Wspomnienie Makabrycznej Nocy....

kronikiinowroclawskie.blogspot.com 4 dni temu

Kamienie pamiętają najdłużej.......

Młode dęby i krzyż wyniosły

nie pamiętają tej straszliwej nocy

tylko napis wyryty w kamieniu

o tym przypomina

w tle więzienna panorama i sąd

październikowa gehenna odżywa

gdy czas zaciera pamięć

nie żyją świadkowie

pamiętają już tylko kamienie

wsłuchuję się w ich opowieść.....

Głaz pamięci

W ten kamień są zaklęte

strzały, krzyki, strach i ból

pamięć wielkiej więziennej tragedii

wsłuchuję się w jego opowieści

patrzę na padające na ziemię liście

jak ciała w noc październikową

na więziennym placu

jesienny wiatr łka głośno

żałobną pieśń układa na nowo....

Inowrocław został zajęty przez oddziały Werhrmachtu w dniu 8 września 1939 roku,

a 27 września na czele okupacyjnej administracji w mieście stanął przysłany z Rzeszy 30 letni komisaryczny landrat Otto Christian Hirschfeld- przed wojną rolnik w służbie czynnej i Sturmbannfuhrer SA.W Inowrocławiu i okolicy zaczęły się aresztowania Polaków, których ofiarą padali przedstawiciele lokalnych elit.

Zatrzymanych umieszczano głównie w inowrocławskim więzieniu.Od końca września miały tam miejsce masowe mordy, a od początku października więzienie opuszczały transporty skazanych, których wywożono na egzekucje do Zajezierza do Puszczy Bydgoskiej lub w okolice wsi Różniaty.Udokumentowano wywózki około 600 osób w październiku i listopadzie 1939 roku.Landrat Hirschfeld osobiście brał udział w sporządzaniu list egzekucyjnych jak i w samych egzekucjach.24 października przywódca pomorskiego Selbstschutzu Ludolf von Alvensleben przekazał landratowi listę 65 skazanych na śmierć Polaków. Niemcy planowali wykonanie egzekucji przez policję bezpieczeństwa dnia 24 X 1939 roku. Jednak w niedzielę 22 X Hirschfeld udał się na polowanie wraz z Hansem Ulrichem Jahnzem- właścicielem majątku ziemskiego w pobliskim Palczynie, a zarazem członkiem SS w randze Rottenfuhrera. Po zakończonym polowaniu udali się na alkoholową libację.W trakcie biesiady nabrali ochoty na jakąś rozrywkę np. postrzelanie sobie do Polaków.Pijani pojawili się w więzieniu około godziny 0:30

Na początek pobili dozorcę, Polaka Witkowskiego i jego rodzinę . Następnie po kolei w/g listy wyciągali aresztowanych z cel.Później niemieccy dozorcy odprowadzali wyznaczonych przez landrata więźniów na tylne podwórze i tam ich rozstrzeliwali.

Robili to w ekspresowym tempie przy świetle kieszonkowych latarek, gdyż to podwórze było nieoświetlone.Tempo było tak duże iż dozorca Berndt nie nadążał ze skreślaniem nazwisk w księdze,również Jahnz nie nadążał z listą, jednak jak powiedział Landrat nie chodzi o jednego Polaka mnie czy więcej. Część egzekucji Hirschfeld i Jahnz wykonali osobiście, a działacza związkowego Stanisława Kiełbasiewicza Jahnz oskalpował scyzorykiem. Łącznie zginęło tej nocy 56 przetrzymywanych w więzieniu Polaków, wśród nich Prezydent Inowrocławia-Apolinary Jankowski,jego zastępca-Władysław Juengst i wielu zasłużonych działaczy, społeczników, nauczycieli i ziemian. Ciała zamordowanych zakopano w rowach przeciwlotniczych tuż za więzieniem.

Wiedza o "krwawej nocy"przedostała się na zachód dzięki komunikatowi który uczniowie i profesorowie gimnazjum im. Jana Kasprowicza wysłali w świat dzięki tajnej radiostacji.Potem komunikat powtarzały francuskie i brytyjskie rozgłośnie,a w swoim wystąpieniu na forum Izby Gmin mówił o tej masakrze sam Winston Churchil.

Międzynarodowy rozgłos tej zbrodni doprowadził do osądzenia zbrodniarzy.Jednak nazistowscy sędziowie mimo nacisków opinii międzynarodowej skazali Hirschfelda tylko na 15 lat,a Jahnza uniewinnili.

19 października 1945r dokonano ekshumacji ciał ofiar "makabrycznej nocy".

Udało się zidentyfikować jedynie 29 zwłok. Dwa dni później odbył się uroczysty pogrzeb.Zwłoki złożono w wydzielonej kwaterze na cmentarzu parafii pw.Zwiastowania NMP. a na murze więzienia umieszczono pamiątkową tablicę.

Otto Christian Hirschfeld zmarł w niejasnych okolicznościach w nazistowskim więzieniu, a Hans Ulrich Jahnz niemal do końca wojny mieszkał w swoim majątku w Palczynie, będąc postrachem Polaków. W 1945 roku został schwytany i rozstrzelany przez żołnierzy Armii Czerwonej.
Sprawiedliwości choć późno stało się zadość.

Zwłoki ofiar tej zbrodni zostały zakopane w rowach przeciwlotniczych za murami więzienia.
W październiku 1945 roku odbyła się ekshumacja zwłok ofiar mordu, a następnie uroczysty pogrzeb. Kondukt żałobny przeszedł od inowrocławskiego Rynku, dalej ul. Królowej Jadwigi, Solankową, Pakoską (dzisiaj Narutowicza), kierując się dalej na cmentarz parafii Zwiastowania Najświętszej Marii Panny. Tam ofiary mordu spoczęły w przygotowanej wcześniej zbiorowej mogile.

Spacer kronikarski do tych miejsc ożywił te straszne wydarzenia z październikowej nocy 22/23 1939 roku.....

Wspomnienie

Niedziela 22 października

od dwóch dni jestem lekarzem więziennym

na razie raczej lekarzem dusz

powierzali mi swe troski, obawy, rozpacz, ból

on jeden przejęty przedziwnym strachem

coś więcej czuł

zaległa cisza nocna

groźna

jak ciemnogranatowe chmury latem

z trwożliwego snu wyrwały nas hałasy

donośne komendy, strzały

kobiece krzyki

tupot podkutych butów

zgrzyty otwieranych zamków

wywoływano nazwiska

w pośpiechu kopnięciami

wyrzucano więźniów z cel

popychani, uderzani kolbami karabinów

zostali spędzeni na więzienny plac

prezydencki dziwny lęk

znajdował swój sens

potężny huk strzałów wstrząsnął więzieniem

gęsto padały ciała

ohydne, napuchłe twarze Niemców

jak wygłodniałe tygrysy

na starożytnej arenie

widok, który do końca moich dni

przed oczyma zostanie

krew i bryzgi mózgu

marynarką z podłogi ścierane

odgłosy bicia, jęki, śmiechy, naigrawania

wyzwiska, krzyki, kolejne strzały

wszystko mieszało się w dziki

okrutny hałas

przed świtem koniec

szarzało niebo

oprawcy opuszczali więzienie

w blasku wschodzącego słońca

widziałem stosy ofiar

splątanych, zbratanych

bez względu na pochodzenie

jak Chrystusa jeszcze ich z szat obdarto

ciała wywleczono za mury

do rowów

zdrętwiały słyszałem głuchy trzask

każdego wrzucanego ciała

pięćdziesiąt sześć uderzeń w piach

takiego pogrzebu ta ziemia

jeszcze nie widziała.

Ten przejmujący wiersz oparty na wspomnieniach lekarza więziennego niech będzie wspomnieniem tej tragicznej nocy i hołdem dla zamordowanych....

Makabryczna noc
okrutna
podpici esesmani
plac inowrocławskiego więzienia
w miejsce nocnego polowania będą zmieniać
głośne rozkazy
krzyki
szamotanina
światła latarek

huk strzałów

jęki
ból
strach
padające pokotem ciała
wywlekane do rowów

błysk łopat

tak kujawska ziemia
56 swych zacnych synów
przyjmowała

ciała zgarnięte do rowów
jak śmieci, czy zwiędłe liście
minęły długie miesiące
nim znalazły mogiły
po latach są bohaterami
w naszych sercach
zawsze dla nich miejsce mamy.