Trzeci stopień alarmowy a ograniczenia swobód obywatelskich – analiza

1 dzień temu

19 listopada wszedł w życie trzeci stopień alarmowy CHARLIE. Decyzja ta była bezpośrednią odpowiedzią na dwa akty dywersji, które miały miejsce 16–17 listopada na strategicznej linii kolejowej łączącej Warszawę z Lublinem. W mediach społecznościowych pojawiły się wpisy sugerujące, iż „rząd wykorzystuje sytuację do dręczenia Polaków”. W rzeczywistości stopnie alarmowe są sygnałem dla służb i administracji publicznej do zachowania szczególnej czujności. Wprowadzenie trzeciego stopnia alarmowego nie wiąże się z żadnymi ograniczeniami dla obywateli ani zmianami w codziennym funkcjonowaniu. To przede wszystkim apel do społeczeństwa o zachowanie ostrożności, śledzenie komunikatów instytucji i bezwzględne stosowanie się do poleceń służb w sytuacjach zagrożenia.

Nasza ocena:

Analiza

Więcej o naszym systemie oceniania:

Akty dywersji i prowokacja

16–17 listopada doszło do dwóch poważnych aktów dywersji na linii kolejowej Warszawa–Lublin. W miejscowości Mika eksplozja ładunku wybuchowego zniszczyła tor, natomiast niedaleko stacji Gołąb pociąg z 475 pasażerami musiał awaryjnie hamować z powodu celowego uszkodzenia infrastruktury kolejowej. Sprawcami byli dwaj obywatele Ukrainy współpracujący z rosyjskimi służbami wywiadowczymi. Obaj przedostali się do Polski z terytorium Białorusi tuż przed zamachami.

Akty dywersji błyskawicznie stały się przedmiotem zmasowanej kampanii dezinformacyjnej. Rosyjskie media i konta intensywnie propagowały narracje przedstawiające sabotaż jako efekt napięć wewnętrznych w Europie lub jako działanie „ukraińskiej agentury”. Wykorzystywano sfałszowane informacje, aby podważyć wiarygodność polskich służb i skierować podejrzenia na Ukrainę. Tego rodzaju akcje stanowią część szerszej strategii rosyjskiej dywersji, której celem jest nie tylko bezpośrednie zniszczenie infrastruktury, ale także wywołanie społecznej destabilizacji, chaosu oraz wzbudzenie nastrojów antyukraińskich w Polsce. Wpisują się one w szerszy wzorzec rosyjskiej wojny hybrydowej wymierzonej w Polskę i inne kraje NATO wspierające Ukrainę.

Z kolei 21 listopada na remontowanym odcinku torów w okolicach Ostrowa Wielkopolskiego znaleziono naboje karabinowe. Według wielkopolskiej policji ich podłożenie jest prowokacją i próbą sprawdzenia reakcji służb. Odcinek, na którym znaleziono naboje, jest od pewnego czasu nieczynny – trwa tam remont. Informację o znalezieniu nabojów przekazali odpowiednim służbom pracownicy PKP. w tej chwili prowadzone są działania mające na celu wyjaśnienie okoliczności tego zdarzenia.

Stopnie alarmowe

Zgodnie z ustawą o działaniach antyterrorystycznych, w przypadku wystąpienia zdarzenia o charakterze terrorystycznym lub zagrożenia takim zdarzeniem można wprowadzić jeden z czterech stopni alarmowych:

ALFA
BRAVO
CHARLIE
DELTA

Dodatkowo w przypadku zagrożenia lub ataku terrorystycznego na systemy teleinformatyczne organów publicznych lub infrastrukturę krytyczną można wprowadzić jeden z czterech stopni alarmowych CRP: ALFA CRP, BRAVO CRP, CHARLIE CRP lub DELTA CRP. Dotyczą więc one nie działań „fizycznych”, tylko tych w cyberprzestrzeni.

Decyzję o wprowadzeniu, zmianie lub odwołaniu stopni alarmowych podejmuje Prezes Rady Ministrów w drodze zarządzenia, zawsze po zasięgnięciu opinii ministra adekwatnego do spraw wewnętrznych oraz szefa ABW. Jedynie w sytuacjach niecierpiących zwłoki minister ds. wewnętrznych ma prawo do samodzielnego podjęcia decyzji o wprowadzeniu stopnia alarmowego. Musi on natomiast niezwłocznie poinformować o tym kroku Prezesa Rady Ministrów i również najpierw zasięgnąć opinii szefa ABW.

Stopień alarmowy CHARLIE

Stopień alarmowy CHARLIE to trzeci w czterostopniowej skali zagrożenia terrorystycznego. Wprowadza się go w przypadku potwierdzenia konkretnego celu potencjalnego ataku terrorystycznego lub uzyskania informacji o osobach przygotowujących działania terrorystyczne. Premier Donald Tusk – na wniosek szefów MSWiA i ABW – podpisał we wtorek 18 listopada zarządzenie wprowadzające trzeci stopień alarmowy. Stopień ten obowiązuje od 19 listopada 2025 roku godz. 00:00 do 28 lutego 2026 roku godz. 23:59 na wybranych liniach kolejowych zarządzanych przez PKP Polskie Linie Kolejowe i PKP Linia Hutnicza Szerokotorowa.

Decyzja o podwyższeniu poziomu zagrożenia terrorystycznego do stopnia CHARLIE była bezpośrednią reakcją rządu na dwa akty dywersji na infrastrukturę kolejową między Warszawą a Lublinem. Zarządzenie ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa Polaków i wzmożenie ochrony polskiej kolei, która stanowi kluczową część infrastruktury krytycznej kraju. Służby i administracja wprowadzą całodobowe dyżury personelu uprawnionego do podejmowania decyzji w sprawach bezpieczeństwa oraz zaostrzą kontrole na wybranych odcinkach kolejowych. Wzrośnie nadzór nad obiektami i pojazdami, a służby będą zwracać szczególną uwagę na pozostawione przedmioty, nietypowe zachowania osób oraz wszelkie sytuacje mogące stanowić zagrożenie, szczególnie w pobliżu infrastruktury krytycznej.

Na pozostałym obszarze Polski dalej obowiązuje drugi stopień alarmowy BRAVO, a w kontekście zagrożeń cyberprzestrzeni – również BRAVO CRP. Oba związane są z podwyższoną gotowością służb i administracji do reagowania na potencjalne zagrożenia terrorystyczne. System stopni alarmowych jest kluczowym narzędziem służącym państwu do ochrony obywateli i infrastruktury krytycznej.

Co to oznacza dla obywateli

Wprowadzenie trzeciego stopnia alarmowego CHARLIE nie wiąże się dla Polaków z żadnymi ograniczeniami w życiu codziennym czy w zakresie swobód obywatelskich. Stopień ten to przede wszystkim sygnał dla społeczeństwa, aby zachować czujność, uważnie śledzić komunikaty oficjalnych organów i w razie konieczności bezwzględnie stosować się do poleceń wydawanych przez służby. Głównym celem jest zwiększenie świadomości obywateli na temat potencjalnych zagrożeń oraz mobilizacja społeczeństwa do wspólnego działania na rzecz bezpieczeństwa.

Podczas obowiązywania stopnia alarmowego obywatele powinni zwracać szczególną uwagę na wszelkie niestandardowe sytuacje – osoby zachowujące się w sposób budzący podejrzenia, pozostawione bez opieki pakunki, torby lub plecaki, a także samochody (zwłaszcza transportowe) zaparkowane w podejrzanych miejscach, szczególnie w pobliżu infrastruktury potencjalnie narażonej na akty dywersji. W przypadku dostrzeżenia jakichkolwiek zagrożeń lub podejrzanych sytuacji należy niezwłocznie informować służby pod numerem alarmowym 112.

Podsumowanie

19 listopada wprowadzono w Polsce trzeci stopień alarmowy CHARLIE. Jest to bezpośrednia reakcja rządu na dwa akty dywersji przeprowadzone 16–17 listopada na trasie kolejowej między Warszawą a Lublinem. W mediach społecznościowych pojawiły się wpisy sugerujące, iż „rząd wykorzystuje sytuację do dręczenia Polaków”, jednak w rzeczywistości stopnie alarmowe mają na celu zwiększenie gotowości służb i administracji publicznej. Wprowadzenie stopnia CHARLIE nie wiąże się z żadnymi ograniczeniami dla obywateli ani zmianami w codziennym funkcjonowaniu. To przede wszystkim apel o czujność, śledzenie oficjalnych komunikatów oraz stosowanie się do poleceń służb w razie wystąpienia sytuacji kryzysowych.