Trwają kontrole urzędów skarbowych. Trzeba zachować ten dokument, bo kary mogą być bardzo dotkliwe

Panuje powszechne przekonanie, iż można dysponować swoim majątkiem bez żadnych ograniczeń i formalności. Bez ograniczeń tak, ale bez formalności już niekoniecznie. Rzeczywistość bywa inna, a niewiedza kosztowna.

Fot. DALL·E 3 / Warszawa w Pigułce

Urzędy skarbowe coraz dokładniej sprawdzają rodzinne transfery pieniędzy. Osoby, które nie dopełniły wszystkich formalności, często otrzymują wezwania i decyzje podatkowe. W najgorszych przypadkach sprawy trafiają choćby na drogę karno-skarbową. Wielu Polaków wspiera finansowo swoich bliskich lub przekazuje majątek bez formalnej sprzedaży. Problem pojawia się, gdy robią to nieprawidłowo. Panuje bowiem powszechne przekonanie, iż darowizny dla najbliższej rodziny są w pełni zwolnione z jakichkolwiek formalności. Rzeczywistość jest jednak inna – przepisy okazują się bardzo restrykcyjne, a choćby niewielki błąd procedury może zakończyć się wysokim podatkiem, karami i odsetkami.

Nie każdy przelew dla rodziny jest zwolniony z podatku

Polskie prawo faktycznie pozwala na przekazywanie majątku między bliskimi członkami rodziny bez płacenia podatku. Jednak warunkiem jest dopełnienie wszystkich wymagań formalnych. Niewiedza w tym zakresie prowadzi do sytuacji, w których urząd skarbowy uznaje darowiznę za opodatkowaną i nakazuje zapłatę należnego podatku wraz z odsetkami.

Na liście najczęstszych błędów znajdują się:

• Przekazanie pieniędzy w gotówce zamiast przelewem bankowym
• Nieprawidłowy opis przelewu, z którego nie wynika, iż chodzi o darowiznę
• Wykonanie przelewu na konto pośrednie, np. rachunek techniczny w banku
• Niezgłoszenie darowizny do urzędu skarbowego w wymaganym terminie

Każdy z tych błędów może skutkować opodatkowaniem darowizny, choćby jeżeli pieniądze przekazano dziecku czy wnukowi.

Kto może otrzymać darowiznę bez podatku?

W Polsce obowiązują trzy grupy podatkowe z różnymi limitami zwolnień.

• Grupa I – najbliższa rodzina: małżonkowie, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo, pasierbowie, teściowie, ojczym i macocha. Limit zwolnienia wynosi 36 120 zł w ciągu 5 lat.
• Grupa II – dalsza rodzina: wujowie, ciotki, szwagrowie, kuzyni. Limit zwolnienia to 27 090 zł.
• Grupa III – osoby niespokrewnione oraz pozostali krewni. Tutaj limit wynosi tylko 5 733 zł.

Wartość darowizny przekraczająca te limity podlega opodatkowaniu stawkami od 3 do choćby 20 procent.

Termin zgłoszenia darowizny – kluczowa sprawa

Przepisy wymagają, by każda darowizna przekraczająca limit została zgłoszona do urzędu skarbowego w ciągu 6 miesięcy od otrzymania. Dla najbliższej rodziny (grupa I) obowiązek zgłoszeniowy dotyczy kwot powyżej 36 120 zł otrzymanych w okresie 5 lat.

Zgłoszenia dokonuje się na formularzu SD-Z2. jeżeli ten obowiązek zostanie zaniedbany, darowizna automatycznie staje się opodatkowana według obowiązujących stawek.

Co grozi za błędy przy darowiznach?

Fiskus regularnie kontroluje rodzinne darowizny. Organy podatkowe mogą sprawdzać transakcje sprzed 5 lat, a w razie wykrycia nieprawidłowości naliczają podatek, odsetki i dodatkowe sankcje.

Najczęstsze konsekwencje błędów to:

• Obowiązek zapłaty podatku – do 20% wartości darowizny, jeżeli nie została prawidłowo zgłoszona
• Odsetki za zwłokę – naliczane od dnia, w którym podatek powinien zostać zapłacony
• Kary finansowe – dodatkowe grzywny przy poważniejszych uchybieniach
• Postępowanie karno-skarbowe – przy wielokrotnym uchylaniu się od opodatkowania

Jak bezpiecznie przekazać pieniądze rodzinie?

Bezpieczne przekazanie darowizny wymaga przestrzegania kilku zasad:

• Przekazywanie pieniędzy wyłącznie przelewem bankowym, nigdy gotówką
• Właściwe opisanie przelewu, np. „Darowizna dla córki Anny Kowalskiej”
• Zachowanie dokumentacji – kopie przelewów i umowa darowizny przy większych kwotach
• Zgłoszenie darowizny na formularzu SD-Z2, jeżeli przekracza limit
• Przechowywanie dokumentów przez minimum 5 lat

Wzrost kontroli darowizn

Urzędy skarbowe częściej analizują przelewy bankowe, a podejrzane transakcje mogą skutkować wezwaniem do złożenia wyjaśnień. W ostatnich latach widać ożywioną dyskusję na temat darowizn i niektórzy politycy postulują zmiany. Póki to jednak nie nastąpi specjaliści podatkowi zalecają konsultację z doradcą przy planowaniu większych darowizn. Pozwala to uniknąć błędów, które mogą kosztować więcej niż pierwotna wartość przekazywanych pieniędzy.