Pamięci tych „…,co nie mają mogiły, ni dębowego krzyża, a z ciał ich dymy poniósł wiatr w ofierze”

29 kwietnia 1945 roku armia amerykańska wyzwoliła niemiecki obóz koncentracyjny w Dachau. Rocznica tego wydarzenia jest obchodzona jako Dzień Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego w czasie II wojny światowej.

KL Dachau założono w 1933r. dla więźniów politycznych. W czasie II wojny światowej stał się centralnym ośrodkiem zagłady duchowieństwa z całej okupowanej Europy. Wśród 2800 duchownych katolickich (kapłanów, zakonników, kleryków, diakonów, księży i biskupów) największą grupę stanowili Polacy w liczbie 1780. Dnia wyzwolenia doczekała tylko połowa z nich.

80 rocznica wyzwolenia tego obozu skłania do refleksji nad tragedią tych, którzy
w obliczu bezgranicznego okrucieństwa pozostali wierni swoim ideałom, Bogu i Ojczyźnie.

KL Dachau stało się grobem dla tysięcy Polaków, którzy w nieludzkich warunkach byli poddawani niewyobrażalnym cierpieniom. Wielu kapłanów osadzonych w Dachau, wcześniej pełniło posługę w małych parafiach , dbając o życie duchowe i moralne swoich wiernych. Mimo brutalnych prześladowań, aresztowań i wywózek, pozostali na posterunku, głosząc Ewangelię i niosąc nadzieję tam, gdzie jej już nie było.

W Dachau zostali poddani nieludzkim próbom. W tym piekle na ziemi, które miało złamać ludzkiego ducha, polscy księża okazali się nieugięci. Mimo straszliwych cierpień, potrafili organizować wspólne modlitwy, sprawować sakramenty, pocieszać współwięźniów. Zachowali człowieczeństwo w sytuacji, w której człowiek miał być zredukowany do roli numeru, pozbawionego godności i nadziei.

Wolność, w której dzisiaj żyjemy została okupiona ogromną ofiarą i cierpieniem. Pamięć
o tych, którzy oddali za nią życie, zobowiązuje nas do troski o zachowanie wartości, które były im drogie – wiary, miłości bliźniego oraz gotowości do poświęceń dla większego dobra.

Oni wszyscy są świadectwem tego, iż wierność zasadom, choćby w obliczu śmierci, ma wartość nieprzemijającą.

W filii bibliotecznej w Paterku jest prezentowana wystawa poświęcona polskim duchownym-męczennikom, którzy doświadczyli obozowego piekła i nigdy już z niego nie wrócili. Można na niej także zobaczyć listy pisane z obozu. Na wystawie zaprezentowano również sylwetkę ks. Henryka Marii Malaka, który urodził się w 1912 roku w Sadkach
i jako jeden z nielicznych przeżył okropieństwo Dachau. Jest autorem książki pt. „Klechy w obozach śmierci”, będącej „żywym” dokumentem straszliwej zagłady polskich duchownych, których prochy rozwiał wiatr.

Korespondencja zamieszczona na wystawie pochodzi z rodzinnych zbiorów pani Mieczysławy Palickiej, która przekazała je do Muzeum Ziemi Krajeńskiej w Nakle nad Notecią, a została udostępniona dzięki uprzejmości pana Tomasza Pasieki dyrektora Muzeum Ziemi Krajeńskiej w Nakle nad Notecią.

Autor: Katarzyna Hass PiMBP w Nakle nad Notecią – Filia w Paterku