Wykorzystanie optoelektroniki do płoszenia wilków i niedźwiedzi

Płoszenie zwierząt jest podstawową czynnością jaka jest wykonywana w celu
minimalizowania negatywnego wpływu zwierząt na mienie oraz bezpieczeństwo obywateli.
Realizowane jest ono przede wszystkim w odpowiedzi na szkody, które w opinii
poszkodowanych przekraczają akceptowalną wielkość lub gdy istnieje zagrożenie dla zdrowia
lub życia ludzi. Co ważne jeżeli płoszenie nie przynosi pożądanych rezultatów, jedynym
„silniejszym” narzędziem jest wyłącznie zabicie zwierzęcia prawnie chronionego bądź
przesiedlenie problemowego osobnika. Z punktu widzenia polskiego prawodawstwa płoszenie
zwierząt chronionych jest czynnością wymagającą zgody adekwatnego regionalnego dyrektora
ochrony środowiska (RDOŚ). Ponadto płoszenie powinno odbywać się w stosunku do dobrze
zidentyfikowanych osobników, które stwarzają bezpośrednie zagrożenie i wykazują cechy
obniżonego lęku przed człowiekiem. Ważne jest, iż omawiana czynność jest przeważnie
wykonywana w nocy i w warunkach podwyższonego stresu u właścicieli zwierząt lub innego
mienia, które znalazło się w zagrożeniu. Wobec takich okoliczności ważne jest aby osoba
podejmująca się tego zadania była dobrze zorientowana, co do swojego najbliższego
otoczenia. Wiedza na temat tego ile osobników wilka zbliża się do koszaru z owcami lub ile
dokładnie niedźwiedzi demoluje wiatę śmietnikową, kurnik, ule w pasiece itp., pozwala lepiej
przygotować się do próby ich przepłoszenia.

Dzięki rozwojowi technologii noktowizyjnej i termowizyjnej możliwe jest uzyskanie dobrego poglądu
na otoczenie i tak samo jak w przypadku polowania można być pewnym tego co nas otacza w
tej stresującej sytuacji jaką bez wątpienia jest bliskie spotkanie z wilkami czy
niedźwiedziami. Chciałbym przybliżyć czytelnikom problematykę płoszenia zwierząt ze szczególnym
uwzględnieniem dwóch gatunków: wilka i niedźwiedzia brunatnego, a także pokazać jak duży
potencjał tkwi w nowoczesnych urządzeniach obserwacyjnych. Przytoczone powyżej gatunki
są najbardziej problematyczne. Pierwszy z nich wyrządza znaczne szkody w pogłowiu
zwierząt gospodarskich, drugi ze względu na synantropizację stwarza na obszarach z dużą
presją turystyczną zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. Trzeba być świadomym, iż płoszenie
zwierząt chronionych jest nie tylko jednym z możliwych sposobów ograniczania ich
negatywnego wpływu ale jest przede wszystkim formą ochrony czynnej, bo współcześnie to
właśnie synantropizacja i stopniowe uzależnianie się ich od ludzi zagraża niektórym
populacjom dzikich zwierząt.

Przechodząc do meritum problemu. W odniesieniu do wilka prawidłowo realizowana ochrona
zwierząt hodowlanych to kombinacja: grodzeń, obecności psów stróżujących oraz płoszenia.
Płoszenie najlepiej wykonywać gdy wilki zbliżają się do zabezpieczonych zwierząt
hodowlanych. W nocy bez odpowiednich urządzeń optoobserwacyjnych tylko szczekanie
zaalarmowanych psów może ostrzec hodowcę przed zagrożeniem. Niestety koszt zakupu
rasowego psa pasterskiego i dalsze koszty związane z jego utrzymaniem i treningiem są
znaczącym wydatkiem i dużym obciążeniem dla budżetu przeciętnego gospodarstwa rolnego.
Wobec tego tańszym i prostszym rozwiązaniem jest wyposażanie zainteresowanych
hodowców w urządzenia pozwalające na lustrację otoczenia w nocy choćby przy złych
warunkach pogodowych. Dzięki temu można w porę przygotować i użyć posiadanych przez
rolników środków odstraszających. W mojej opinii wykorzystanie termowizorów i noktowizorów
może podnieść skuteczność ochrony zwierząt hodowlanych oraz wykluczy ewentualne
przypadkowe płoszenie innych gatunków. które nie zagrażają zwierzętom hodowlanym.

Odmienna sytuacja ma miejsce w odniesieniu do niedźwiedzia brunatnego. W jego przypadku
synantropizacja jest szczególnie niebezpieczna dla ludzi. Zgodnie z moją wiedzą i
doświadczeniem płoszenie osobników tego gatunku jest często potrzebne w terenie
zabudowanym. Przed rozpoczęciem płoszenia tego drapieżnika najpierw osoba płosząca
powinna upewnić się, iż sama jest bezpieczna oraz iż użycie ewentualnych gumowych kul lub petard nie
spowoduje niebezpieczeństwa dla osób postronnych oraz nie będzie źródłem uszczerbku dla
nieproszonego gościa. Dzięki posiadaniu urządzeń termo lub noktowizyjnych możliwe jest
szybkie zorientowane się czy w wiacie śmietnikowej, która jest właśnie demolowana jest
jeden niedźwiedź czy też jest samica z potomstwem. W ciemności lub w warunkach słabego
oświetlenia trudne jest szybkie zorientowanie się w sytuacji i podjęcie odpowiedniej decyzji o
podjęciu próby płoszenia lub o jej zaniechaniu na przykład gdy uznamy, iż płoszenie samicy z
potomstwem jest obarczone zbyt dużym ryzykiem.

W dbaniu o swoje bezpieczeństwo termowizja jest nieocenioną pomocą choćby w ciągu dnia. Z jej pomocą możemy gwałtownie wykonać lustrację zarośli , gęstych młodników lub podrostów i stwierdzić czy możemy wejść do nich w poszukiwaniu grzybów bądź zrzutów. W kontekście wspomagania ochrony przed przedmiotowymi gatunkami nie można pominąć jeszcze jednej kwestii. Dzięki rejestracji zachowania zwierząt w czasie płoszenia można udokumentować ich reakcję i po analizie ich ucieczki, reakcji na bodziec osoba odpowiedzialna za ochronę mienia może uznać czy wybrana metoda jest wystarczająco skuteczna. Pozwala to na wykluczenie sytuacji gdzie płoszony drapieżnik nie odczuwa już lęku przed np. pistoletem hukowym i oddala się tylko na niewielką odległość aby po chwili wrócić w to samo miejsce.

Reasumując, szybki postęp technologiczny jako obserwujemy w ostatnich kilku latach sprzyja nie tylko myśliwym i przyrodnikom ale może być też pomocny dla hodowców owiec i bydła na terenach gdzie stale wstępują duże drapieżniki. Nowoczesne urządzenia obserwacyjne mogą być również wsparciem dla mieszkańców miejscowości narażonych na presje zdemoralizowanych niedźwiedzi u których synantropizacja posunęła się już bardzo daleko. Obserwując panujące w tej chwili trendy na rynku nokto i termowizji uważam iż już w niedalekiej przyszłości takie urządzenia staną się jeszcze bardziej powszechne i będą stanowić realną pomoc dla rolników i osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo w wielu miejscach gdzie działania ochronne wobec niedźwiedzi i wilków są koniecznością.