O mediacjach na UJD

O możliwościach podjęcia wspólnych działań edukacyjnych, promocyjnych i organizacyjnych, które przyczynią się do szerzenia wiedzy o mediacji oraz jej praktycznego stosowania rozmawiano w Uniwersytecie Jana Długosza w środę, 15 stycznia w ramach I Okrągłego Stołu ds. Mediacji. Organizatorem debaty było Interdyscyplinarne Centrum Badań nad Edukacją i Pomocą Prawną oraz Mediacją, jednostka badawcza Wydziału Prawa i Ekonomii UJD.

Do udziału w konferencji zaproszono przedstawicieli nauki, sądów, organów ścigania, władz miejskich, mediatorów, adwokatów, radców prawnych, organizacji pozarządowych, organizacji przedsiębiorców oraz szkolnictwa wszystkich szczebli. Zebranych powitał rektor UJD prof. Janusz Kapuśniak, który zaznaczył, iż temat mediacji dotyczy bardzo szerokiego spektrum środowisk i debata nad nim jest niezwykle istotna:
– Dzisiaj będziemy rzeczywiście omawiać temat mediacji i to w różnych aspektach naszego życia, choćby zastanawiałem się dzisiaj nad tym, gdzie ta mediacja może mieć miejsce i gdzie jest ważna. I myślę, iż odpowiedź znajdziemy dzisiaj w trakcie tego spotkania, w którym uczestniczą i przedstawiciele sądownictwa, tego świata sądowniczego, ale także i Policji, Straży Miejskiej i różnych instytucji, gdzie ta kwestia rozmowy, mediacji, takiego bezkonfliktowego rozwiązywania pewnych problemów jest bardzo ważna.

O tym, jak zrodził się pomysł, by szerzej zgłębiać zagadnienie mediacji oraz o idei zorganizowania panelu dyskusyjnego na temat mediacji w różnych jej aspektach opowiedział dr hab. Bogusław Przywora, prof. UJD:
– Sam pomysł zrodził się kilka lat temu, kiedy świadczyłem nieodpłatną pomoc prawną w kilku gminach, w ramach właśnie ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej. I wtedy dostrzegłem wiele problemów, z którymi przychodzili do mnie petenci. No i ja, który miałem im pomóc w ich rozwiązaniu, próbowałem, na ile było to możliwe, proponować im różne rozwiązania. I w pewnym momencie uświadomiłem sobie, iż niektóre z tych problemów, z którymi oni do mnie przychodzą, nie wymagają zaangażowania sądów tylko zdroworozsądkowego podejścia, bo po pierwsze szybciej to zrobią, taniej i skuteczniej. No i w pewnym momencie w tamtym roku zaproponowałem w ramach naszego Centrum Naukowo-Badawczego takie rozwiązanie, jak Interdyscyplinarne Centrum Edukacji Prawnej, Pomocy i Mediacji. I to centrum składa się z trzech elementów: edukacji, pomocy i mediacji. No i biorąc pod uwagę zapotrzebowanie, coraz bardziej dostrzegałem potrzebę wyodrębnienia tej mediacji jako jednego z tych trzech elementów w ramach naszego centrum. Biorąc pod uwagę zapotrzebowanie jakie jest, to pokazuje, iż jest przestrzeń do dyskusji, jest przestrzeń do analizy przepisów, do zaproponowania zmian, bo mediacja dalej nie jest częstym rozwiązaniem sporów.

– Mediacja jest bardzo dobrą opcją rozwiązania różnego rodzaju konfliktów, dzięki której możemy oszczędzić czas, pieniądze i oczywiście nerwy. Niestety wciąż nie jest zbyt popularną formą uniknięcia spraw sądowych – podkreśliła Ewa Drzewiecka z Wydziału Prawa i Ekonomii UJD, współorganizatorka debaty. – Mediacja jest możliwa do zastosowania nie tylko w sprawach konfliktów o charakterze karnym, ale również cywilnym, rodzinnym, w sprawach pracy, gospodarczym, więc ma bardzo szerokie zastosowanie. Musimy o tym pamiętać, iż konflikty są czymś naturalnym, one występują w każdym środowisku, niezależnie od wieku. Mediacja może być świetnym remedium, w jaki sposób je rozwiązywać, w sposób satysfakcjonujący każdą ze stron. Jest bardzo źle, jeżeli chodzi o popularyzację mediacji, dlatego postanowiliśmy podjąć się takiego wyzwania, żeby stworzyć I Okrągły Stół ds. Mediacji i żeby zgromadzić w jednym miejscu przedstawicieli wszystkich instytucji zajmujących się rozwiązywaniem konfliktów. Mediacja, mimo tego, iż jest obecna w polskim porządku prawnym od połowy lat 90., nie jest popularnym narzędziem. Co roku do polskich sądów wpływa 15 milionów spraw, więc to jest olbrzymia liczba i dowód na to, iż ludzie, obywatele nie wiedzą o tym, iż nie muszą iść bezpośrednio do sądu, mogą iść do mediatora i swój konflikt rozwiązać właśnie tam. Ugoda zawarta przed mediatorem, po jej zatwierdzeniu przez sąd, ma moc orzeczenia sądowego. Oczywiście nie w każdej sprawie jest możliwe zawarcie ugody, ale w wielu sprawach, naprawdę wielu, można tę ugodę zawrzeć.

Na niezbyt przychylne mediacjom przepisy zwracał uwagę prokurator Tomasz Mielczarek z Prokuratury Okręgowej w Częstochowie. Podkreślał jednocześnie, iż niestety liczba postępowań skierowanych do mediacji z roku na rok jest mniejsza:
– o ile chodzi o skuteczność, tutaj okręg częstochowski ma wybitnie dobre wyniki, gdyż o ile chodzi o postępowania przygotowawcze, skierowane do spraw w naszym okręgu, o ile weźmiemy pod uwagę skuteczność postępowań mediacyjnych zakończonych pozytywnie, sięga ponad 90%, jest to powyżej średniej krajowej. Natomiast z przykrością możemy powiedzieć, iż o ile weźmiemy pod uwagę ostatnie dwa lata, no to ilość tych postępowań jest rzeczywiście niewielka. Mówimy o ilości jednej czy dwóch postępowań, kiedy w szczytowym okresie mieliśmy 155 spraw skierowanych do mediacji w ciągu jednego roku. Tak to wygląda mniej więcej na dzień dzisiejszy. Miejmy nadzieję, iż trend dotyczący postępowań mediacyjnych zmieni się na lepsze, czego wyrazem jest ta dzisiejsza konferencja. Również zaobserwowałem, iż o ile chodzi o prokuraturę w najbliższym roku, przewidywane są dwa szkolenia, gdzie również będzie poruszana tematyka mediacji. o ile weźmiemy pod uwagę, iż przez ostatnie 10 lat o tej tematyce się nie mówiło, widzimy jakieś światełko w tunelu i miejmy nadzieję, iż te pozytywne efekty dadzą wymierny efekt w przyszłości i będzie instytucja mediacji szerzej stosowana dla dobra ogółu i dla dobra wymiaru sprawiedliwości.

Wśród zaproszonych gości byli również przedstawiciele Komendy Miejskiej Policji w Częstochowie. Jak powiedział nadkom. Michał Adamus, zastępca komendanta miejskiego policji, temat mediacji jest również bardzo istotny dla funkcjonariuszy Policji, stąd ich obecność na obradach:
– Cieszę się, iż dzisiaj zostałem zaproszony na dzień związany z mediacją. Jest to słuszny projekt, słuszna sprawa. Jest to rozstrzygnięcie problemów społeczeństwa, które mają wypracować dwie strony. Dlatego to jest dobre. Ten efekt postępowania mediacyjnego ma być zadowalający zarówno dla strony podejrzanego, jak i pokrzywdzonego. I ten efekt można wypracować dzięki współpracy. Dlatego to jest polubowne rozstrzygnięcie problemów, a chyba takie są najważniejsze.

I Okrągły Stół ds. Mediacji ma stanowić bazę i być zalążkiem szerszego zajęcia się tematem mediacji zarówno od strony naukowej i badawczej, jak też od strony praktycznej, dzięki rozmowom przedstawicieli różnych środowisk zainteresowanych popularyzacją idei mediacji.