Sprawiedliwi wśród Narodów Świata – wystawa w II LO

– Żaden naród nie złożył na ołtarzu pomocy Żydom takiej hekatomby ofiar, jak Polacy, bowiem w wielu krajach okupowanych pomoc ta nie niosła ze sobą takiego ryzyka- to słowa prezesa Sto­warzyszenia Kombatantów Żydowskich Arnolda Mostowicza.

24 marca minęła 80 rocznica męczeńskiej śmierci Rodziny Ulmów, zamordowanej podczas wojny przez Niemców za ukrywanie Żydów. Cichym bohaterom poświęcona jest wystawa „Samarytanie z Markowej” opracowana przez Instytut Pamięci Narodowej w Krakowie, którą można zwiedzać do 15 kwietnia 2024 roku w budynku II Liceum Ogólnokształcącego im. Piotra Firleja w Lubartowie.

Na ekspozycji możemy obejrzeć m.in. dokumenty i zdjęcia ilustrujące historię polskiej i żydowskiej społeczności Markowej, a także realia okupacji niemieckiej w Polsce, podczas której każdemu, kto pomagał Żydom, groziła kara śmierci.

Wystawa poświęcona jest rodzinie Ulmów, którzy w czasie okupacji niemieckiej ukrywali w swoim domu we wsi Markowa ośmioro Żydów: pięciu mężczyzn z rodziny Goldmanów z Łańcuta oraz trzy mieszkanki Markowej. 24 marca 1944 r., wszyscy członkowie rodziny: Józef Ulma, jego żona Wiktoria będąca w zaawansowanej ciąży, ich sześcioro dzieci oraz wszyscy ukrywający się Żydzi zostali zamordowani przez niemieckich żandarmów.

Nie da się ustalić dokładnej liczby Polaków ratujących Żydów. Niektórzy badacze uważają, iż ocalenie jednego życia wymagało współ­pracy choćby dwudziestu i więcej osób –począwszy od tego, który podejmował się wyprowadzenia z getta, przez ludzi, któ­rzy ułatwiali zmianę wyglądu, dostarczali fałszywych dokumentów, pomagali znaleźć kryjówkę, po tych, którzy bezpośrednio ukrywali Żydów. Udzielanie pomocy Żydom w Polsce było o wiele trudniejsze i bardziej niebezpieczne niż w wielu innych krajach europejskich.

Hanna Krall, która przeżyła wojnę tylko dlatego, iż była ukrywana przez Polaków w swoich wspomnieniach pisała: „Przekazywano mnie sobie z rąk do rąk – p. Pułaska p. Pomorskiej, p. Pomorska p. Podhorskiej, p. Podhorska p. Jadachowej. Na moje utrzymanie łożył z konspiracyjnych funduszów docent dr Tadeusz Stępniewski […]. Wymieniłam tylko tych ludzi, których z nazwiska pamiętam. Wszyscy ratując mnie, narażali siebie i swoje rodziny na śmiertelne niebezpieczeństwo. W grze o moje życie – stawką było życie 45 osób”.

Należy zaznaczyć, iż odznaczeniem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata (do 1 stycznia 2022) uhonorowano 7237 Polaków, czyli ponad 25% liczby wszystkich odznaczonych tym medalem. Polacy są na pierwszym miejscu listy odznaczonych przez państwo Izrael za pomoc Żydom w czasie II wojny światowej.

Cisi bohaterowie, znani z nazwiska i nieznani, zostali upamiętnieni w 2016 r. poprzez otwarcie Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej oraz ustanowieniem dnia 24 marca – decyzją Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej – Narodowym Dniem Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. W ubiegłym roku rodzina Ulmów została wyniesiona do grona błogosławionych.

Zapraszamy do bliższego zapoznania się z materiałami zgromadzonymi na ekspozycji.

Dyrekcja, nauczyciele historii II LO