Zdziechowa 1918. Mała potyczka, wielkie znaczenie w drodze do wolnej Wielkopolski

Jak przypomina historyk Robert Gaweł, prezes gnieźnieńskiego oddziału Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego, niemiecka interwencja była starannie przygotowana. Z Bydgoszczy wyruszył oddział Grenzschutzu – formacji złożonej z doświadczonych żołnierzy, weteranów I wojny światowej, przeznaczonych do ochrony granic i pacyfikowania wystąpień zbrojnych. Jednostka była wyposażona nie tylko w broń ręczną, ale także w karabiny maszynowe i działa.

Niemcy zatrzymali się w Zdziechowie, licząc na szybki marsz w kierunku Gniezna. Powstańcy, poinformowani o ich obecności, zdecydowali się działać natychmiast. Choć początki Powstania Wielkopolskiego miały często charakter improwizowany i chaotyczny, determinacja i entuzjazm były ogromne. – Ludzie mieli dość pruskiej okupacji. To była eksplozja nagromadzonych przez dziesięciolecia emocji, potrzeba wolności i decydowania o własnym losie – podkreśla Robert Gaweł.

Starcie pod Zdziechową zakończyło się sukcesem powstańców. Niemiecki oddział został zatrzymany, rozbrojony i zmuszony do odwrotu, a zagrożenie dla świeżo wyzwolonego Gniezna zostało oddalone. W walkach poległ jeden powstaniec – Wincenty Dondajewski z Wrześni, trafiony niemiecką kulą w serce. Jego śmierć była jedyną ofiarą tej potyczki, ale na trwałe zapisała się w lokalnej pamięci jako symbol ceny, jaką przyszło zapłacić za wolność.

Dzisiejsze uroczystości w Zdziechowie mają charakter zarówno religijny, jak i patriotyczny. O godzinie 17.00 odprawiona zostanie msza święta w intencji powstańców wielkopolskich. Następnie mieszkańcy, przedstawiciele władz i organizacji kombatanckich spotkają się przy powstańczym pomniku w centrum wsi, aby oddać hołd uczestnikom wydarzeń sprzed 107 lat.

Potyczka pod Zdziechową, choć niewielka w skali militarnej, miała ogromne znaczenie symboliczne i strategiczne. Pokazała, iż dobrze zorganizowana, lokalna inicjatywa zbrojna potrafiła skutecznie przeciwstawić się regularnym oddziałom niemieckim. Była też kolejnym dowodem na to, iż Powstanie Wielkopolskie nie było dziełem przypadku, ale świadomym i konsekwentnym dążeniem mieszkańców regionu do powrotu Wielkopolski do odradzającej się Rzeczypospolitej.