego materiału, uzupełnionego kosztami wprowadzenia określonych rozwiązań, można przystąpić do kolejnych etapów związanych z:

• podjęciem decyzji, co do akceptacji i wdrożenia określonych rozwiązań,
• opracowaniem procedur reagowania w przypadku wystąpienia zagrożenia miejscowego dostosowanych do grup funkcjonujących na uczelni (np. straż akademicka/ochrona fizyczna, władze uczelni, wykładowcy, pracownicy administracyjni i techniczni, studenci),
• weryfikacją wprowadzonego systemu podczas ćwiczeń, w tym ćwiczeń scenariuszowych,
• zapoznanie poszczególnych grup osób z wprowadzonymi rozwiązaniami,
• promowaniem kultury, świadomości i odpowiedzialności w zakresie bezpieczeństwa wśród społeczności akademickiej.

Nie należy zapominać także o stałym monitorowaniu systemu bezpieczeństwa, bieżącej weryfikacji i udoskonalaniu działania wybranych jego elementów, zgodnie z cyklem Deminga, tj.:

Zaplanuj – Wykonaj – Sprawdź – Popraw

Zastosowanie odpowiedniego procesu wdrażania rozwiązań jest najważniejsze w zapewnieniu bezpieczeństwa na uczelniach wyższych w Polsce. Poprawnie dobranie i zastosowane rozwiązania mogą skutecznie zminimalizować ryzyko wystąpienia zdarzeń niepożądanych, a tym samym chronić życie, zdrowie i mienia. Jednocześnie ważne jest, aby środki te nie przekształciły uczelni w miejsca niedostępne lub choćby represyjne, ale umożliwiały swobodną wymianę wiedzy i idei w bezpiecznym środowisku.