Muchomor czerwony (Amanita muscaria) i grzyby psylocybinowe – zwane halucynogennymi – są obiektami zainteresowania ze względu na swoje adekwatności psychoaktywne, jednak ich działanie, substancje aktywne oraz ryzyko związane z konsumpcją znacznie się różnią.
Spis treści
- 1. Substancje aktywne
- 2. Efekty i przebieg działania makrodawek
- 3. Bezpieczeństwo i toksyczność
- 4. Stosowanie w różnych kulturach
- 5. Status prawny
- 1. Badania nad grzybami psylocybinowymi
- 2. Badania nad muchomorem czerwonym
- Bibliografia
1. Substancje aktywne
- Muchomor czerwony: Zawiera głównie muscymol i kwas ibotenowy. Kwas ibotenowy przekształca się częściowo w muscymol, co odpowiada za jego psychoaktywne efekty. Muscymol działa na receptory GABA, co prowadzi do efektów uspokajających, halucynacji oraz zmiany postrzegania rzeczywistości.
- Grzyby psylocybinowe: Substancją aktywną jest psylocybina, która przekształca się w organizmie w psylocynę, wiążącą się z receptorami serotoninowymi (5-HT2A). Psylocyna wywołuje intensywne efekty halucynogenne, a także zmiany percepcyjne i emocjonalne.
2. Efekty i przebieg działania makrodawek
- Muchomor czerwony: Działanie zaczyna się po około 30 minutach do 2 godzin od spożycia. Często obserwuje się senność, efekty przypominające senne wizje, zniekształcenie percepcji oraz uczucie „lekkości” lub „trudności” w ciele. Działanie jest zwykle mniej intensywne niż w przypadku psylocybiny i trwa około 4-6 godzin.
- Grzyby psylocybinowe: Efekty są znacznie bardziej intensywne i złożone. Doświadczający mogą widzieć wzory, czuć głęboką więź z naturą lub własnym „ja”, zmienia się także percepcja czasu. Działanie zaczyna się po 20-40 minutach, a jego czas trwania wynosi zwykle od 4 do 6 godzin.
3. Bezpieczeństwo i toksyczność
- Muchomor czerwony: Powszechnie uważany za toksyczny, ale jego toksyczność nie jest tak wysoka, jak w przypadku niektórych innych grzybów trujących. Muscymol i kwas ibotenowy mogą wywołać nieprzyjemne skutki uboczne, takie jak mdłości, nadmierne pocenie się, a choćby utratę przytomności, szczególnie przy większych dawkach.
- Grzyby psylocybinowe: Są stosunkowo bezpieczne przy kontrolowanych dawkach, chociaż mogą prowadzić do silnych przeżyć psychicznych, które mogą być nieprzyjemne, szczególnie w nieodpowiednich warunkach (tzw. „bad trip”). Samo fizyczne ryzyko jest stosunkowo niskie, jednak nadmierne spożycie może prowadzić do psychicznego dyskomfortu.
4. Stosowanie w różnych kulturach
- Muchomor czerwony: Był stosowany w niektórych kulturach Syberii, gdzie szamani używali go w celach rytualnych i leczniczych. W Skandynawii i w niektórych kulturach europejskich przypisywano mu magiczne adekwatności.
- Grzyby psylocybinowe: Grzyby te od wieków stosowane są przez rdzennych mieszkańców Ameryki Środkowej i Południowej w ceremoniach religijnych oraz duchowych, gdzie pełnią rolę narzędzia do kontaktu z duchami lub do uzyskania wizji.
5. Status prawny
Oba typy grzybów są regulowane prawnie w wielu krajach, w tym w Polsce, gdzie ich posiadanie lub spożywanie jest zabronione.
1. Badania nad grzybami psylocybinowymi
- Liczba badań: W ostatnich latach prowadzi się dziesiątki badań klinicznych dotyczących psylocybiny, a wiele z nich jest już zakończonych lub na etapie zaawansowanych analiz. Psylocybina jest w tej chwili badana jako potencjalne leczenie depresji, PTSD, lęku związanego z chorobami terminalnymi, uzależnień i innych zaburzeń psychicznych.
- Skala badań: Według baz danych medycznych, takich jak ClinicalTrials.gov, w tej chwili jest zarejestrowanych ponad 50 badań klinicznych nad psylocybiną, z których część została zakończona, a wiele wciąż trwa na różnych etapach (fazy I, II i III).
2. Badania nad muchomorem czerwonym
Brak badań klinicznych: Muchomor czerwony nie jest obiektem badań klinicznych związanych z potencjalnym zastosowaniem terapeutycznym.
Ograniczona liczba badań: Muchomor czerwony jest znacznie słabiej przebadany w kontekście naukowym. Badania nad muscymolem i kwasem ibotenowym koncentrują się głównie na aspektach toksykologicznych oraz mechanizmach działania na układ nerwowy, ale ich liczba jest znacznie mniejsza niż badań nad psylocybiną.
Tabela porównawcza
Substancje aktywne | Muscymol, kwas ibotenowy | Psylocybina, psylocyna |
Mechanizm działania | Działa na receptory GABA | Działa na receptory serotoninowe (5-HT2A) |
Efekty | Uspokojenie, zmiany percepcji, senność | Intensywne halucynacje, zmiany percepcji i emocji |
Toksyczność | Średnia, może wywoływać mdłości i oszołomienie | Bardzo niska, ale silne efekty psychiczne |
Bezpieczeństwo | Wymaga ostrożności; nieprzyjemne efekty przy większych dawkach | Relatywnie bezpieczne w kontrolowanych dawkach |
Zastosowanie kulturowe | Tradycyjne rytuały syberyjskie | Ceremonie duchowe w Ameryce Środkowej i Południowej |
Stan badań | Ograniczone badania; niektóre badania wstępne nad potencjałem terapeutycznym | Intensywnie badane (ponad 50 badań klinicznych) |
Potencjał terapeutyczny | Wstępne badania nad zastosowaniem w lękach i bólu | Badania nad depresją, PTSD, uzależnieniami |
Bibliografia
- Muscimol and ibotenic acid: effects on the central nervous system. (2020). Neuroscience Letters.
- Badania dotyczące działania muscymolu i kwasu ibotenowego na układ nerwowy oraz ich potencjalnych zastosowań terapeutycznych.
- The Therapeutic Potential of Psilocybin. (2021). New England Journal of Medicine.
- Przegląd badań klinicznych nad psylocybiną w kontekście leczenia depresji i PTSD.
- Psychedelics in Psychiatry. (2021). The American Journal of Psychiatry.
- Artykuł omawiający zastosowanie substancji psychodelicznych, w tym psylocybiny, w psychiatrii.
- Amanita muscaria: A review of its ethnobotany, pharmacology and toxicology. (2019). Journal of Ethnopharmacology.
- Przegląd badań dotyczących etnobotaniki, farmakologii i toksykologii muchomora czerwonego.
- Psilocybin for depression: a systematic review and meta-analysis. (2022). Journal of Psychopharmacology.
- Systematyczny przegląd badań nad psylocybiną jako leczeniem depresji.
- ClinicalTrials.gov. National Library of Medicine.
- Baza danych dotycząca badań klinicznych, zawierająca informacje o trwających i zakończonych badaniach nad psylocybiną i innymi substancjami.
- The Safety and Efficacy of Psychedelic-Assisted Psychotherapy. (2021). Lancet Psychiatry.
- Artykuł omawiający bezpieczeństwo i skuteczność terapii wspomaganej psychodelikami, w tym psylocybiną.