Aktualności – lipiec 2022

2 lat temu

We wrześniu wystawa Victorii Popovej

Victoria Popova, mieszkająca od marca w Szamotułach artystka z Ukrainy, namalowała ostatnio tę piękną akwarelę przedstawiającą Zamek Górków. Jej akwarele powstają w czasie przejażdżek rowerowych po Szamotułach i okolicy, a także podczas odbywających się w mieście koncertów. Rzeźbi – ostatnio jej „Orlik” stanął w Przyborówku, tworzy kolejne rzeźby. To właśnie rzeźbiarstwo przywiodło Victorię Popovą po raz pierwszy do Szamotuł – w sierpniu ubiegłego roku wzięła udział w X Plenerze Rzeźbiarskim. W tym roku w Parku Zamkowskim namalowała interesującą pracę podczas Ulicznego Festiwalu Osobliwości.

Po ataku Rosji na Ukrainę artystkę i jej rodzinę, mieszkającą na stałe w Charkowie, zaprosił do Szamotuł dyrektor Szamotulskiego Ośrodka Kultury – Piotr Michalak. Victoria Popova napisała wtedy na FB, dziękując Polakom: „Postaram się też przydać się w Szamotulach i wnieść do waszego miasta swoją wiedzą artystyczną i wdzięczność!”

Tak się dzieje – artystka sama tworzy piękne prace i uczy innych malarstwa. Wszystkie prowadzone przez nią cykle zajęć cieszą się dużym zainteresowaniem.

Spacer ulicą 3 Maja w Szamotułach

Kolejny Spacer z Historią już za nami, nie przeszkodził nam żar, który lał się z nieba!

Powstanie linii kolejowej i dworca (1848 r.) wpłynęło na rozwój południowej części miasta. Wytyczono wówczas ulicę Dworcową (Bahnhofstrasse), a później ulicę łączącą Dworcową z Lipową, czyli dzisiejszą ul. 3 Maja. W okresie zaborów i podczas okupacji była to Hartmannstrasse. Ponieważ to bardzo popularne w krajach niemieckojęzycznych nazwisko, trudno jednoznacznie rozstrzygnąć, który z Hartmannów stał się patronem ulicy (Hartmannowie dzierżawili też majątek szamotulski na początku XX w. i zarządzali nim podczas okupacji). Być może chodziło tu o Johannesa Hartmanna, niemieckiego uczonego z przełomu XVI i XVII w. – matematyka, lekarza, twórcę wielu leków i pierwszego w Europie profesora chemii. Po odrodzeniu państwa polskiego postanowiono poprzez nazwę ulicy uhonorować 1. w Europie konstytucję; święto 3 Maja obchodzone było w okresie międzywojennym w Szamotułach niezwykle uroczyście (msza św., apel członków stowarzyszeń, defilada, akademia z odczytem, festyn ludowy i zabawy taneczne). Po II wojnie światowej nowe władze wprowadziły świętowanie 1 Maja, obchody 3-majowe zaczęto ograniczać już w 1946 r., a rok później w ogóle je zlikwidowano. Zmieniono również nazwę ulicy – jej patronem został Feliks Dzierżyński, rewolucjonista, organizator radzieckich służb bezpieczeństwa. W 1989 r. z inicjatywy lokalnej organizacji Stronnictwa Demokratycznego przywrócono ulicy nazwę 3 Maja, upamiętnia to tablica na narożnym budynku – dawnym zajeździe. Nastąpiło to jeszcze przed przemianami demokratycznymi 1989 r.; kolejne nazwy ulic zmieniono w sierpniu 1990 r.

Dzisiejszy market „Biedronka” (od 1999 r.) to dawny budynek powstałej w 1888 r. spółki mleczarskiej. Przystosowując obiekt do celów handlowych, usunięto charakterystyczną rampę, przy której oddawano bańki z mlekiem, pozostał natomiast komin. Powstanie spółki było inicjatywą okolicznych ziemian – Polaków i Niemców. Po II wojnie światowej spółdzielnia mleczarska przyjmowała mleko od PGR-ów, spółdzielni produkcyjnych i rolników indywidualnych.

Budynek dzisiejszej Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia im. Wacława z Szamotuł po II wojnie światowej przejęto na cele milicji. Od 1950 r. mieściły się tam – wcześniej usytuowane w innych częściach miasta – Komenda Powiatowa Milicji Obywatelskiej, Komenda Miejska oraz Powiatowy Urząd Bezpieczeństwa Publicznego (od 1956 r., kiedy zlikwidowano krytykowany za metody pracy Urząd Bezpieczeństwa, pracownicy milicji politycznej – Służby Bezpieczeństwa byli zatrudnieni w komendzie powiatowej, ale w praktyce działali jako niezależna formacja). W piwnicach budynku znajdowały się cele różnej wielkości; w czasach stalinowskich osoby podejrzane o negatywny stosunek do władzy były bite, torturowane, przesłuchiwane po kilkanaście godzin dziennie. Stawiano im od razu zarzut próby obalenia ustroju politycznego, wyroki mogły sięgać choćby 8 lat (jak w przypadku członków szamotulskich niewielkich młodzieżowych organizacji przełomu lat 40. i 50.). Po likwidacji powiatów (1975 r.) w budynku mieściła się już tylko komenda miejska, którą w 1977 r. przeniesiono do nowego obiektu przy ul. Polnej.

Dzięki inicjatywie Stefana Krawczyka budynek przejęło wówczas Społeczne Ognisko Muzyczne, a od września 1981 r. zaczęła w nim działać Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia (później przez wiele lat I i II stopnia). Stefan Krawczyk był jej pierwszym dyrektorem; jego imię od 2016 r. nosi aula szkoły, której budowę zainicjował. Na elewacji budynku jeszcze pod koniec lat 70. umieszczono kraty z elementem liry i nutami, każda krata jest inna, bo pojawiają się na nich fragmenty zapisu nutowego utworu Wacława z Szamotuł „Już się zmierzcha”. W szkole uczy się około 150 dzieci, większość kadry dojeżdża z Poznania. Stary budynek przeszedł w ostatnich latach remont, uczestnicy spaceru mogli podziwiać obie aule – małą, w starym budynku, z trzema obrazami przedstawiającymi patrona szkoły – Wacława z Szamotuł (dwa z nich namalował Marian Schwartz), oraz dużą, która służy nie tylko uczniom szkoły, ale realizowane są w niej również interesujące koncerty otwarte. O współczesności szkoły opowiadała nam p. dyrektor Olga Siejna-Bernady – bardzo dziękujemy.

Kolejnym obiektem, który zwiedzaliśmy, był budynek Szkoły Podstawowej nr 1. Obiekt oddano do użytku we wrześniu 1928 r., w tamtych czasach był on bardzo nowoczesny, gdyż mieściły się w nim duże sala lekcyjne i przestronne korytarze, od samego początku działało centralne ogrzewanie. Początkowo – przez dwa miesiące – w szkole uczyły się dziewczęta, później ulokowano tam chłopców, a uczennice wróciły do budynku przy ul. Kapłańskiej. Anegdota mówi o tym, iż w czasie budowy obiektu popełniono błąd; rzeczywiście – od strony ulicy znajdują się dwa niewielkie wejścia, a od strony podwórza jedno, dużo bardziej reprezentacyjne (odwrotnie jest w przypadku szkoły nr 3). W okresie powojennym, w latach 1946-1957, w budynku działały dwie szkoły: nr 3 (na piętrze) i nr 1 (na parterze). Po wybudowaniu nowego obiektu przy ul. Szczuczyńskiej przeszli tam uczniowie… dotychczasowej „Jedynki” ze swoim kierownikiem Alojzym Ziołkiem. Wynikało to z faktu, iż to w „Trójce” uczyły się dzieci z Dworcowej, Wojska Polskiego, Lipowej i innych ulic w pobliżu Staszica. Do kolejnego przepełnienia szkoły doszło w latach 80. Zanim w 1992 r. oddano do użytku nowe skrzydło szkoły, uczniowie musieli korzystać z sal w sąsiednim baraku, w Domu Chłopa, ośrodku kultury, na stadionie, a choćby uczyli się w dawnych salkach katechetycznych. Niektórzy uczestnicy naszego spaceru byli uczniami tej szkoły; chodzili do niej w czasach różnych dyrektorów: Alojzego Ziołka, Waleriana Granopsa, Czesława Mańczaka i Wojciecha Kaczmarka.

W okresie niemieckiej okupacji w gmachu znajdował się Urząd Pracy (Arbeitsamt), który swym zasięgiem obejmował także – między innymi – Wronki, Międzychód, Oborniki i Rogoźno.

Nasz spacer zakończyliśmy przy mostku na Rowie Przybrodzkim opowieściami o dawnym wykorzystaniu do umocnienia nadbrzeża macew, czyli tablic nagrobnych z cmentarza żydowskiego, i o willi mecenasa Józefa Kierskiego (późniejsza siedziba PZU, w tej chwili hostel).

Spotkanie prowadzili Agnieszka Krygier-Łączkowska i Łukasz Bernady (z powodu choroby nie było z nami dr. Piotra Nowaka). Dziękujemy serdecznie tym, którzy wzięli udział w spacerze, państwu: Małgorzacie Kowzan, Tadeuszowi Trojankowi i Ryszardowi Kałce – za dopowiedzenie nam pewnych historii. Szczególne podziękowania kierujemy do Piotra Mańczaka (FotoSzamotuły), który obdarował nas pięknymi zdjęciami.

Wielkopolska każdego dnia

Powoli dobiega końca 1. edycja codziennego programu Telewizji Polskiej (TVP 3) poświęconego historii Wielkopolski. Odcinki z informacjami o osobach i wydarzeniach związanych z regionem szamotulskim w tym miesiącu pojawią się w następujące dni: 2 lipca (1939 r. – zaprzysiężenie Szamotulskiego Batalionu Obrony Narodowej i przekazanie zakupionej przez mieszkańców Szamotuł i okolic broni), 3 lipca (2006 r. – odkrycie pierwszej – niedokończonej – lokacji Szamotuł), 5 lipca (1903 r. – śmierć znanego architekta Zygmunta Gorgolewskiego, projektanta, m. in. pałaców w Kobylnikach i Oporowie), 7 lipca (1882 r. – inicjatywa stworzenia w Szamotułach cukrowni), 10 lipca (1935 r. – uroczystość poświęcenia kamienia węgielnego pod pierwszy dom osiedla robotniczego pomiędzy dzisiejszymi ulicami Powstańców Wlkp. i Szczuczyńską w Szamotułach), 12 lipca (1895 r. – w Gałowie urodziła się Zofia z Mycielskich Rostworowska, później Skrzyńska, działaczka patriotyczna, ziemianka z Gębic w powiecie gostyńskim), 14 lipca (1919 r. – wybór Konstantego Scholla na burmistrza Szamotuł), 19 lipca (1908 r. – urodził się ks. płk Henryk Szklarek-Trzcielski, kapelan Armii Krajowej i powstania warszawskiego, prześladowany w czasach stalinowskich).

Link do programu: https://poznan.tvp.pl/55640115/wielkopolska-kazdego-dnia