Część seniorów ma powód do radości. ZUS wypłaci im ponad 6 tysięcy złotych miesięcznie bez zbędnych formalności

Polski system emerytalny wprowadza rewolucyjną zmianę, która od pierwszego stycznia 2025 roku zapewni wszystkim obywatelom przekraczającym magiczny próg stu lat życia comiesięczne świadczenie honorowe w wysokości przekraczającej sześć tysięcy dwieście złotych, niezależnie od ich dotychczasowej historii zawodowej oraz wysokości pobieranych emerytur. Ta przełomowa regulacja prawna ma na celu uznanie wyjątkowego osiągnięcia jakim jest przekroczenie wieku stulatka oraz zapewnienie godnych warunków życia osobom, które reprezentują najstarsze pokolenie polskiego społeczeństwa.

Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce

Mechanizm nowego świadczenia został zaprojektowany w sposób maksymalnie uproszczony dla beneficjentów, eliminując biurokratyczne przeszkody, które mogłyby utrudnić dostęp do należnych środków finansowych. Osoby, które już pobierają świadczenia emerytalne lub rentowe z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, otrzymają honorowe świadczenie automatycznie po ukończeniu wieku stulatka, bez konieczności składania dodatkowych wniosków czy przechodzenia przez skomplikowane procedury administracyjne. Jedynie ci stulatki, którzy dotychczas nie byli objęci systemem świadczeń ZUS, będą zobowiązani do złożenia formalnego wniosku o przyznanie emerytury honorowej.

Kwota świadczenia honorowego została precyzyjnie ustalona na poziomie sześciu tysięcy dwustu czterdziestu sześciu złotych i trzynastu groszy brutto miesięcznie, co czyni je jednym z najwyższych świadczeń społecznych dostępnych w polskim systemie zabezpieczenia społecznego. Ta znacząca suma finansowa ma zapewnić stulatkom nie tylko pokrycie podstawowych potrzeb życiowych, ale również umożliwić im korzystanie z dodatkowych usług oraz komfortu, który przysługuje osobom osiągającym tak wyjątkowy wiek w życiu człowieka.

Kluczowym elementem nowej regulacji jest wprowadzenie mechanizmu corocznej waloryzacji świadczenia honorowego, która będzie przeprowadzana każdego roku pierwszego marca, równolegle z waloryzacją standardowych emerytur oraz rent wypłacanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ten automatyczny system dostosowywania wysokości świadczenia do zmieniających się kosztów życia oraz inflacji zapewni, iż realna wartość nabywcza honorowego świadczenia będzie utrzymywana na stałym poziomie, chroniąc stulatków przed erozją ich siły nabywczej w wyniku wzrostu cen towarów oraz usług.

Historia wprowadzania świadczeń dla stulatków w Polsce sięga roku 1972, gdy prezydium Rady Ministrów wydało specjalną decyzję umożliwiającą prezesowi Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przyznawanie emerytur honorowych w drodze wyjątku od ogólnych zasad systemu emerytalnego. Przez ponad pół wieku ten mechanizm funkcjonował w oparciu o dyskrecjonalne decyzje administracyjne, co tworzyło pewien poziom niepewności prawnej oraz mogło prowadzić do nierównego traktowania potencjalnych beneficjentów w zależności od indywidualnych interpretacji przepisów.

Nowa ustawa o świadczeniu honorowym radykalnie zmienia ten stan rzeczy, wprowadzając jasne oraz jednoznaczne kryteria uprawnień oparte wyłącznie na kryterium wieku, co eliminuje wszelką uznaniowość w procesie przyznawania świadczeń. Każdy obywatel polski, który ukończy wiek stu lat, automatycznie nabywa prawo do świadczenia honorowego, niezależnie od swojej przeszłości zawodowej, wysokości dotychczasowych dochodów, stanu majątkowego czy jakichkolwiek innych czynników społecznych lub ekonomicznych.

Uniwersalność nowego świadczenia oznacza, iż będzie ono przyznawane wszystkim stulatkom bez względu na to, czy pobierają oni w tej chwili emerytury z ZUS, emerytury z innych systemów emerytalnych, uposażenia sędziowskie lub prokuratorskie w stanie spoczynku, czy też uposażenia rodzinne przysługujące rodzinom funkcjonariuszy służb mundurowych. Ta równość traktowania wszystkich stulatków stanowi wyraz społecznego uznania dla ich wyjątkowego osiągnięcia życiowego oraz symboliczne podziękowanie za ich wkład w budowanie polskiego społeczeństwa przez dziesiątki lat aktywności zawodowej oraz społecznej.

Praktyczne zasady wypłacania świadczenia honorowego uwzględniają sytuacje, w których jedna osoba może mieć prawo do kilku różnych świadczeń o charakterze emerytalnym lub rentowym. W takich przypadkach, mimo przysługującego prawa do świadczenia honorowego, beneficjent będzie otrzymywał tylko jedno świadczenie honorowe, co ma zapobiegać potencjalnej kumulacji świadczeń oraz zapewnić sprawiedliwy podział środków publicznych przeznaczonych na ten cel.

Skala oddziaływania nowej regulacji obejmuje w tej chwili około sześciu tysięcy osób zamieszkałych w Polsce, które ukończyły już wiek stulatka lub są blisko osiągnięcia tego niezwykłego wieku. Ta grupa beneficjentów reprezentuje najcenniejszy skarb narodowy w postaci żywej pamięci oraz doświadczenia obejmującego niemal całe stulecie polskiej historii, włączając w to dramatyczne wydarzenia dwudziestego wieku oraz transformacje społeczno-gospodarcze początku wieku dwudziestego pierwszego.

Finansowe aspekty świadczenia honorowego zostały uregulowane zgodnie z ogólnymi zasadami polskiego prawa podatkowego oraz systemu ubezpieczeń społecznych. Świadczenie honorowe będzie podlegało standardowemu opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych, co oznacza, iż stulatki będą otrzymywali kwotę netto niższą od nominalnej wysokości świadczenia o wartość należnego podatku. Dodatkowo, od świadczenia honorowego będzie potrącana obowiązkowa składka na ubezpieczenie zdrowotne, co zapewni beneficjentom pełny dostęp do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Przepisy przejściowe nowej ustawy uwzględniają sytuację osób, które ukończyły wiek stulatka przed dniem wejścia w życie nowych regulacji prawnych, ale z różnych powodów nie otrzymywały dotychczas świadczeń z tytułu osiągnięcia tego wieku. Te osoby będą mogły skorzystać z nowych przepisów oraz ubiegać się o przyznanie świadczenia honorowego na podstawie aktualnych, korzystniejszych zasad, co zapewni im równe traktowanie z osobami, które ukończą stu lat już po wejściu w życie nowej ustawy.

Społeczne znaczenie wprowadzenia ustawowego świadczenia honorowego wykracza daleko poza jego bezpośredni aspekt finansowy, stanowiąc symboliczne recognition wyjątkowej roli jaką stulatki odgrywają w polskim społeczeństwie jako żywi świadkowie historii oraz nosiciele tradycji i wartości przekazywanych kolejnym pokoleniom. To świadczenie stanowi wyraz wdzięczności całego społeczeństwa za ich życiowe doświadczenia, mądrość oraz wkład w budowanie współczesnej Polski.

Administrativne przygotowania do wprowadzenia nowego systemu świadczeń honorowych wymagają od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych przeprowadzenia kompleksowych modernizacji systemów informatycznych oraz procedur operacyjnych, które umożliwią automatyczne identyfikowanie osób uprawnionych do świadczenia oraz sprawną realizację wypłat bez opóźnień czy błędów proceduralnych. Te przygotowania techniczne oraz organizacyjne są najważniejsze dla zapewnienia, iż pierwsze wypłaty świadczeń honorowych nastąpią terminowo już w styczniu 2025 roku.

Długoterminowe projekcje demograficzne wskazują na stopniowy wzrost liczby stulatków w Polsce w nadchodzących dekadach, co wynika z poprawy jakości opieki medycznej, wzrostu świadomości zdrowotnej społeczeństwa oraz ogólnego wydłużania się przeciętnej długości życia. Ten trend oznacza, iż liczba beneficjentów świadczenia honorowego będzie systematycznie rosła, co może wymagać odpowiedniego planowania budżetowego oraz dostosowywania systemów administracyjnych do obsługi większej liczby uprawnonych osób.

Międzynarodowe porównania pokazują, iż Polska dołącza do grona krajów, które w szczególny sposób uhonorowane osoby osiągające wyjątkowe rocznice życiowe, choć mechanizmy oraz skala takiego wsparcia różnią się znacząco między poszczególnymi państwami. Wprowadzenie ustawowego świadczenia honorowego dla stulatków pozycjonuje Polskę jako kraj szczególnie dbający o godność oraz dobrobyt swoich najstarszych obywateli.

Perspektywy rozwoju systemu świadczeń honorowych mogą w przyszłości obejmować rozszerzenie uprawnień na osoby osiągające inne znaczące rocznice życiowe lub wprowadzenie dodatkowych form wsparcia dla najstarszych członków społeczeństwa. w tej chwili jednak priorytetem jest sprawna implementacja obecnego systemu oraz zapewnienie, iż wszyscy uprawnieni stulatki będą mogli skorzystać z przysługujących im świadczeń bez zbędnych przeszkód administracyjnych czy opóźnień w wypłatach.