Nowy tom „Rocznika Tatarów Polskich” 2024

Z euforią informujemy, iż nowy tom „Rocznika Tatarów Polskich” jest już dostępny. Jedenasty tom drugiej serii, dwudziesty piąty, jeżeli liczyć wszystkie numery okresu przedwojennego. A więc mała rocznica.

A co w numerze? W roku 2025, czyli już niebawem, przypada bardzo duża rocznica: stulecie zorganizowanego funkcjonowania społeczności polsko-tatarskiej. Tak, sto lat temu powstał Muzułmański Związek Religijny w RP oraz Związek Kulturalno-Oświatowy Tatarów RP, którego tradycje kultywuje w tej chwili Związek Tatarów RP. Chcąc upamiętnić i utrwalić pojedyncze fakty i zdarzenia, ale przede wszystkim ludzi, dzięki którym nastąpiło odrodzenie Tatarów, publikujemy Kronikę Tatarów Polskich 1918–1939, starannie przygotowaną przez naszego nieocenionego historyka i kronikarza Aleksandra Miśkiewicza. Dalszą część historii polskotatarskiej społeczności zamieścimy w kolejnym roczniku.

Tymczasem zapraszamy do zapoznania się z ciekawymi artykułami, które zawdzięczamy autorom współpracującym z rocznikiem, m.in. naukowcom z Polski, Azerbejdżanu, Inguszetii i Turcji. Szczególnie polecamy interesujący tekst Ameta-chana Szejchumierowa, młodego historyka krymskotatarskiego, który napisał o najazdach czambułów tatarskich. To kawałek mało znanej historii z dziejów polsko-kozacko-tatarskich. Inguski naukowiec Borys Harsijew poruszył interesujący temat zagranicznych dowódców wojskowych w armii carskiej i „cywilizacyjnej” roli Rosji na Kaukazie. Tym, którzy znają język rosyjski, polecamy artykuł azerbejdżańskiego historyka Jusifa Agajewa na temat strategii koczowniczego świata stepu euroazjatyckiego. Dalej znajdziemy artykuł Jana Tyszkiewicza, niestrudzonego badacza dziejów polskich Tatarów, zatytułowany Tatarzy w mieście Mir przy zamku Radziwiłłów, XVII–XIX w. Białoruska uczona Swietłana Gribowa wspomina Tatarów, którzy walczyli w ramach polskich jednostek wojskowych podczas II wojny światowej. Nazywa ich Tatarami białoruskimi, zaś ich oddziały formacjami obcymi (tj. niesowieckimi), choć byli to Tatarzy polscy, obywatele RP z tzw. Białorusi Zachodniej, zdobytej przez Związek Radziecki po 17 września 1939 roku.

W dziale literackim publikujemy bajki dwóch pisarek, Gulsifat Szahidi z Tadżykistanu i młodszej o pokolenie Ajsylu Imamiewej z Tatarstanu. Różnią się biografiami i doświadczeniami, różnią się także utwory. Miejmy nadzieję, iż spodobają się naszym czytelnikom, podobnie jak historia Sulejmana Mucharskiego, zmarłego prawie czterdzieści lat temu polskiego Tatara, oficera, który zaczął pisać dopiero po przejściu na emeryturę. Tekst jest nieco przewrotny, trochę tragiczny, odrobinę żartobliwy i nieomal kryminalny. Poza tym stepowa opowieść Musy Czachorowskiego Jak umierał Aksakał, która jest pewnym znakiem, stanem nierealnej rzeczywistości, na wpół poetyckim nawiązaniem do współczesnej abnegacji. I jeszcze coś z literatury turkijskiej, a adekwatnie kirgiskiej: świetnie orientująca się w temacie Julia Krajcarz przypomina niepublikowaną w Polsce powieść Czyngisa Ajtmatowa Biały obłok Czyngis-chana.

W Archiwum rzecz warta uwagi: Michał Łyszczarz przygotował bibliografię publikacji o tematyce tatarskiej i muzułmańskiej, jakie pojawiły się w latach 2023 i 2024. Będzie ona kontynuowana. I jeszcze dwa artykuły w dziale Varia: pierwszy dotyczy społeczności alewitów w Europie, w tym w Polsce, napisany przez tureckiego doktoranta Ibrahima Yildiza i przetłumaczony przez Grażynę Zając, od dawna współpracującą z prasą tatarską. Drugi to esej Urszuli M. Benki o intrygującym tytule Nieznośna lekkość kultur. istotny tekst o ważnych sprawach, wyważony i emocjonalny jednocześnie. Naprawdę warto przeczytać i przemyśleć.

Egzemplarze dostępne są w Kancelarii NKM MZR w Białymstoku, ul. Piastowska 13 F.

Osoby zainteresowane prosimy o kontakt mejlowo: [email protected] lub telefonicznie: + 48 605 612 137.

Tom można także znaleźć w naszej elektronicznej Bibliotece Tatarskiej: www.bibliotekatatarska.pl

(Red.)