Urząd skarbowy może zapukać do drzwi. Wystarczy większa ilość gotówki w domu

W czasach rosnącej niepewności gospodarczej coraz więcej osób decyduje się na przechowywanie oszczędności w gotówce, zamiast trzymać je na rachunkach bankowych. Taka praktyka ma zarówno zwolenników, jak i przeciwników. Jakie mogą być konsekwencje podatkowe takiej decyzji?

Fot. Shutterstock

Dlaczego ludzie wybierają gotówkę zamiast banków?

W ostatnich latach wiele osób zaczęło trzymać swoje oszczędności poza systemem bankowym. Istnieje kilka powodów tej tendencji, które wynikają zarówno z obaw o stabilność finansową, jak i chęci uniknięcia nadmiernej kontroli instytucji państwowych.

• Niepewność gospodarcza – Historia pokazała, iż w kryzysowych momentach depozyty bankowe mogą stać się trudno dostępne. Inflacja, denominacje czy inne reformy finansowe w przeszłości sprawiły, iż część społeczeństwa nie ufa bankom w kwestii ochrony oszczędności.
• Unikanie opłat bankowych – Coraz więcej osób skarży się na rosnące opłaty bankowe, które obejmują m.in. koszty prowadzenia rachunków, przewalutowania czy wypłat gotówki. Dla niektórych trzymanie gotówki w domu jest po prostu tańszym rozwiązaniem.
• Obawy przed regulacjami prawnymi – Pojawiające się pomysły wprowadzenia podatków od oszczędności czy nowych regulacji mogą skłonić ludzi do przechowywania gotówki poza systemem bankowym, w obawie przed potencjalnymi konfiskatami lub ograniczeniami w dostępie do własnych pieniędzy.
• Prywatność finansowa – Przelewy bankowe, transakcje kartą i inne operacje są monitorowane przez instytucje finansowe. Osoby ceniące anonimowość wolą obrót gotówkowy, który nie pozostawia śladu w systemie elektronicznym.
• Dostępność środków w nagłych przypadkach – W sytuacjach kryzysowych (np. awarie banków, brak dostępu do internetu, krach finansowy) gotówka może być jedyną formą płatności. Niektóre kraje, jak Szwecja, rekomendują obywatelom posiadanie pewnej ilości gotówki w domu na wypadek awarii systemu bankowego.

Czy przechowywanie gotówki w domu jest legalne?

Polskie prawo nie ogranicza ilości gotówki, jaką można przechowywać w domu. Osoby fizyczne mają pełną swobodę w decydowaniu, czy ich oszczędności pozostają w banku, czy są przechowywane w gotówce.

Nie istnieją żadne regulacje, które nakazywałyby zgłaszanie faktu trzymania dużych kwot pieniędzy w miejscu zamieszkania. Sam fakt posiadania gotówki, choćby w dużych ilościach, nie jest przestępstwem.

Czy przedsiębiorcy mają takie same prawa?

Nieco inaczej wygląda sytuacja w przypadku firm. Przedsiębiorcy podlegają bardziej restrykcyjnym zasadom w zakresie obrotu gotówką. Wprawdzie przedsiębiorcy mogą przechowywać gotówkę w firmie, ale w Polsce obowiązuje limit płatności gotówkowych pomiędzy firmami – jeżeli wartość transakcji przekracza 15 tysięcy złotych brutto, musi ona zostać przeprowadzona bezgotówkowo, dzięki przelewu bankowego.

Wprowadzenie takich regulacji miało na celu ograniczenie szarej strefy i zwiększenie kontroli nad przepływem pieniędzy w obrocie gospodarczym.

Kiedy urząd skarbowy może zainteresować się gotówką trzymaną w domu?

Chociaż trzymanie pieniędzy w domu nie jest nielegalne, może zwrócić uwagę organów skarbowych, jeżeli pojawią się podejrzenia dotyczące ich pochodzenia.

• Rozbieżność między dochodami a zgromadzonym majątkiem – Jeśli urząd skarbowy zauważy, iż posiadany przez nas majątek znacznie przewyższa oficjalnie deklarowane dochody, może wszcząć postępowanie wyjaśniające.
• Duże zakupy za gotówkę – Kupno nieruchomości, luksusowego samochodu czy kosztownych dóbr (np. biżuterii, dzieł sztuki) za gotówkę może wzbudzić zainteresowanie fiskusa.
• Niezgłoszone darowizny i spadki – Jeśli posiadana gotówka pochodzi z darowizny lub spadku, ale nie została zgłoszona do urzędu skarbowego, może to skutkować postępowaniem podatkowym.
• Nagłe zwiększenie majątku – Gwałtowny wzrost wartości posiadanych środków, bez wyraźnego źródła finansowania, może skłonić urząd skarbowy do szczegółowej analizy sytuacji finansowej podatnika.

Jak udowodnić legalne pochodzenie gotówki?

Jeśli urząd skarbowy wszczyna kontrolę, to na podatniku spoczywa obowiązek udowodnienia legalnego źródła pieniędzy. W tym celu mogą pomóc:

• Wyciągi bankowe potwierdzające wypłatę gotówki z rachunku
• Umowy sprzedaży (np. jeżeli środki pochodzą ze sprzedaży nieruchomości lub samochodu)
• Dokumenty spadkowe i darowizn
• Dowody na wygrane w legalnych grach losowych

Brak możliwości udokumentowania pochodzenia gotówki może skutkować nałożeniem podatku od nieujawnionych dochodów w wysokości 75%.

Monitorowanie transakcji gotówkowych przez państwo

Choć nie ma limitu przechowywania gotówki w domu, warto pamiętać, iż banki i instytucje finansowe są zobowiązane do zgłaszania Generalnemu Inspektorowi Informacji Finansowej (GIIF) transakcji przekraczających 15 tysięcy euro.

Od 2022 roku urzędy skarbowe zyskały dodatkowe narzędzia do monitorowania przepływów finansowych – mogą analizować historię kont bankowych bez informowania ich właścicieli.

Czy trzymanie gotówki w domu jest bezpieczne?

Trzymając pieniądze w domu, należy pamiętać o kwestiach bezpieczeństwa. Gotówka nie jest objęta gwarancjami Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, co oznacza, iż w razie kradzieży lub zniszczenia odzyskanie środków może być trudne.

Aby zminimalizować ryzyko, warto:

• Korzystać z certyfikowanych sejfów antywłamaniowych
• Zainwestować w monitoring i alarmy
• Rozważyć specjalistyczne ubezpieczenie gotówki przechowywanej w domu

Przechowywanie gotówki w domu jest legalne i nie podlega żadnym limitom. Osoby fizyczne mają pełną swobodę w podejmowaniu decyzji, czy trzymają swoje oszczędności w banku, czy wolą gotówkę.

Jednak jeżeli posiadane środki nie mają udokumentowanego źródła, urząd skarbowy może wszcząć postępowanie, które może skutkować podatkiem od nieujawnionych dochodów.

Trzymanie gotówki w domu daje poczucie niezależności, ale wiąże się z ryzykiem kradzieży i koniecznością zabezpieczenia oszczędności. Każdy powinien rozważyć wszystkie „za” i „przeciw”, zanim podejmie decyzję o wyborze tej formy przechowywania majątku.