Polskie prawo uwzględniając potrzebę ochrony gatunkowej między innymi bobra europejskiego Castor fiber objęło ten gatunek ochroną częściową wprowadzając względem tego gatunku miedzy innymi zakaz umyślnego zabijania, chwytania oraz niszczenia nor – art. 52 ustawy o ochronie przyrody (Dz.U. z 2024 r., poz. 1478 t.j.). Działania zaradcze względem tych gatunków – limitowany odstrzał, naprawa grobli czy tez przywracanie do stanu pierwotnego uszkodzonych gruntów wymaga uzyskania stosownej zgody. Wobec tego, przed przystąpieniem do tych czynności należy posiadać stosowne zezwolenia, a także w czasie realizacji tych czynności należy bezwzględnie przestrzegać warunków w nich zawartych.
Zgodnie z treścią ustawy o ochronie przyrody zgoda na przedmiotowe czynności może być wydana w dwojaki sposób. Po pierwsze w formie zarządzenia regionalnego dyrektora ochrony środowiska stanowiącego akt prawa miejscowego, oraz w drodze decyzji derogacyjnej. W skali kraju najczęściej wydawane są zgody na limitowany odstrzał, a także na niszczenie niezasiedlonych nor. Istotą problemu z korzystaniem z tych możliwości jest weryfikacja czy dana nora jest zasiedlona i udokumentowania tego, bądź określenie liczebności lokalnej populacji tego gryzonia. co stanowić ma podstawę do określenia górnego limitu odstrzału.
W mojej opinii najlepszym narzędziem służącym do takiej weryfikacji jest kamera termowizyjna. Wykorzystywanie powszechnie dostępnych urządzeń termowizyjnych daje pewność, iż nie przekroczy się zawartych w zezwoleniu warunków. Możliwość nagrywania filmów jest przydatna, bo taki materiał nagrywany w czasie lustracji jest jednoznacznym dowodem na wykonanie kontroli zasiedlenia nor i jej wyników. W czasie wykonywania takiej kontroli trzeba uwzględniać kilka faktów odnośnie biologii i behawioru tego gryzonia. Po pierwsze bóbr co do zasady jest aktywny tylko w nocy, po drugie jest ostrożny i wyczulony na płoszenie. Z tego względu polecam aby przegląd nor był realizowany po zachodzi słońca w sposób jak najbardziej skryty. Dobrą praktyką jest lustrowanie przeciwległych brzegów rzek lub grobli. Osoba wykonująca tą czynność powinna zachowywać się skrycie i cicho, by bobry mogły swobodnie się poruszać. Wiele urządzeń termowizyjnych pozwala na rozpoznanie bobra już z odległości 400-500m. Kilku godzinne przebywanie na weryfikowanym terenie z pewnością da jednoznacznie odpowiedź o stanie zasiedlenia, a uzyskany w czasie tej pracy materiał filmowy pozwoli jednoznacznie wskazać te fragmenty brzegu, które można naprawić bez szkody dla przedmiotowego gatunku.
Inną alternatywną, a zarazem nie inwazyjną metodą wykonywania takiej lustracji jest wykorzystywanie monitoringu nor przy pomocy fotopułapek. Mają one jednak kilka słabych punktów w porównaniu z urządzeniami termowizyjnymi. Po pierwsze charakteryzują się one mniejszą wydajnością, bo ustawione w jednym miejscu muszą pozostać w danej lokalizacji przez cała noc. Po drugie oznaczają się mniejszym zasięgiem obserwacji, z reguły nie przekraczającym 25 metrów. Pewną cechą rozróżniającą dwa powyższe rozwiązania jest też to, iż stosując urządzenia termowizyjne obserwator ma lepszy pogląd na sytuacje terenową i łatwiej jest intepretować zachowanie bobrów stwierdzając z którego miejsca bóbr wyszedł lub gdzie spłoszony gryzoń uciekł.
Kolejnym aspektem wykorzystania przedmiotowych urządzeń do realizacji ograniczania szkód powodowanych przez bobra jest realizowanie limitowanego odstrzału. W przypadku chęci złożenia wniosku o zgodę na tą czynność wnioskodawca jest zobowiązany podać liczbę osobników jaka występuje na danym terenie. Dzięki kamerom termowizyjnym w ciągu jednej nocy można wykonać przegląd wielu kilometrów cieku wodnego, bądź przejrzeć znaczny obszar stawów rybnych i z dużym prawdopodobieństwem określić ile bobrów bytuje na przedmiotowym terenie. Takie podejście do tego zagadnienia, to z pewnością nie tylko oznaka profesjonalizmu ale również przejaw troski o to, by zwalczanie szkód nie powodowało zbyt silnego negatywnego oddziaływania na lokalne populacje tego wodnego inżyniera.
Na sam koniec pragnę podkreślić fakt, iż przy realizacji odstępstwa od zakazu, to na wykonującym czynności spoczywa wszelka odpowiedzialność za dochowanie warunków wydanego zezwolenia tj. sprawdzenia stanu zasiedlenia oraz zasypywania tylko tych niezasiedlonych nor oraz adekwatne określenie stanu populacji chronionego zwierzęcia, przed przystąpieniem do limitowanego odstrzału.