4 godzin temu
Miliony osób zastrzegły swój numer w aplikacji mObywatel, ale to nie chroni przed jednym rodzajem oszustwa. Ofiary muszą płacić za polisy ubezpieczeniowe, o których istnieniu nie mają pojęcia.
Fot. Warszawa w Pigułce
Popularność zastrzeżenia PESEL rośnie
Zastrzeżenie numeru PESEL przez aplikację mObywatel cieszy się rosnącą popularnością wśród Polaków. Od wprowadzenia tej funkcji w 2023 roku skorzystało z niej już 6,5 miliona osób – jak poinformowało w czerwcu 2025 roku Ministerstwo Cyfryzacji. To wzrost z 5 milionów na koniec 2024 roku, co pokazuje, iż świadomość zagrożeń związanych z kradzieżą tożsamości systematycznie rośnie.
Zastrzeżenie numeru PESEL skutecznie chroni przed wieloma rodzajami oszustw finansowych. Uniemożliwia zaciągnięcie kredytu lub pożyczki na cudze dane, a także zapobiega uruchomieniu usług telekomunikacyjnych bez wiedzy właściciela numeru. Banki, firmy pożyczkowe, operatorzy komórkowi i notariusze mają ustawowy obowiązek sprawdzania, czy PESEL został zastrzeżony przed zawarciem umowy.
Problem polega na tym, iż nie wszystkie branże objęte są tym obowiązkiem. Istnieje poważna luka w systemie, którą coraz częściej wykorzystują oszuści.
Ubezpieczenia poza systemem kontroli
Firmy ubezpieczeniowe oraz sprzedawcy używanych samochodów nie mają ustawowego obowiązku sprawdzania zastrzeżenia PESEL przed zawarciem umowy. Ta luka prawna umożliwia przestępcom zawieranie fikcyjnych polis ubezpieczeniowych na skradzione dane osobowe.
Mechanizm oszustwa jest stosunkowo prosty. Złodzieje wykorzystują wykradzione numery PESEL do zawarcia umowy na polisę OC, opłacając jedynie pierwszą ratę składki. Gdy kolejne płatności nie wpływają na konto ubezpieczyciela, firma nie może wypowiedzieć obowiązkowego ubezpieczenia do końca okresu, na który zostało zawarte.
Konsekwencje ponosi osoba, której dane zostały wykorzystane. To do niej kierowane są wezwania do zapłaty zaległych składek, a w przypadku braku reakcji – również kary za brak ubezpieczenia OC. Według danych Polskiej Izby Ubezpieczeń, Polacy mają łącznie 682,2 miliona złotych długu wobec ubezpieczycieli.
Skala problemu rośnie
Przykłady pokazują, jak poważne mogą być konsekwencje dla ofiar. Według danych Krajowego Rejestru Długów, skradziona tożsamość mieszkańca Piotrkowa Trybunalskiego została wykorzystana do ubezpieczenia 27 pojazdów. Podobny los spotkał łodzianina, którego dane osobowe użyto do zawarcia umów na 18 samochodów.
Przy obecnej maksymalnej karze za brak OC wynoszącej 9330 złotych za samochód osobowy, potencjalne zobowiązania mogą osiągnąć astronomiczne kwoty. W przypadku 27 pojazdów to ponad 251 tysięcy złotych, a przy 18 autach – blisko 168 tysięcy złotych.
Oszuści stosują różne metody. Poza bezpośrednim zawieraniem fikcyjnych polis, popularne staje się zawieranie fałszywych umów kupna-sprzedaży samochodów na skradzione dane. Ubezpieczenie OC jest przypisane do pojazdu, więc w momencie wygaśnięcia automatycznie przedłuża się na dane osoby widniejącej w dokumentach.
Zmiany w prawie już w drodze
Władze dostrzegły problem i podjęły działania naprawcze. W czerwcu 2025 roku rząd przyjął projekt nowelizacji ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.
Nowe przepisy dadzą towarzystwom ubezpieczeniowym oraz Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu możliwość sprawdzania rejestru zastrzeżeń PESEL przed zawarciem umowy. jeżeli numer będzie zastrzeżony, firma będzie mogła odmówić zawarcia polisy bez dodatkowych procedur weryfikacyjnych.
Zmiany mają wejść w życie po trzech miesiącach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Ochrona będzie dotyczyła jednak tylko osób, które zdecydują się na zastrzeżenie swojego numeru PESEL.
Praktyczne konsekwencje dla konsumentów
Nowy system będzie wymagał zmiany nawyków od osób, które już zastrzegły swój PESEL. Przed wykupieniem nowej polisy ubezpieczeniowej będą musiały tymczasowo zdjąć zabezpieczenie. Zastrzeżenie można cofnąć bezterminowo lub na określony czas przez aplikację mObywatel lub portal gov.pl.
Dla osób starszych, które nie korzystają ze telefonów ani komputerów, dostępna będzie możliwość cofnięcia zastrzeżenia w dowolnym urzędzie gminy. Po zawarciu umowy ubezpieczeniowej można ponownie zastrzec numer PESEL.
Eksperci podkreślają, iż zmiana przepisów to krok w dobrym kierunku, ale nie rozwiązuje wszystkich problemów. Bartłomiej Drozd z serwisu ChronPESEL.pl zwraca uwagę, iż warto na bieżąco monitorować wykorzystanie swojego numeru PESEL, aby gwałtownie zareagować w przypadku podejrzanych działań.
Co robić w przypadku oszustwa
Osoby, które padły ofiarą tego typu oszustw, powinny niezwłocznie podjąć konkretne kroki. Przede wszystkim należy pisemnie powiadomić policję o popełnieniu przestępstwa, składając zawiadomienie o kradzieży tożsamości.
Kolejnym krokiem jest kontakt z Ubezpieczeniowym Funduszem Gwarancyjnym oraz bezpośrednio z towarzystwem ubezpieczeniowym, które wysłało wezwanie do zapłaty. Szybka reakcja może zapobiec narażeniu na dodatkowe koszty związane z postępowaniem windykacyjnym.
Krajowy Rejestr Długów zaleca również regularną weryfikację własnych danych w różnych rejestrach. Towarzystwa ubezpieczeniowe mogą sprawdzać zgodność danych konsumentów przez KRD, co pomaga wykryć przypadki, gdy nie wszystkie dane się zgadzają – na przykład numer PESEL jest prawidłowy, ale imię i nazwisko już nie.
Według danych Centralnego Biura Zwalczania Cyberprzestępczości, w 2023 roku stwierdzono 82-83 tysiące przypadków cyberprzestępstw, a wszczęto 309 postępowań dotyczących przestępstw w sieci.
Służby borykają się z brakami kadrowymi i ograniczonymi narzędziami do wykrywania tego rodzaju przestępstw. Tymczasem oszuści stają się coraz bardziej kreatywni w poszukiwaniu nowych sposobów wykorzystania skradzionych danych osobowych.
Planowane zmiany w przepisach to istotny krok, ale eksperci podkreślają, iż kluczowa pozostaje świadomość obywateli i ostrożność w udostępnianiu danych osobowych. Niestety, często nie wiemy nawet, kiedy i w jaki sposób nasze dane zostały skradzione.
English (US) · 
Polish (PL) · 
Russian (RU) ·