Białystok. Placówka kultury zachęca do upamiętnienia dzieci wywiezionych z getta

W Białymstoku można szczególnie upamiętnić każde z ok. 1,2 tys. żydowskich dzieci wywiezionych w 1943 roku z miejscowego getta. Dzieci miały być wymienione na jeńców niemieckich, ale ostatecznie zginęły w Auschwitz

5 lutego przypadnie 82. rocznica początku likwidacji tego getta.

W tym roku organizatorzy obchodów chcą szczególnie upamiętnić ok. 1,2 tys. żydowskich dzieci, które ostatecznie zostały zamordowane w Auschwitz. Białostockie Centrum im. Ludwika Zamenhofa rozpoczęło akcję, w ramach której zachęca mieszkańców, by – na specjalnie przygotowanych kamieniach – zapisywali imiona tych dzieci.

W placówce jest imienna lista i są dostępne takie kamienie. 5 lutego, podczas obchodów, kamienie z imionami dzieci zostaną złożone przy pomniku upamiętniającym uczestników powstania, które wybuchło w getcie w sierpniu 1943 roku.

Białostockie getto zostało utworzone w lipcu 1941 r.; zlikwidowano je w sierpniu 1943 r. – w getcie wybuchło wówczas powstanie, które trwało od 16 do 25 sierpnia.

5 lutego 1943 r. rozpoczęła się pierwsza akcja Niemców zmierzająca do likwidacji getta; jest nazywana akcją lutową. W ciągu tygodniowej akcji wyłapywania Żydów wytypowanych do wywózki do obozów zagłady, Niemcy rozstrzelali ok. tysiąca osób, a do obozu zagłady w Treblince wywieziono kolejnych 12 tys.

Obchody 82. rocznicy tych tragicznych wydarzeń szczególnie upamiętniać będą historię żydowskich dzieci z getta. Miały być wymienione na jeńców niemieckich, ale ostatecznie zginęły w Auschwitz. W sierpniu 1943 roku przez kilka dni były one przetrzymywane w kamienicy przy ul. Fabrycznej 10 w Białymstoku; w 2022 roku odsłonięto na ścianie tego budynku (w którym mieszczą się w tej chwili społeczne placówki oświatowe) pamiątkową tablicę.

W dniach 17-20 sierpnia 1943 roku Niemcy umieścili w tej kamienicy ok. 1,2 tys. dzieci z getta. Ponieważ rozeszły się plotki, iż mogą one uniknąć zagłady i czeka je lepsza przyszłość, część rodziców wręcz prosiła hitlerowców, by zabrali ich dzieci.

Oddzielnym transportem, wraz z opiekunami wysłano je do getta w Terezinie w obecnych Czechach, gdzie w dobrych warunkach przebywały ok. sześciu tygodni. Równolegle Niemcy podjęli negocjacje z aliantami na temat przetransportowania całej grupy do Palestyny i wymiany na obywateli niemieckich więzionych przez Anglików. Rozmowy zakończyły się jednak fiaskiem; 5 października 1943 roku dzieci i ich opiekunów wysłano do obozu Auschwitz.

Dwa dni później, tuż po przybyciu na miejsce, wszyscy zginęli w komorach gazowych.(PAP)