Pełna lodówka i brak własnych pieniędzy. Zależność finansowa to kajdany, które trudno zerwać

Zdjęcie: Fot. Tinnakorn Jorruang/ iStock


Na początku jest troska: "Nie musisz pracować, zadbam o wszystko". Później pojawiają się pytania: "Na co ci te pieniądze?". Aż w końcu przychodzi moment, gdy trzeba się prosić o złotówkę na "waciki". Jak wygląda przemoc ekonomiczna w związku i dlaczego tak trudno ją zauważyć na czas?
Marzena nigdy nie musiała się martwić o pieniądze. Po ślubie mąż powtarzał jej, iż jest jego księżniczką i chce, by czuła się bezpiecznie. "Przecież ja zarobię na wszystko" - mówił, gdy odradzał jej powrót do pracy i zachęcał do zajęcia się domem. Po kilku latach zrozumiała, iż "wszystko" oznaczało też kontrolę nad nią. Nie miała dostępu do konta, nie mogła sama kupić choćby podpasek. Gdy zaczęła się buntować, za każdym razem słyszała agresywne stwierdzenia, iż przecież ma wszystko, czego potrzebuje do życia i każda chciałaby być na jej miejscu. Dopiero rozmowa z przyjaciółką uświadomiła jej, iż to, co się dzieje, to nie jest troska. To przemoc.


REKLAMA


Zobacz wideo Katarzyna Miller: Niestety, wciąż jest przyzwolenie na przemoc w rodzinie


Jak rozpoznać przemoc ekonomiczną? Powolne zaciskanie pętli na szyi
Przemoc ekonomiczna, zwana też finansową, to subtelna, ale destrukcyjna forma kontroli. Dotyka zarówno kobiet, jak i mężczyzn, krok po kroku odbierając im niezależność. Nie zostawia śladów na ciele, ale głęboko rani psychikę. Początkowo wygląda niewinnie - partner "dla wygody" przejmuje zarządzanie domowym budżetem, zachęca do rezygnacji z pracy, zapewnia, iż dba o wspólne dobro. Z czasem jednak troska zamienia się w całkowitą kontrolę. Dostęp do pieniędzy staje się przywilejem, każda złotówka wymaga uzasadnienia, a prośba o własne środki kończy się wyrzutami. Ofiara traci finansową niezależność, a wraz z nią, poczucie sprawczości i wolności.


Przemoc ekonomiczna pociąga za sobą poważne konsekwencje. Jak wskazuje portal osrodekprzystan.com osoby, które jej doświadczają, często:


tracą poczucie własnej wartości,
boją się odejść, bo nie mają środków na życie,
wpadają w długi, jeżeli sprawca zaciąga kredyty na ich nazwisko,
doświadczają depresji i zaburzeń lękowych.


W rozmowie z portalem bankier.pl Urszula Nowakowska, założycielka Centrum Praw Kobiet, podkreśliła, iż rzetelne statystyki dotyczące przemocy ekonomicznej są trudne do uzyskania. W Polsce świadomość tego zjawiska wciąż pozostaje niska, co sprawia, iż wiele osób nie identyfikuje swojej sytuacji jako formy przemocy. Badania przeprowadzone w 2007 roku na zlecenie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wykazały, iż zjawiska doświadczyło aż 16 proc. kobiet. jeżeli chodzi o mężczyzn, przypadki były znacznie rzadsze i dotyczyły głównie seniorów.


Przemoc ekonomiczna fot. Filmstax/ iStock


Jakie zachowania to przemoc ekonomiczna? Zwróć uwagę na "czerwone flagi"
Nie każda sytuacja, w której jeden partner zarządza finansami, oznacza przemoc. Różnica tkwi w intencji. jeżeli jedna osoba ma pełną kontrolę nad pieniędzmi i ogranicza drugą, to już sygnał ostrzegawczy. Na jakie zachowania musimy uważać?


Wydzielanie pieniędzy na podstawowe potrzeby,
zabranianie podjęcia pracy,
przejmowanie zarobków partnera,
kontrolowanie każdego wydatku,
zmuszanie do podpisywania kredytów.


W wielu przypadkach dochodzi także do "syndromu gotującej się żaby", kiedy sytuacja pogarsza się stopniowo, ofiara nie zauważa, iż przekroczono granicę. Na końcu zostaje już tylko lęk i przekonanie, iż "bez niego/niej sobie nie poradzę".


Co grozi za przemoc finansową? Warto zbierać dowody, które ją potwierdzą
Jak zauważyła radczyni prawna Anna Kubica, polskie prawo wciąż nie traktuje przemocy ekonomicznej jako osobnego przestępstwa. Jednak w niektórych przypadkach może być ona uznana za znęcanie psychiczne (art. 207 Kodeksu karnego), za co grozi od 3 miesięcy do 5 lat więzienia. Dodatkowo jeżeli sprawca uchyla się od obowiązku finansowego wobec rodziny, może odpowiadać za niealimentację (art. 209 KK), co wiąże się z grzywną, ograniczeniem wolności lub choćby karą do 2 lat pozbawienia wolności.


Pamiętaj: aby zgłosić przemoc ekonomiczną, ważne jest posiadanie dowodów. Mogą to być wiadomości i e-maile, w których partner zabrania dostępu do pieniędzy, nagrania rozmów (o ile są zgodne z prawem), a także wyciągi z konta czy potwierdzenia transakcji. Warto również gromadzić świadectwa bliskich - przyjaciół, rodziny, którzy mogą potwierdzić sytuację. Im więcej materiałów, tym większa szansa na skuteczne udowodnienie przemocy finansowej.


Doświadczasz przemocy domowej? Szukasz pomocy? Możesz zgłosić się na przykład do Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie "Niebieska Linia". Bezpłatna infolinia czynna jest całodobowo pod numerem telefonu 800 12 00 02. Więcej informacji znajdziesz na tej stronie.
jeżeli występuje zagrożenie życia - dzwoń na numer alarmowy 112.
Czy kiedykolwiek doświadczyłaś/eś sytuacji, w której ktoś ograniczał Twój dostęp do pieniędzy lub zmuszał do finansowej zależności? Zapraszamy do udziału w sondzie oraz do komentowania.
Dziękujemy za przeczytanie naszego artykułu.
Zachęcamy do zaobserwowania nas w Wiadomościach Google.