Nowy tom „Rocznika Tatarów Polskich” 2025

Z euforią informujemy, iż nowy tom „Rocznika Tatarów Polskich” jest już dostępny. Dwunasty tom drugiej serii, dwudziesty szósty, jeżeli liczyć wszystkie numery okresu przedwojennego i kolejne.

Publikacja ukazała się dzięki dotacji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Obecną edycję „Rocznika Tatarów Polskich” wydajemy w roku szczególnym, w roku dla polskiej społeczności tatarskiej doprawdy wyjątkowym. Takim, co trafia się raz na stulecie. Pozwoliliśmy sobie zapoczątkować ten jubileusz polskotatarskiego odrodzenia i rozwoju już w numerze z roku 2024, publikując Kronikę Tatarów polskich 1918–1939, jaką opracował nasz nieoceniony historyk i kronikarz, Aleksander Miśkiewicz. Teraz pragniemy przypomnieć jeszcze, czym też nasi Tatarzy w owym wspaniałym wieku 1925–2025 się zajmowali; jakim to cudem, gdy kilkadziesiąt lat temu wieszczono im wręcz utratę tożsamości, podźwignęli się, rozwinęli i wciąż rozwijają twórczo na wszelkich polach. Publikujemy zatem dwa artykuły: Aleksander Miśkiewicz przygotował kalendarium wydarzeń z okresu 1945–1990. Materiał to naprawdę istotny dla naszej pamięci, gdyż tytułowe lata wciąż nie zostały dostatecznie opisane i wiele faktów – wydawałoby się niedawnych – zaczyna ulatywać w niebyt. Zacierają się ludzkie postaci oraz podejmowane przez nie działania. Autor, który był i świadkiem, i uczestnikiem ówczesnego życia tatarskiej wspólnoty, przytacza nazwiska oraz szczegóły, zapewniając tym samym autentyczność swojej relacji.

Drugi tekst autorstwa Musy Czachorowskiego, 1925–2025. Stulecie odrodzenia tatarskiej społeczności muzułmańskiej w Polsce, opisuje ten czas – jeżeli można tak powiedzieć – bardziej dosadnie. Nie o wszystkim choćby wspomina, ale i tak jakże wiele tego. Tatarski renesans nie powstał z niczego: stanowi wielkie wspólne dzieło ludzi przywiązanych do religii oraz odwiecznych tradycji, potrafiących też patrzeć dalej i szerzej. Widać to zwłaszcza w ostatnim dwudziestoleciu: dzieje się tak wiele, Tatarzy nabrali wiatru w żagle i zapisują już stronice następnego stulecia swojej współczesnej historii.

Niejako w tym kontekście godny uwagi jest bez wątpienia artykuł pt. Maciej Sulkiewicz. Biografia, działalność wojskowo-naukowa i społeczna autorstwa Aleksandra Butowskiego. Generał Sulkiewicz to postać, wydaje się, w kraju mocno niedoceniona – także przez naszą tatarską społeczność. Był premierem rządu Krymskiej Republiki Ludowej, szefem sztabu armii demokratycznego Azerbejdżanu, ale również zajmował się działalnością naukową, publicystyczną i kulturalną. Jego zasługi na polu tworzenia nowoczesnego europejskiego społeczeństwa muzułmańskiego są niezaprzeczalne. Rząd krymski, któremu przewodził, był wieloetniczny i wielowyznaniowy. Wciąż pamiętają o nim na Krymie oraz w Azerbejdżanie. Cóż, nie uczestniczył w walkach o niepodległość Polski, może więc dlatego znalazł się gdzieś na poboczu. Zamordowany przez bolszewików, spoczywa na dnie Zatoki Bakijskiej, nie mając choćby symbolicznej mogiły na tatarskim cmentarzu. Przykre.

Do interesującego i raczej mało znanego u nas epizodu historii Krymskiej Republiki Ludowej nawiązuje jeszcze artykuł Stanisława W. Dumina Krymskie Towarzystwo Tatarów Litewskich (1918–1919), przywołując przy okazji osobę gen. Sulkiewicza. Napisał jeszcze o Krymie i jego tragicznych losach Piotr Hlebowicz, legendarny działacz opozycji antykomunistycznej, członek Solidarności Walczącej, uczestnik ruchów narodowowyzwoleńczych m.in. na Litwie oraz Krymie. Pragniemy ponadto polecić szkic biograficzny pt. Generał brygady Józef Gigiel-Melechowicz (1890–1940) pióra Mieczysława Bielskiego, zaznaczając, iż każdy z opublikowanych w czasopiśmie tekstów jest godny uwagi. Miłośnicy literatury może ucieszą się z dwóch opowiadań: jednego autorstwa Mejhosza Abdullaha, naszego przyjaciela z Azerbejdżanu, drugiego Musy Czachorowskiego. I jeszcze coś dla ducha: Rzecz o tengryzmie i o niebie, esej Urszuli M. Benki, która wewnętrznym okiem, szóstym zmysłem – czymkolwiek innym – niedoskonałym, bo przecież ludzkim, ale jakże bardzo wrażliwym, prowadzi nas na szczyt (szczyty?), a przynajmniej w jego stronę. Tengri jest wszędzie, także w nas.

Egzemplarze dostępne są w Kancelarii NKM MZR w Białymstoku, ul. Piastowska 13 F.

Osoby zainteresowane prosimy o kontakt mejlowo: [email protected] lub telefonicznie: + 48 605 612 137.

Tom można także znaleźć w naszej elektronicznej Bibliotece Tatarskiej: www.bibliotekatatarska.pl

(Red.)