Korzeniopedia czyli moc prosto z ziemi

Szanowne Alchemiczki i dostojni Alchemicy, po jesiennym cyklu o grzybach oddaję w Wasze ręce grymuar poświęcony korzeniom. Pierwszy odcinek zaczepnie dedykuję ciekawostkom o dobrze wszystkim znanych korzeniach popularnych w Polsce: marchewce, selerze, chrzanie i rzodkiewce. Zaczynam od chrzanu, gdyż go uwielbiam.

Chrzan

Chrzan (Radix Armoraciae) to roślina całkowicie tubylcza, pierwotnie występował na terenie Europy pd-wsch, a w tej chwili uprawiany bywa w różnych zakątkach świata. Nie rozumiem, czemu nie stał się jeszcze bywalcem kulinarnych salonów. Poza Europą nie spotkałem się z tą rośliną w żadnej restauracji, a przecież jest znacznie przyjemniejszy od Wasabi, z którym chrzan jest spokrewniony. Myślę, iż czas chrzanu jeszcze nadejdzie.

1. Korzenia i liści chrzanu już w średniowieczu używano jako lekarstwa. W roli przyprawy kuchennej popularność zdobyła w XVII wieku, czyli w czasach ekstrawaganckiej rzeczypospolitej szlacheckiej.
2. Chrzan przejawia działanie grzybobójcze, bakteriobójcze, wykrztuśne, pobudza wydzielanie soków trawiennych i działa przeciwwirusowo.
3. W korzeniu znajdziemy sporo potasu, magnezu, fosforu, siarki, cynku zawiera też dużo witaminy C. Na uwagę zasługują cenne związki roślinne, w tym glukozynolany, które rozkładają się na izotiocyjaniany i chronią przed infekcjami oraz Uwaga: mają działanie profilaktyczne w przypadku nowotworów.
4. Z kolei liście zawierają fitoncydy (naturalne siarczki), które niszczą bakterie, wirusy oraz grzyby. Dlatego wykorzystywane były w zabezpieczeniu żywność przed zepsuciem.
5. Chrzan jest niezastąpionym dodatkiem do ciężkostrawnych i tłustych potraw. Pobudza działanie soków trawiennych i pozytywnie wpływa na nasz metabolizm. Ale dodajemy go także do dań z grilla, ryb, jaj czy choćby sałatek. Możemy przygotować z niego tradycyjny barszcz chrzanowy z białą kiełbasą.
6. Od pewnego czasu chrzan zaczął pojawiać się w kosmetologii albowiem usuwa piegi, plamy, wszelkie przebarwienia w tym słoneczne, wybiela i rozjaśnia skórę.

Przy wyborze chrzany pamiętajmy o tym iż im krótsza lista składników na etykiecie tym lepiej. Można też latem znaleźć na wsi rosnący przy drodze chrzan i ukopać go osobiście – smakuje wówczas jak żaden inny.

Marchewka

To iż jest zdrowa, a gotowana z groszkiem to prawdziwy przysmak wiedzą wszyscy, ale pewnie nie wszystkie tajemnice marchewki są Wam znane, np:

1. Marchewka najprawdopodobniej pochodzi z Persji.
2. Pierwotnie marchewki miały kolor fioletowy.
3. Pomarańczowa marchewka pierwszy raz wyhodowana została w Holandii w XIV wieku.
4. Istnieją odmiany marchewek w kolorze fioletowym, białym, żółtym, czerwonym, a czarnym.
5. W Portugalii marchewka uznawana jest za owoc i robi się z nie dżemy.
6. Świeża, surowa marchew zawiera probiotyczny czynnik Bifidus, który pobudza rozwój tych dobrych bakterii flory jelit.
7. Marchewka jest bardziej odżywcza po ugotowaniu niż na surowo. Jedząc surową marchewkę uwalnia się tylko 3 % zawartego w niej beta-karotenu. Gdy doda się do niej oleju spożywczego, uwolnić się może choćby 40%.
8. Najbardziej znanym i aktywnym związkiem w marchwi jest beta-karoten, inaczej prowitamina A. Ta przekształcana jest w organizmie człowieka w witaminę A. Konieczna do prawidłowego funkcjonowania wzroku. Zawarte w korzeniu witaminy i pektyny działają antymiażdżycowo. Beta-karoten korzystnie wpływa również na prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego oraz opóźnia procesy starzenia się organizmu.

Seler

Często stosowany jest przez nas jako składnik surówek, sałatek, soków i koktajli. Wszyscy wiedzą, iż jest łagodny, słodki w smaku, ale nie każdy zdaje sobie sprawę, iż oprócz smaku ma też inne interesujące adekwatności i zastosowania. Poznajmy go lepiej!

1. Do Polski trafił z Włoch. Stąd należy do grupy warzyw nazywanych w Polsce włoszczyzną.
2. W starożytnej Grecji zwycięzcy konkursów sportowych w nagrodę otrzymywali seler zamiast kwiatów, co świadczyło o tym jak wysoko był ceniony.
3. Zauważono, iż może oddziaływać na ludzki organizm uspokajająco. Przez naszych przodków stosowany był w leczeniu bezsenności, lęku, a także zapalenia stawów.
4. Seler jest produktem ujemnym kalorycznie; jego spożywanie powoduje pochłanianie więcej kalorii, niż są w nim zawarte. Może być to dobrym sposobem na uwzględnieni go w diecie odchudzającej.
5. Pomaga usunąć nieświeży oddech.
6. Wpływa na podniesienie libido u mężczyzn. Dzięki zawartej w warzywie argininie wytwarzany jest tlenek azotu, który rozszerza naczynia krwionośne, wpływające na dłuższą i silniejszą erekcję.
7. Może znacznie poprawić wygląd skóry i włosów. Spożywanie selera powoduje, iż nasz organizm staje się bardziej nawodniony, martwe komórki się rozpuszczają, a zmarszczki wygładzają.
8. Kiedyś uważano, iż seler przynosi do domu szczęście. Wierząc w to, ludzie umieszczali go nad drzwiami własnych mieszkań.
9. Zawiera ponad 2 razy więcej witaminy C niż cytrusy.

Rzodkiewka

W związku z nadchodzącą wiosną, nie mogę nie wspomnieć o jednym ze swoich ulubionych korzeni – rzodkiewce. Jest nie tylko pyszna, ale też wartościowa. Oto kilka ciekawostek na jej temat:

1. Kuzynami rzodkiewki jest kalafior i brokuł, chociaż wcale nie są do niej podobne.
2. W średniowieczu uważana była za środek, który poprawia jasność umysłu.
3. Była znana w starożytnym Egipcie, wysoko cenili ją na swoim stole faraonowie.
4. Przyspiesza porost włosów dzięki zawartości sporej ilości siarki.
5. Okazuje się, iż liście rzodkiewki też można jeść. Pomimo ich gorzkiego smaku, są świetnym składnikiem surówek.
6. Podobnie do chrzanu rzodkiewka zawiera unikalne związki bioaktywne: glukozynolany i izotiocyjaniany, które działają przeciwwirusowo i antynowotworowo.
7. Korzeń zawiera przeciwutleniacze, które mogą zmniejszać czynniki ryzyka związane z zawałem serca lub udarem. Przyczyniają się one do redukcji ciśnienia tętniczego oraz zmniejszają ryzyko zakrzepów krwi.
8. Jest rośliną miododajną. Rzodkiewka to świetne źródło pyłku dla pszczół.
9. Posiada adekwatności lecznicze – w medycynie ludowej stosowana jest do leczenia ran, zapaleń korzonków nerwowych oraz nacierań przy bólach.
10. Spożywanie rzodkiewki zmniejsza ryzyko pojawienia się cukrzycy. Zalecana jest diabetykom, ponieważ warzywo zawiera sulforafan, który zwiększa produkcję cukru oraz poprawia tolerancję glukozy.