Pierwszy proces o szpiegostwo gospodarcze dla Chin

Adwokat Gary Martin (po lewej) spotyka się ze swoim klientem Yuesheng Wangiem i jego partnerem, którzy przybywają na rozprawę o szpiegostwo do sądu w Longueuil w prowincji Quebec.

Były pracownik instytutu badawczego Hydro-Québec, 38-letni Yuesheng Wang, stanął przed sądem pod zarzutem szpiegostwa gospodarczego na rzecz Chin. To pierwszy taki przypadek w historii Kanady. Oprócz głównego zarzutu na podstawie ustawy o bezpieczeństwie informacji, Wang odpowiada również za cztery inne przestępstwa, w tym oszustwo komputerowe, naruszenie zaufania oraz współpracę z zagranicznym podmiotem w celu komercjalizacji technologii.

Śledztwo rozpoczęto po tym, jak w 2022 roku wykryto publikację naukową Wanga, której treść mogła naruszać wewnętrzne regulacje Hydro-Québec. Jak zeznał Patrick Cyr, ówczesny menadżer nadzorujący badacza, artykuł został opublikowany bez zgody komisji ds. własności intelektualnej – organu, który musi zatwierdzać wszelkie publikacje, wystąpienia czy patenty. To odkrycie uruchomiło wewnętrzne dochodzenie, które doprowadziło do zawieszenia, a następnie zwolnienia Wanga w listopadzie 2022 roku.

Zarzuty o współpracę z chińskim rządem

Według władz federalnych Wang miał aplikować do programu „Tysiąca Talentów” – inicjatywy chińskiego rządu mającej na celu przyciąganie naukowców wykształconych za granicą. Miał również zobowiązać się do pomocy chińskim podmiotom w komercjalizacji technologii akumulatorowych, nad którymi pracował w ramach tajnych projektów Centrum Doskonałości ds. Elektryfikacji Transportu i Magazynowania Energii (CETEES) w Varennes.

Cyr podkreślił przed sądem, iż większość badań prowadzonych przez Hydro-Québec objęta jest ścisłą tajemnicą, a dane zawarte w dokumentacji laboratoryjnej stanowią własność przedsiębiorstwa. Dostęp do nich jest ściśle kontrolowany. Co więcej, pracownicy muszą zgłaszać chęć podjęcia innej pracy, a zatrudnienie w branży akumulatorowej jest zabronione ze względu na ryzyko konfliktu interesów.

Śledztwo ujawnia luki w procedurach

Podczas przesłuchania ustalono, iż wyższa kadra zarządzająca nigdy bezpośrednio nie skonfrontowała Wanga z podejrzeniami. Dopiero wewnętrzne dochodzenie i analiza jego publikacji doprowadziły do działań dyscyplinarnych. Po powrocie z urlopu w sierpniu 2022 roku Wang został zawieszony bez wynagrodzenia, jego komputer skonfiskowano, a dostęp do systemów zablokowano.

W toku procesu ujawniono też inne istotne fakty — m.in. to, iż Wang przez sześć lat pracy w firmie nie opanował języka francuskiego w wystarczającym stopniu, mimo iż część obowiązkowych szkoleń odbywała się w tym języku. Sędzia Jean-Philippe Marcoux zalecił, by Wang zeznawał po mandaryńsku, ponieważ jego silny akcent w języku angielskim utrudniał zrozumienie wypowiedzi.

Proces, który odbywa się w sądzie w Longueuil pod Montrealem, zostanie wznowiony 27 października. Prokuratura rozważa powołanie dodatkowych świadków.