WWW – grzybowa sieć globalna?

Zdjęcie: wood web wide

Pod naszą codzienną rzeczywistością, niewidzialna dla oka, rozpościera się jedna z najbardziej fascynujących struktur w przyrodzie — grzybnia. Ta podziemna sieć, łącząca drzewa i rośliny, funkcjonuje niczym naturalny internet, umożliwiając wymianę substancji odżywczych, informacji chemicznych i sygnałów ostrzegawczych. W ostatnich latach temat ten stał się obiektem intensywnych badań, a w 2021 roku powstała organizacja SPUN (Society for the Protection of Underground Networks), która postawiła sobie za cel zmapowanie i ochronę tych sieci.

W grudniu 2024 roku naukowcy z Uniwersytetu w Getyndze opublikowali badania, które rzuciły nowe światło na tzw. „wood wide web”. Choć wiele doniesień medialnych wskazywało, iż drzewa mogą „rozmawiać” ze sobą dzięki grzybni, niemieccy badacze zauważyli, iż nie zawsze zachodzi celowa wymiana substancji odżywczych między drzewami. Zamiast tego może to być efekt współdzielenia przestrzeni życiowej przez korzenie i grzybnie, bez bezpośredniej „komunikacji”.

Nie oznacza to jednak, iż idea biologicznego internetu upada. Grzybnia przez cały czas pozostaje kluczowym elementem ekosystemów, wspierając zdrowie gleby, regulując gospodarkę wodną i mineralną oraz chroniąc rośliny przed patogenami. SPUN i współpracujące z nią instytucje zebrali już dane z ponad 10 000 próbek grzybni z całego świata. Celem projektu jest stworzenie globalnej mapy mikoryzowych połączeń, co pomoże w ochronie bioróżnorodności i przeciwdziałaniu skutkom zmian klimatycznych.

Mapowanie sieci grzybni to jednak nie tylko ekologiczna ciekawostka. To również narzędzie do przewidywania, jak zmiany klimatu wpłyną na rolnictwo, lasy i jakość powietrza. Grzyby mikoryzowe pełnią funkcje regulacyjne, przechowując węgiel w glebie i poprawiając jej strukturę. W przyszłości mogą też odegrać istotną rolę w tzw. regeneratywnym rolnictwie — podejściu, które nie tylko minimalizuje szkody środowiskowe, ale aktywnie odbudowuje ekosystem.

Ciekawostką jest to, iż grzybnia potrafi rozciągać się na dziesiątki kilometrów pod powierzchnią ziemi. Największy znany organizm na Ziemi to właśnie grzyb — Armillaria ostoyae w Oregonie (USA), który zajmuje powierzchnię ponad 900 hektarów i może mieć ponad 2400 lat. Choć z zewnątrz widać jedynie jego owocniki (popularne opieńki), prawdziwa potęga tego organizmu kryje się pod ziemią.

Warto wspomnieć, iż niektóre grzyby, takie jak Psilocybe cubensis czy Psilocybe semilanceata, od dawna budzią zainteresowanie nie tylko biologów, ale i psychologów. Zawarte w nich związki psychodeliczne są w tej chwili przedmiotem badań nad leczeniem depresji, PTSD czy uzależnień. Choć grzyby te należą do mniejszości w obrębie królestwa Fungi, stanowią inspirujący symbol tego, jak złożone i niedoceniane są to organizmy.

Grzyby nie mają głosu, ale ich sieci mówią wiele. Nowoczesna nauka wreszcie zaczyna je słuchać.