Iran: kara śmierci dla przeciwnika reżimu

Irański Sąd Najwyższy podtrzymał wyrok śmierci na szwedzko-irańskiego dysydenta, który został porwany przez irańskie służby na lotnisku w Turcji.

Oskarżony, Habib Chaab, założyciel i były przywódca separatystycznej grupy o nazwie Arabski Ruch Walki o Wyzwolenie Ahwazu (ASMLA), mieszkał w Szwecji przez 14 lat, zanim został najwyraźniej zwabiony do Turcji przez agentów irańskiego wywiadu.

Oficjalna strona internetowa irańskiego wymiaru sprawiedliwości, Mizan Online, opublikowała 21 marca oświadczenie, w którym potwierdzono informacje o wyroku śmierci dla mężczyzny oraz dodano, iż Chaab został zatrzymany „po opuszczeniu Szwecji w wyniku działań wywiadowczych”.

Szwedzki minister spraw zagranicznych Tobias Billstrom potępił wyrok śmierci, mówiąc, iż jest to „nieludzka i nieodwracalna kara i iż Szwecja, wraz z resztą UE, potępia jej stosowanie w każdych okolicznościach”. Dodał, iż szwedzkie ministerstwo spraw zagranicznych i ambasada szwedzka w Teheranie „pracują teraz intensywnie, aby wyjaśnić wszelkie okoliczności sprawy”.

Przed procesem irańscy urzędnicy oskarżyli Chaaba o kierowanie „grupą terrorystyczną” oraz organizowanie i przeprowadzanie zamachów bombowych i operacji terrorystycznych w południowo-zachodniej prowincji Chuzestan. Sąd Najwyższy zatwierdził wyrok śmierci przypisując mu winę za zamach na paradę wojskową w mieście Ahvaz w 2018 r. Zginęło wówczas co najmniej dwadzieścia osób, a wiele zostało rannych.

Łącznie ASMLA, według irańskiego wymiaru sprawiedliwości, ponosi winę za śmierć ponad 270 Irańczyków. Nie jest jasne, kiedy wyrok przeciwko Chaabowi może zostać wykonany. Władze irańskie zwykle unikają ujawniania podstawowych informacji o zatrzymaniach, procesach i innych postępowaniach sądowych, w tym na etapie wymierzania kary w wielu sprawach dotyczących śmierci.

Chaab, znany również jako Habib Asyud, zaginął podczas wizyty w Turcji w październiku 2020 roku. Miesiąc po zaginięciu został pokazany w irańskiej telewizji państwowej. W wyemitowanym spocie przyznał się do przeprowadzenia zamachu i współpracy z saudyjskimi służbami wywiadowczymi. Byli więźniowie i grupy broniące praw człowieka twierdzą, iż Iran systematycznie stosuje tortury i wymusza w ten sposób wystąpienia telewizyjne, w którym więźniowie polityczni przyznają się do winy.

Irański minister spraw zagranicznych, Mohammad Javad Zarif, obwinił o zamach w Ahvaz zagranicznych wrogów i ich „amerykańskich mistrzów”. Była żona Chaaba, Hoda Havashemi, powiedziała w styczniu 2022 roku, iż nie wierzy w jego winę i obawia się, iż nie będzie miał sprawiedliwego procesu. Powiedziała, iż szwedzkie władze nie otrzymały dostępu do Chaaba. Iran bowiem nie uznaje podwójnego obywatelstwa.

ASMLA działa głownie w Holandii i Danii. Jej kierownictwo zostało oskarżone przez duńskie władze o finansowanie i promowanie terroryzmu w Iranie przy wsparciu Arabii Saudyjskiej. Pod koniec października 2018 r. duńskie służby wywiadowcze oskarżyły irański wywiad o spiskowanie w celu zamordowania co najmniej jednego z trzech przywódców duńskiego oddziału grupy, czemu Teheran zaprzeczył. Wcześniej, w listopadzie 2017 r. przywódca ASMLA został zastrzelony w Hadze w ataku, który według holenderskiego wywiadu został przeprowadzony przez irańskie władze.