13 emerytura do zwrotu. Kto będzie musiał oddać pieniądze?

Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozpoczął 1 kwietnia 2025 roku wypłaty trzynastej emerytury, dodatkowego rocznego świadczenia, na które czekały miliony polskich seniorów. Dodatkowe wsparcie finansowe trafiło już na konta ponad dwóch milionów uprawnionych osób, a kolejne wypłaty realizowane są zgodnie z harmonogramem. Choć dla większości seniorów jest to powód do radości, niektórzy emeryci i renciści mogą niebawem otrzymać nieprzyjemną niespodziankę w postaci wezwania do zwrotu wypłaconych środków. Kto może zostać poproszony o oddanie trzynastej emerytury i dlaczego? Jak uniknąć przykrych niespodzianek związanych z tym świadczeniem? Przedstawiamy kompleksowy przewodnik dla emerytów i rencistów.

Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce

Trzynasta emerytura 2025 – dla kogo i ile?

Trzynasta emerytura to dodatkowe świadczenie, które zostało wprowadzone w Polsce w 2019 roku jako odpowiedź na trudną sytuację materialną wielu seniorów. Początkowo miało być jednorazowym wsparciem, jednak z czasem zostało na stałe wpisane do systemu emerytalnego i jest wypłacane co roku. W 2025 roku trzynasta emerytura wynosi 1780,96 złotych brutto, co po odliczeniu podatku i składki zdrowotnej daje kwotę około 1620 złotych na rękę. Dla wielu emerytów, szczególnie tych otrzymujących najniższe świadczenia, jest to znaczące wsparcie finansowe, które pomaga pokryć rosnące koszty życia, zakupu leków czy niezbędnych usług medycznych.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, trzynasta emerytura przysługuje wszystkim osobom, które na dzień 31 marca 2025 roku miały prawo do jednego ze świadczeń długoterminowych wypłacanych przez ZUS, KRUS lub inny organ emerytalno-rentowy. Katalog uprawnionych do trzynastej emerytury jest szeroki i obejmuje osoby pobierające:

Emerytury, w tym emerytury pomostowe, okresowe emerytury kapitałowe oraz emerytury częściowe Renty z tytułu niezdolności do pracy, zarówno stałe, jak i okresowe Renty rodzinne, które otrzymują wdowy, wdowcy oraz sieroty po zmarłych ubezpieczonych Renty socjalne, przyznawane osobom całkowicie niezdolnym do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które nastąpiło przed ukończeniem 18. roku życia lub 25. roku życia, jeżeli osoba kontynuowała naukę Renty szkoleniowe, wypłacane osobom, które utraciły zdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie i przechodzą szkolenie zawodowe umożliwiające przekwalifikowanie Nauczycielskie świadczenia kompensacyjne, przysługujące nauczycielom, którzy spełnili określone warunki dotyczące wieku i stażu pracy Świadczenia przedemerytalne, które otrzymują osoby w wieku przedemerytalnym po utracie pracy Świadczenia dla cywilnych ofiar działań wojennych Rodzicielskie świadczenia uzupełniające (tzw. mama 4+), przyznawane osobom, które wychowały co najmniej czworo dzieci i nie mają prawa do emerytury lub ich emerytura jest niższa od minimalnej

Co ważne, trzynasta emerytura jest wypłacana automatycznie, bez konieczności składania wniosków. ZUS realizuje wypłaty wraz z podstawowym świadczeniem emerytalnym lub rentowym w standardowym terminie płatności, co oznacza, iż seniorzy otrzymują po prostu wyższy przelew na swoje konto w danym miesiącu.

Kiedy ZUS może zażądać zwrotu trzynastej emerytury?

Choć większość uprawnionych seniorów otrzyma trzynastą emeryturę bez żadnych problemów, istnieją sytuacje, w których ZUS może zażądać zwrotu wypłaconego świadczenia. Najczęściej dotyczy to osób, które na dzień 31 marca 2025 roku miały zawieszone prawo do swojego podstawowego świadczenia emerytalnego lub rentowego, a mimo to otrzymały trzynastą emeryturę.

Główną przyczyną zawieszenia świadczeń jest przekroczenie limitów dochodowych przez osoby, które pobierają wcześniejszą emeryturę i jednocześnie kontynuują pracę zarobkową. Zgodnie z przepisami, osoby, które nie osiągnęły powszechnego wieku emerytalnego (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn), mogą dorabiać do swojej emerytury, jednak obowiązują ich określone limity.

W 2025 roku limit dochodowy wynosi 130% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, co przekłada się na kwotę około 9 800 złotych brutto miesięcznie. jeżeli przychód emeryta przekroczy ten próg, ZUS zawiesza wypłatę świadczenia emerytalnego. W takiej sytuacji, ponieważ na dzień 31 marca 2025 roku świadczenie było zawieszone, emeryt nie ma prawa do trzynastej emerytury. jeżeli jednak przez pomyłkę systemu informatycznego lub błąd urzędnika świadczenie zostało wypłacone, ZUS ma prawo zażądać jego zwrotu.

Inną grupą osób, które mogą otrzymać wezwanie do zwrotu trzynastej emerytury, są ci, którzy na dzień 31 marca 2025 roku zrezygnowali z pobierania świadczeń emerytalno-rentowych z ZUS na rzecz świadczeń z innych systemów, np. emerytur mundurowych, ale mimo to otrzymali trzynastą emeryturę z ZUS. W takich przypadkach również może pojawić się konieczność zwrotu nienależnie pobranego świadczenia.

Warto również wspomnieć o sytuacji osób, które otrzymują rentę rodzinną po zmarłym emerycie lub renciście. jeżeli renta rodzinna była zawieszona na dzień 31 marca 2025 roku z powodu przekroczenia limitów dochodowych przez osobę uprawnioną, to również w tym przypadku ZUS może zażądać zwrotu wypłaconej trzynastej emerytury.

Jak uniknąć konieczności zwrotu trzynastej emerytury?

Aby uniknąć nieprzyjemnej sytuacji związanej z koniecznością zwrotu trzynastej emerytury, warto pamiętać o kilku ważnych zasadach:

Przede wszystkim, osoby pobierające wcześniejszą emeryturę i jednocześnie pracujące zarobkowo powinny dokładnie monitorować swoje dochody, aby nie przekroczyć ustalonego limitu. jeżeli istnieje ryzyko przekroczenia progu 130% przeciętnego wynagrodzenia, warto rozważyć tymczasowe ograniczenie aktywności zawodowej, szczególnie w okresie poprzedzającym 31 marca, który jest dniem decydującym o prawie do trzynastej emerytury.

Warto również na bieżąco informować ZUS o wszelkich zmianach w swojej sytuacji zawodowej i dochodowej. Zgodnie z przepisami, osoby pobierające wcześniejszą emeryturę mają obowiązek informowania ZUS o podjęciu pracy i osiąganych z tego tytułu dochodach. Regularne przekazywanie tych informacji pozwala uniknąć nieprzyjemnych niespodzianek w postaci wezwania do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.

Osoby, które otrzymują rentę rodzinną i jednocześnie pracują zarobkowo, również powinny kontrolować swoje dochody, aby nie przekroczyć limitów powodujących zawieszenie świadczenia. W przypadku rent rodzinnych dla osób, które nie ukończyły 16 lat lub kontynuują naukę i nie ukończyły 25 lat, świadczenie przysługuje niezależnie od dochodów. Jednak w przypadku wdów i wdowców pobierających rentę rodzinną, przekroczenie określonych limitów dochodowych może prowadzić do zawieszenia świadczenia.

Jeśli masz wątpliwości co do swojego prawa do trzynastej emerytury, warto skontaktować się z najbliższą placówką ZUS, aby wyjaśnić swoją sytuację. Doradca emerytalno-rentowy ZUS może udzielić szczegółowych informacji na temat przysługujących Ci praw i obowiązków oraz pomóc w uniknięciu potencjalnych problemów związanych z nienależnym pobieraniem świadczeń.

Co zrobić, gdy ZUS zażąda zwrotu trzynastej emerytury?

Jeśli otrzymasz z ZUS wezwanie do zwrotu nienależnie pobranej trzynastej emerytury, nie ignoruj tego pisma. ZUS zwykle wyznacza 30-dniowy termin na zwrot nienależnie pobranego świadczenia. W pierwszej kolejności warto dokładnie przeanalizować powody, dla których ZUS uznał, iż świadczenie Ci nie przysługiwało. jeżeli uważasz, iż decyzja ZUS jest błędna, masz prawo odwołać się od niej do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji.

Odwołanie wnosi się za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję. W odwołaniu należy wyraźnie wskazać, z jakimi elementami decyzji się nie zgadzasz oraz przedstawić dowody potwierdzające Twoje stanowisko. Pamiętaj, iż samo złożenie odwołania nie wstrzymuje obowiązku zwrotu nienależnie pobranego świadczenia, chyba iż sąd postanowi inaczej.

Jeśli nie masz podstaw do kwestionowania decyzji ZUS, ale jednorazowy zwrot całej kwoty trzynastej emerytury stanowiłby dla Ciebie zbyt duże obciążenie finansowe, możesz zwrócić się do ZUS z wnioskiem o rozłożenie należności na raty, odroczenie terminu płatności lub choćby umorzenie należności w całości lub w części. ZUS rozpatruje takie wnioski indywidualnie, biorąc pod uwagę sytuację materialną i życiową osoby zobowiązanej do zwrotu świadczenia.

Kto nie otrzyma trzynastej emerytury w 2025 roku?

Oprócz osób, które miały zawieszone świadczenia na dzień 31 marca 2025 roku, istnieją również inne grupy, które nie są uprawnione do otrzymania trzynastej emerytury. Przede wszystkim są to:

Sędziowie i prokuratorzy w stanie spoczynku, którzy otrzymują uposażenie na podstawie odrębnych przepisów. Mimo iż ich świadczenie ma charakter emerytalny, zgodnie z obowiązującymi przepisami, trzynasta emerytura im nie przysługuje.

Osoby pobierające emeryturę olimpijską, przyznawaną medalistom igrzysk olimpijskich. To specjalne świadczenie również nie uprawnia do otrzymania trzynastej emerytury.

Emeryci i renciści mieszkający za granicą, którzy nie są objęci polskim systemem ubezpieczeń społecznych. Dotyczy to osób, które otrzymują świadczenia emerytalne lub rentowe z innych państw i nie mają prawa do polskich świadczeń.

Osoby, które nabyły prawo do świadczenia emerytalno-rentowego po 31 marca 2025 roku. Dla tych osób trzynasta emerytura będzie wypłacana dopiero w następnym roku, pod warunkiem, iż na dzień 31 marca 2026 roku będą miały prawo do jednego z wymienionych wcześniej świadczeń.

Warto również pamiętać, iż w przypadku zbiegu prawa do kilku świadczeń, np. emerytury z ZUS i renty rodzinnej, trzynasta emerytura przysługuje tylko raz. W takiej sytuacji wypłacane jest jedno dodatkowe świadczenie, przysługujące do świadczenia wyższego lub tego, które dana osoba wybrała jako podstawowe.

Przyszłość trzynastej emerytury w Polsce

Trzynasta emerytura została wprowadzona jako odpowiedź na trudną sytuację materialną wielu polskich seniorów. W miarę upływu czasu i rosnących kosztów życia, pojawiły się głosy sugerujące, iż to świadczenie może nie być wystarczające. W 2021 roku wprowadzono więc również czternastą emeryturę, początkowo jako świadczenie jednorazowe, a następnie jako stały element systemu wsparcia seniorów.

Część ekspertów i polityków postuluje dalsze zmiany w systemie dodatkowych świadczeń dla emerytów i rencistów. Proponowane są różne rozwiązania, od wprowadzenia dodatkowego świadczenia dla osób najstarszych (np. po ukończeniu 75. lub 80. roku życia), przez zróżnicowanie wysokości trzynastej emerytury w zależności od wysokości podstawowego świadczenia, aż po całkowitą reformę systemu i zastąpienie dodatkowych świadczeń znaczącą podwyżką podstawowych emerytur i rent.

Niezależnie od kierunku, w jakim będzie ewoluował system wsparcia seniorów, pewne jest, iż w najbliższych latach dodatkowe świadczenia takie jak trzynasta emerytura pozostaną ważnym elementem polityki społecznej państwa. Warto jednak pamiętać, iż aby skorzystać z tych form wsparcia, należy spełniać określone warunki, a ich znajomość może uchronić przed nieprzyjemnymi niespodziankami w postaci wezwania do zwrotu nienależnie pobranych świadczeń.

Podsumowanie – trzynasta emerytura 2025

Trzynasta emerytura w 2025 roku wynosi 1780,96 złotych brutto i jest wypłacana wszystkim osobom, które na dzień 31 marca 2025 roku miały prawo do jednego ze świadczeń długoterminowych wypłacanych przez ZUS, KRUS lub inny organ emerytalno-rentowy, o ile świadczenie to nie było zawieszone. Wypłaty rozpoczęły się 1 kwietnia 2025 roku i realizowane są zgodnie z harmonogramem wypłat podstawowych świadczeń.

Osoby, które na dzień 31 marca 2025 roku miały zawieszone świadczenia z powodu przekroczenia limitów dochodowych lub z innych przyczyn, nie mają prawa do trzynastej emerytury. jeżeli mimo to świadczenie zostało im wypłacone, ZUS może zażądać jego zwrotu.

Aby uniknąć konieczności zwrotu trzynastej emerytury, warto monitorować swoje dochody z pracy zarobkowej (szczególnie w przypadku osób pobierających wcześniejszą emeryturę), na bieżąco informować ZUS o zmianach w swojej sytuacji zawodowej i dochodowej oraz w razie wątpliwości konsultować się z doradcami emerytalno-rentowymi ZUS.

W przypadku otrzymania wezwania do zwrotu nienależnie pobranej trzynastej emerytury, masz prawo odwołać się od decyzji ZUS do sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, jeżeli uważasz, iż decyzja jest błędna. Możesz również zwrócić się do ZUS z wnioskiem o rozłożenie należności na raty, odroczenie terminu płatności lub umorzenie należności w całości lub w części, jeżeli jednorazowy zwrot stanowiłby dla Ciebie zbyt duże obciążenie finansowe.

Trzynasta emerytura, wraz z innymi formami wsparcia dla seniorów, pozostaje ważnym elementem polityki społecznej państwa, mającym na celu poprawę sytuacji materialnej osób starszych i częściowe zrekompensowanie rosnących kosztów życia.