Tauhid – Ogólnie

Tauhid jest koncepcją monoteizmu w Islamie. Różni się ona znacznie od tej przedstawianej przez inne religie. Tauhid to wiara w Jedność Allaha, wiara w to, iż jest On Jedynym Panem wszystkiego, jedynie Jemu możemy oddawać cześć oraz w to, iż do Niego należą najwspanialsze Imiona i Atrybuty.
Tauhid jest fundamentem i podstawą Islamu, jego najważniejszym filarem, bez którego akceptacji człowiek nie może być muzułmaninem. Każdy, kto przyjmuje Islam, wypowiada wyznanie wiary (ar. szahada), którego pierwszy człon stanowią słowa la ilaha illa Allah, oznaczające, iż nie ma innego obiektu czci, jak tylko Bóg Jedyny (Allah).

Mów: „On – Bóg Jeden,
Bóg Wiekuisty!
Nie zrodził i nie został zrodzony!
Nikt nie jest Mu równy!”

Przedstawiony powyżej rozdział z Koranu nosi nazwę Al-Ichlas (ar. Szczerość wiary). Jest to niezwykle istotny fragment Koranu, ponieważ mówi nam w zrozumiały sposób o Allahu i o istocie tauhid.
Należy tu zaznaczyć, iż Allah jest Doskonały i nie można porównywać Go do żadnego z Jego stworzeń. Niemniej jednak nie jest On abstrakcją i możemy Go poznać dzięki temu, iż opisał nam Siebie w Swojej Księdze.

Relacjonował Ubajj bin Kab (RAA):
Bałwochwalcy przyszli do Proroka (SAAWS) i powiedzieli: „O Muhammadzie! Opowiedz nam o pochodzeniu twojego Boga”. W odpowiedzi Allah objawił surę Al-Ichlas.[Ahmad]

On – Bóg Jeden

Ibn Tajmijja (RA) powiedział:
Odpowiedzią na pytanie, w jaki sposób ta sura przedstawia pełne tłumaczenie tauhid i jego zasad, które tworzą podstawę wiary w Wszechmocnego Allaha, są słowa Allaha On – Bóg Jeden, które przeczą istnieniu jakichkolwiek współtowarzyszy Allaha w Jego Władzy, Atrybutach czy uczynkach. Pokazują również odrębność Allaha w Jego Doskonałości, Wspaniałości i Majestacie. Słowo Ahad nie może być użyte do opisu kogokolwiek poza Allahem, gdyż słowo Ahad jest zdecydowanie bardziej wymowne niż Wahid.[Ibn Tajmijja, Tafsir surat Al-Ichlas]

Allah nie ma wspólnika ani rywala, nikogo, kto by Mu dorównał, nikogo, kogo można z Nim porównać. Założenie istnienia wielu bogów jest całkowicie pozbawione sensu i logiki. Inne wersety z Koranu ujawnią irracjonalność takiego założenia:

A gdyby na niebie i ziemi poza Bogiem Jedynym byli inni bogowie, to one uległyby zniszczeniu. [Koran, 21:22]

Wszechświat jest nieprzerwanie działającym, idealnym systemem. Dzięki odkryciom na polu nauki śmiało możemy powiedzieć, iż jego powstanie i funkcjonowanie nie mogą być dziełem przypadku. Musi istnieć jakaś siła sprawcza – Ktoś, kto wszystko zaplanował. Świat musi mieć Stwórcę, a Stwórca musi być Jeden, Jedyny, Niepodzielny. Gdyby istniało kilku Stwórców, porządek zostałby zaburzony, a świat pogrążyłby się w chaosie lub uległby całkowitemu zniszczeniu, gdyż nieuchronnie musieliby oni między sobą walczyć.

Oto wasz Bóg, wasz Pan! Nie ma boga, jak tylko On, Stwórca każdej rzeczy! Więc czcijcie Go! [Koran, 6:102]

Jeśli istnieje Jeden Stwórca wszystkiego, to cokolwiek istnieje poza Nim, jest Jego stworzeniem. Nie jest, więc możliwe by byli poza Nim inni bogowie.

Bóg Wiekuisty

Imam Ibn Kasir (RA) powiedział:
Według Ikrimy (RA), Ibn Abbas (RAA) powiedział, komentując ten werset: „To Ten, od Którego zależy całe stworzenie, ich potrzeby i prośby”. Ibn Abbas (RAA) powiedział również: „On jest Panem, Który jest doskonały w Swej Wszechwładzy; Najszlachetniejszym, Który jest doskonały w Swej Szlachetności; Najświetniejszym, Który jest doskonały w Swej Świetności; Najbardziej Wyrozumiałym, Który jest doskonały w Swej Wyrozumiałości; Wszechwiedzącym, Który jest doskonały w Swej Wszechwiedzy i Najmądrzejszym, Który jest doskonały w Swej Mądrości. On jest Bogiem Jedynym i Jemu należy się chwała. Te cechy są adekwatne jedynie dla Niego. On nie posiada równego Sobie i nic nie jest takie jak On. Chwała Allahowi Jedynemu”. Al-Amasz (RA) przekazał, iż Szakik (RA) przekazał, iż Abu Wail (RA) powiedział: „As-Samad to Pan, Którego Panowanie jest zupełne”. [Ibn Kasir, Tafsir Al-Koran Al-Azim]

W polskim przekładzie znaczenia Koranu wg Bielawskiego arabskie słowo As-Samad zostało oddane jako Wiekuisty, nie jest to jednak dokładne tłumaczenie. As-Samad mówi zarówno o tym, iż Allah zawsze był i zawsze będzie (On jest Pierwszym bez początku i Ostatnim bez końca), jak i o tym, iż nie jest On zależny on nikogo i niczego, a wszystko, co istnieje, zależy od Niego. Wszystkie stworzenia potrzebują Allaha, podczas gdy Allah posiada wszystko, jest Tym, Który nie potrzebuje niczego.

O ludzie! Wy potrzebujecie Boga, a Bóg jest Bogaty, Godny Chwały![Koran, 35:15]

Oto jesteście tymi, którzy zostali wezwani, aby rozdawali na drodze Boga. A wśród was są tacy, którzy skąpią. A kto skąpi, ten skąpi dla siebie samego. Bóg jest Bogaty, a wy jesteście biedni. jeżeli się odwrócicie, On zamieni was na inny lud, i oni nie będą wam podobni. [Koran, 47:38]

Nie zrodził i nie został zrodzony

Allah jest Doskonały, nie jest więc podobny do niczego, co znamy ani co moglibyśmy sobie wyobrazić. Zarówno Jego natura, jak i Jego cechy są wyjątkowe. Allah jest poza czasem, był zawsze i będzie zawsze, nie został zrodzony. Mówienie o Allahu jako o kimś, kto ma syna jest jawnym politeizmem, zbłądzeniem i bluźnierstwem. Jest to oczywista antropomorfizacja, która nie jest niczym innym jak ludzkim wymysłem.

Powiedzieli: „Miłosierny wziął Sobie syna!”
Popełniliście rzecz potworną! Niebiosa omal się nie rozrywają, ziemia omal nie popęka szczelinami, a góry omal nie rozpadną w proch od tego, iż oni przypisali Miłosiernemu syna.
Nie przystoi Miłosiernemu, by wziął Sobie syna!
Każdy w niebiosach i na ziemi przychodzi do Miłosiernego jako sługa.
On zna każdego z nich i policzył całą ich liczbę.
I wszyscy z nich staną przed Nim w Dniu Zmartwychwstania, pojedynczo.[Koran, 19:88-95]

Nikt nie jest Mu równy

Gdyby Bóg miał towarzyszy czy potomstwo, wtedy nie byłby Bogiem. Skoro jest Stwórcą, wszystko, co istnieje poza Nim, to Jego stworzenia, nie ma więc nikogo ani niczego równego Allahowi.

Bóg nie przybrał Sobie syna ani nie było z Nim żadnego boga, bo wówczas każdy bóg zabrałby to, co stworzył, a niektórzy z nich wznieśliby się ponad innych. [Koran, 23:91]

Relacjonował Abu Said al-Chudri (RAA):
Pewien mężczyzna usłyszał, jak inny recytował Mów: „On, Bóg Jeden” [Tzn. surę Al-Ichlas. Często surę koraniczną określa się nie jej tytułem, a pierwszym wersetem lub pierwszymi słowami. (Przyp. red.).], a potem znów i znów powtarzał recytację. Z nastaniem ranka mężczyzna ten udał się do Proroka (SAAWS) i opowiedział mu o tym, aczkolwiek tak, jakby tego nie doceniał. Prorok (SAAWS) powiedział: „Na Tego, w Którego dłoni spoczywa moja dusza, zaprawdę, równa się to jednej trzeciej Koranu”. [Al-Buchari]

Relacjonował Abu Said al-Chudri(RAA):
Wysłannik Allaha (SAAWS) spytał towarzyszy: „Czy każdy z was jest w stanie wyrecytować jedną trzecią Koranu podczas jednej nocy?”
Zapytali: „Który z nas byłby w stanie to uczynić, Wysłanniku Allaha?”
Prorok (SAAWS) powiedział: „Sura Al-Ichlas jest jak jedna trzecia Koranu”. [Al-Buchari]

Kolejnym niezwykle ważnym fragmentem Koranu, który tłumaczy nam tauhid, jest ajat al-Kursi (można spotkać się z polską nazwą werset tronu, jednak jak zobaczymy dalej, nie jest ona do końca adekwatna):

Bóg! Nie ma boga, jak tylko On – Żyjący, Istniejący! Nie chwyta Go ni drzemka, ni sen. Do Niego należy to, co jest w niebiosach, i to, co jest na ziemi! A któż będzie się wstawiał u Niego inaczej jak za Jego zezwoleniem? On wie, co było przed nimi, i On wie, co będzie po nich. Oni nie obejmują niczego z Jego Wiedzy, oprócz tego, co On zechce. Jego Tron jest tak rozległy jak niebiosa i ziemia. Jego nie męczy utrzymywanie ich. On jest Wyniosły, Ogromny! [Koran, 2:255]

As-Sujuti (RA) powiedział:
Allah. W całym wszechświecie nic nie jest godne czci, jak tylko On, Żyjący, Wieczny, Nieskończony, Który wszystko kontroluje. Drzemka i sen nie przystoją Jego Majestatowi. On włada tym, co jest w niebiosach i na Ziemi, a wszystkie stworzenia są Jego sługami. Kto może szukać orędownictwa inaczej niż za Jego pozwoleniem? On Wie o tym, co było przed stworzeniem świata i Wie o tym, co będzie po jego zniszczeniu. Nie posiadamy żadnej wiedzy, jak tylko ta, która została nam dana przez Allaha za pośrednictwem Proroków. Jego Kursi jest tak wielkie jak niebiosa i Ziemia, tak jak zostało powiedziane w hadisie: „Siedem niebios w porównaniu do Kursi jest jak siedem srebrnych pieniążków leżących na metalowej tarczy”. Jego Wiedza obejmuje niebiosa i Ziemię, On utrzymuje niebiosa i Ziemię, które nie ograniczają Go w żaden sposób. On jest Wyniosły ponad swoje stworzenia, Potężny, Ogromny. [Dżalal ad-Din al-Mahalli i Dżalal ad-Din as-Sujuti, Tafsir Dżalalajn]

Bóg! Nie ma boga, jak tylko On – Żyjący, Istniejący!

Stwórca jest tylko Jeden, a nikt nie może zliczyć Jego stworzeń z uwagi na ich mnogość. Wszystkie je łączy jednak to, iż kiedyś miały swój początek oraz kiedyś przeminą – zarówno planety i gwiazdy, jak organizmy żywe. Codziennie widzimy lub słyszymy o nowo narodzonych dzieciach, jak również o kolejnych pogrzebach, a wiemy przecież, iż narodziny i śmierć nie dotyczą jedynie ludzi. Choć trudno nam to sobie wyobrazić, choćby tak potężne obiekty jak gwiazdy również kiedyś musiały się pojawić i kiedyś przestaną istnieć. Allah jednak nie jest podobny do żadnego ze Swoich stworzeń, nie podlega czasowi, był zawsze i będzie zawsze – jest przecież Żyjącym, Istniejącym.

Nie chwyta Go ni drzemka, ni sen

Wszelkiego rodzaju słabości i niedoskonałości charakteryzują jedynie stworzenia i nie dotyczą one Stwórcy. Zmęczenie, potrzeba odpoczynku czy utrata świadomości nigdy nie dotykają Allaha, który jest Wszechwiedzący i przez cały czas kontroluje wszystkie wydarzenia. Nie ma niczego, co umknęłoby Jego Wiedzy.

Do Boga należy Wschód i Zachód! I gdziekolwiek się obrócicie, tam jest oblicze Boga! Zaprawdę, Bóg jest Wszechobejmujący, Wszechwiedzący![Koran, 2:115]

Wiedzcie, iż Bóg wie, co jest w waszych duszach, więc strzeżcie się Go! Wiedzcie, iż Bóg jest Przebaczający, Wspaniałomyślny! [Koran, 2:235]

Stwórca niebios i ziemi. On uczynił dla was z was samych pary i tak samo z trzód – pary. On was rozmnaża w ten sposób. Nic nie jest do Niego podobne. On jest Słyszący, Widzący!
On posiada klucze niebios i ziemi. On rozdaje hojnie i wymierza zaopatrzenie, komu chce. Zaprawdę, On jest o każdej rzeczy Wszechwiedzący! [Koran, 42:11-12]

Relacjonował Abu Musa (RAA):
Wysłannik Allaha (SAAWS) stał wśród nas i powiedział nam o pięciu sprawach: Allah nie śpi i sen nie przystoi Jego Majestatowi. On obniża szale i podnosi je. Uczynki dnia wznawiane są przed Nim przed uczynkami nocy, a uczynki nocy przed uczynkami dnia. Światło jest Jego
zasłoną, a gdyby ją zdjął, promienie Jego oblicza spaliłyby wszystko, czego dosięgnąłby Jego wzrok. [Muslim]
Według innej relacji, przekazanej przez Abu Bakra (RAA), zasłoną Allaha jest ogień.

Do Niego należy to, co jest w niebiosach, i to, co jest na ziemi!

Allah jest Królem i Władcą wszystkiego. Wszystko należy do Niego. My również należymy do Allaha i jesteśmy całkowicie zależni od Jego Woli.

Każdy, kto jest w niebiosach i na ziemi, przychodzi do Miłosiernego jako sługa.
On ich przeliczył i policzył ich dobrze.
I oni wszyscy przyjdą do Niego, w Dniu Zmartwychwstania, pojedynczo. [Koran, 19:93-95]

A któż będzie się wstawiał u Niego inaczej jak za Jego zezwoleniem?

Powinniśmy zrozumieć, iż wysłuchanie naszych próśb, suplikacji i modlitw to przejaw Łaski Allaha. Z tego powodu zabronione jest kierowanie ich do ludzi, ciał niebieskich, sił natury czy jakikolwiek innych stworzeń, które nie mają żadnej siły z wyjątkiem tej, która została im dana przez Allaha. Nie ma również potrzeby, byśmy używali ich jako pośredników, gdyż Wiedza Allaha obejmuje wszystko.

Oni czczą, poza Bogiem, to, co im nie szkodzi i nie przynosi korzyści. Oni mówią: „To nasi orędownicy u Boga”. Powiedz: „Czyż wy potraficie powiadomić Boga o czymś, czego On nie zna w niebiosach i czego On nie zna na ziemi? Niech Jemu będzie chwała, On jest Wyniosły ponad to, co Jemu dodają jako współtowarzyszy!” [Koran, 10:18]

A iluż to aniołów jest w niebiosach, których wstawiennictwo nic nie pomoże, chyba tylko jeżeli Bóg pozwoli, i temu, komu On zechce, i kto Mu się spodoba. [Koran, 53:26]

On wie to, co jest przed nimi i to, co jest za nimi. Oni będą się wstawiać tylko za tymi, których On sobie upodobał; oni są przeniknięci obawą przed Nim. [Koran, 21:28]

On wie, co było przed nimi, i On wie, co będzie po nich

Allah wie wszystko, zna przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Czas i przemijanie również zostały stworzone przez Tego, Który stworzył wszystko inne. Allah jest ponad czasem, a czas w żaden sposób Go nie ogranicza.

„My zstępujemy tylko na rozkaz Twego Pana. Do Niego należy to, co jest przed nami, to, co jest za nami, i to, co jest między tym wszystkim. Twój Pan nie zapomina!” [Koran, 19:64]

Oni nie obejmują niczego z Jego wiedzy, oprócz tego, co On zechce

Cała wiedza należy do Allaha, a człowiek nie może poznać żadnej jej części inaczej jak tylko za Jego pozwoleniem. Zatem jeżeli staramy się zwiększać naszą wiedzę, to powinniśmy prosić Allaha, by obdarzył nas jej błogosławieństwem.

Powiedz: „Wiedza jest tylko u Boga! Ja jestem tylko jawnie ostrzegającym”. [Koran, 67:26]

Jego Kursi jest tak rozległy jak niebiosa i ziemia

Ibn Kasir (RA) powiedział:
Waki (RA) przekazał w swym tafsirze, iż Ibn Abbas (RAA) powiedział: „Kursi to podnóżek, a nikt nie jest w stanie ocenić należycie Tronu [Ar. Al-Arsz] Allaha”.
Ponadto Ad-Dahhak (RA) przekazał, iż Ibn Abbas (RAA) powiedział: „Gdyby siedem niebios i siedem ziem zostało spłaszczonych i ułożonych obok siebie, razem dodane wielkością przypominałyby pierścionek na pustyni w porównaniu z Kursi”. [Tafsir Ibn Kasir]

Relacjonował Abu Zarr (RAA):
Wysłannik Allaha (SAAWS) powiedział: „Siedem niebios i siedem ziem w porównaniu do Kursi są jak pierścionek rzucony na pustynię. Natomiast Tron w porównaniu do Kursi jest jak pustynia w porównaniu do tego pierścionka. [Ibn Hibban]

Jego nie męczy utrzymywanie ich

Allah nie posiada żadnych słabości, zatem nie męczy Go kontrola ani nadzór nad niebiosami, Ziemią oraz wszystkim, co istnieje poza nimi.

On jest Wyniosły, Ogromny!

Werset kończy się podkreśleniem Wielkości i Wyższości Allaha.

Relacjonował Ubajj bin Kab (RAA):
Prorok (SAAWS) zapytał mnie o najwspanialszy werset w Księdze Allaha, na co odpowiedziałem: „Allah i Jego Wysłannik wiedzą lepiej”. Kiedy Prorok (SAAWS) powtórzył pytanie kilkakrotnie, powiedziałem: „Ajat al-Kursi”. Prorok (SAAWS) powiedział: „Gratuluję ci twojej wiedzy, Abu al-Munzir! Na Tego, Który w Swej dłoni trzyma mą duszę! Ten werset ma język i usta, którymi wychwala Króla obok nogi Jego Tronu”. [Ahmad i Muslim]

Po tym krótkim wstępie, gdy każdy ma już ogólne wyobrażenie na temat stanowiska Islamu w sprawie monoteizmu, postaramy się zagłębić w szczegóły.

Zaprawdę, Abraham był przewodnikiem narodu, wiernym Bogu hanifem; i nie był on z liczby bałwochwalców!
Był on wdzięczny za Jego dobrodziejstwa; On wybrał go i poprowadził ku drodze prostej.
Daliśmy mu dobro na tym świecie i z pewnością będzie on w życiu ostatecznym wśród sprawiedliwych! [Koran, 16:120-122]

W powyższym wersecie odnajdujemy pochwałę dla Proroka Abrahama (AS), który rozumiał naturę czystego monoteizmu [Hanifowie byli ludźmi wierzącymi w Jednego Boga w Jednej Osobie. (Przyp. red.).]. Tak, więc świadomość i wiedza na temat tauhid jest niezwykle ważna w naszej religii. Nie ma innej chwalebnej gałęzi nauki, która byłaby równie chwalebna jak tauhid. Sam Koran w znacznej części mówi o tauhid, a co więcej – rozpoczyna się i kończy surami o tej tematyce.
Istnieją trzy powszechnie znane kategorie tauhid: tauhid ar-Rububijja (jedność Panowania), tauhid al-Uluhijja (jedność Boskości i oddawania czci), tauhid al-Asma wa as-Siffat (jedność Imion i Atrybutów). Ten podział nie jest oparty na opinii uczonych, ale pochodzi bezpośrednio z ostatniej sury Księgi Allaha:

Mów: „Szukam schronienia u Pana ludzi,
Króla ludzi,
Boga ludzi,
przed złem kusiciela, wycofującego się skrycie
– który podszeptuje pokusę w serca ludzi –
spośród dżinnów i ludzi”. [Koran, 114]

Ibn Kasir (RA) powiedział:
Są to trzy spośród Atrybutów Pana, Potężnego, Godnego Chwały: Panowanie, Wszechwładza i Boskość. On jest Panem wszystkiego, Królem wszystkiego i Bogiem wszystkiego. Allah stworzył wszystko, wszystko jest Jego własnością i Mu służy. Z tego powodu Allah nakazuje, by osoba szukająca ochrony, szukała jej u Tego, Który może jej udzielić. Powinniśmy szukać ochrony przed złem kusiciela podszeptującego, który wycofuje się skrycie, czyli diabła przydzielonego każdemu człowiekowi, albowiem nie ma ani jednego potomka Adama (AS), który nie miałby towarzysza, upiększającego mu złe czyny. Diabeł jest gotów uczynić wszystko, by nas zwieść, i tylko Allah może nas przed nim uchronić. [Tafsir Ibn Kasir]

W surze tej zostały zawarte trzy kategorie tauhid. Od słowa Rabb (ar. Pan) pochodzi słowo Rububuija, a od słowa Ilah (ar. Bóg) – Uluhija. Al-Malik (ar. Król) jest natomiast jednym z Imion Allaha, o których powiemy w dalszej części pracy.

W Imię Boga Miłosiernego, Litościwego!
Chwała Bogu, Panu Światów (Al-Alamin oznacza wszystko, co istnieje),
Miłosiernemu, Litościwemu,
Królowi Dnia Sądu.
Oto Ciebie czcimy i Ciebie prosimy o pomoc.
Prowadź nas drogą prostą,
drogą tych, których obdarzyłeś dobrodziejstwami, nie zaś tych, na których jesteś zagniewany, i nie tych, którzy błądzą. [Koran, 1]

Ibn Kasir (RA) powiedział:
Sura Al-Fatiha zawiera siedem wersetów omawiających chwałę Allaha i wdzięczność wobec Niego, sławienie Go i wychwalenie poprzez wspominanie Jego Najpiękniejszych Imion i najwyższych Atrybutów. Wspomina również o życiu po śmierci, czyli o Dniu Zmartwychwstania. Przypomina sługom Allaha, aby kierowali swoje prośby do Niego, odwoływali się do Niego i zaświadczali o tym, iż wszelka moc i siła pochodzą jedynie od Niego. Nawołuje również do szczerości w oddawaniu czci jedynie Allahowi, wyróżniania Go w Jego Boskości, wiary w Jego doskonałość i w to, iż nie potrzebuje On żadnych współtowarzyszy, nie ma rywali czy równych Sobie. Al-Fatiha poucza wiernych, by prosili Allaha o prowadzenie drogą prostą, którą jest religia prawdy, i o pomoc w podążaniu tą drogą za życia na Ziemi, oraz przejście przez As-Sirat (most nad Piekłem) w Dniu Sądu Ostatecznego. Tego Dnia wierni zostaną skierowani do ogrodów dobrobytu w towarzystwie Proroków (AS), prawdomównych, męczenników i sprawiedliwych. Al-Fatiha zachęca do wykonywania dobrych uczynków, aby wierni znaleźli się wśród czyniących dobro w Dniu Zmartwychwstania. Ostrzega przed podążaniem niewłaściwymi drogami, aby wierni nie znaleźli się w tym Dniu wśród tych, którzy pogrążyli się w grzechu, zasłużyli na gniew i zostali sprowadzeni z adekwatnej drogi.

Autor: binJellul