Holandia: Sieć supermarketów Spar wykorzystywana do obchodzenia sankcji przeciwko Iranowi

Holenderska sieć supermarketów Spar, znana głównie jako popularna osiedlowa marka, została wykorzystana do omijania międzynarodowych sankcji nałożonych na Iran.

Jak ujawniło śledztwo dziennikarzy gazety de Volkskrant, proceder obejmował między innymi zaangażowanie przedstawicieli Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej oraz wykorzystywanie marki Spar do organizowania podejrzanych transakcji finansowych i sprowadzania sprzętu technologicznego z Zachodu.

Spar w Iranie

Od 2017 roku niewielka austriacka firma Blue River była odpowiedzialna za markę Spar w Iranie, po otrzymaniu licencji od międzynarodowego oddziału Spar. W 2020 roku otwarto w Teheranie pierwsze cztery sklepy, co było symbolicznym krokiem w kierunku modernizacji handlu detalicznego w tym kraju.

Jednak już od samego początku działalność Blue River w Iranie budziła wątpliwości. Z dokumentów uzyskanych przez dziennikarzy wynika, iż firma wykorzystywała swoje powiązania z marką Spar do sprowadzania dużych ilości zachodniego sprzętu technologicznego, w tym serwerów, laptopów i innych urządzeń, które były rzadko używane w typowych operacjach supermarketu.

Omijanie sankcji

Ze względu na sankcje gospodarcze, Iran był odcięty od międzynarodowych systemów finansowych. Jednak dzięki powiązaniom z marką Spar i jej austriackim licencjobiorcą, irańskie władze mogły sprowadzać sprzęt i organizować transfery finansowe, omijając międzynarodowe restrykcje.

Dodatkowo, sieć była wykorzystywana do wystawiania wiz Schengen dla osób związanych z reżimem irańskim. Na przykład syn jednego z wpływowych członków Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej uzyskał wizę w celu negocjacji kontraktów w Europie, co było sprzeczne z zasadami sankcji.

Reakcja Spar International

W październiku 2023 roku do międzynarodowego oddziału Spar dotarła skarga od anonimowego sygnalisty, który ujawnił nieprawidłowości związane z działalnością Blue River w Iranie.

Mimo licznych dowodów, Spar International przez długi czas bagatelizował problem, tłumacząc, iż sprawa dotyczyła konfliktu wewnętrznego w zarządzie licencjobiorcy. Dopiero po pytaniach ze strony dziennikarzy de Volkskrant oraz austriackiego Der Standard firma zdecydowała się na zakończenie współpracy z Blue River i wycofanie licencji na operacje w Iranie.

Systemowe problemy

Eksperci wskazują, iż globalny model działania Spar, który opiera się na przyznawaniu licencji niezależnym podmiotom, ma swoje wady. Brak szczegółowego nadzoru nad działaniami licencjobiorców stwarza ryzyko wykorzystywania marki do nielegalnych działań.

Jak podkreślił jeden z rozmówców gazety, „korzystanie z międzynarodowej reputacji Spar do obchodzenia sankcji szkodzi nie tylko wizerunkowi marki, ale również stanowi zagrożenie dla bezpieczeństwa narodowego”.