Grzyby jadalne super żywnością dla utrzymania homeostazy organizmu człowieka

Ze względu na zawartość substancji dietetycznych grzyby jadalne zalicza się do żywności funkcjonalnej, wykazującej korzystny wpływ na zdrowie człowieka, ponad ten, który wynika z obecności w nich uznanych za niezbędne składników odżywczych.

Wysoka wartość odżywcza grzybów wynika z zawartości w grzybni przyswajalnych białek, węglowodanów, tłuszczu w postaci oleju zawierającego kwasy tłuszczowe nienasycone i nasycone, a także witamin (B₁, B₂, B₆, H, PP, E, D) i prowitaminy witaminy A – β-karotenu oraz licznych pierwiastków (m. in. chrom, cynk, fosfor, kobalt, magnez, mangan, miedź, nikiel, potas, sód, srebro, wapń, selen, żelazo). Bardzo korzystna jest obecność w owocnikach enzymów. choćby w małych ilościach pobudzają one apetyt, ułatwiają trawienie i przyswajanie pokarmu. Owocniki grzybów zawierają także substancje zapachowe nadające potrawom niepowtarzalny aromat i smak, co znacznie zwiększa ich wartość, jako produktu spożywczego.

Wiele badań pozwoliło udowodnić, iż kompozycja wolnych i związanych aminokwasów występujących w grzybach jest porównywalna do występujących w proteinach zwierzęcych, co jest ważne dla diety człowieka zwłaszcza odkąd pojawia się coraz więcej chorób, których przyczyną jest spożywanie mięsa ssaków. Grzyby zawierają również liczne związki fenolowe, terpenowe, indolowe, o działaniu antyoksydacyjnym. Ekstrakty i metabolity pochodzące z owocników i biomasy grzybów jadalnych/leczniczych wykazują działanie: immunostymulujące, przeciwnowotworowe, prokognitywne, neuroochronne, hipoglikemiczne, przeciwdepresyjne, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, przeciwrobacze. Biologicznie i leczniczo aktywne metabolity grzybów są używane w terapii tak poważnych schorzeń jak np. choroby krążenia, cukrzyca, miażdżyca, choroby nowotworowe, dysfunkcjach organizmu wywołanych przez wolne rodniki oraz w profilaktyce depresji i chorób neurodegeneracyjnych.

Znaczenie grzybów jadalnych, jako środków skutecznych w profilaktyce chorób cywilizacyjnych i o działaniu prebiotycznym zostało potwierdzone w badaniach klinicznych w ostatnich latach. Głównymi związkami odpowiedzialnymi za ten efekt są polisacharydy i ich połączenia z peptydami, (proteoglikany) czy steroidami. Błonnik pokarmowy występujący w owocnikach grzybów jadalnych występuje zarówno w ścianach strzępek oraz wewnątrz strzępek. Przyjmuje się, iż polisacharydy izolowane z grzybów jadalnych aktywizują odpowiedź immunologiczną w badaniach in vitro i in vivo, działając jako biologiczne stymulanty. Dzięki obecności w grzybach jadalnych dużej ilości włókna pokarmowego, szczególnie glukanów (zwiększających lepkość treści pokarmowej) oraz chityny zwiększa się wydalanie kwasów żółciowych oraz steroidów obojętnych.

Ze względu na znaczącą zawartość związków indolowych, a zwłaszcza L-trptofanu i 5-hydroksytryptofanu (5-HTP) znaczenie profilaktyczne posiadają również owocniki i grzybnia grzybów jadalnych. Najnowsze badania wykazują, iż dieta może mieć duże znaczenie w zapobieganiu depresji, np. należy unikać picia alkoholu, nadmiaru cukru, pokarmów bogatych w skrobię, ponieważ podnoszą one na krótko poziom glukozy we krwi. Po krótkim czasie jej poziom gwałtownie spada, powodując uczucie lęku, nerwowość i przygnębienie. Stwierdzono, iż 5-hydroksy-L-tryptofan, L-tryptofan jako prekursorzy serotoniny w OUN, kwas antranilowy (witamina L₁) oraz kwasy tłuszczowe przeciwdziałają rozwojowi tej choroby. Naukowcy dowodzą, iż istnieje związek pomiędzy poziomem kwasów omega-3 w diecie człowieka, a występowaniem depresji. L-Tryptofan jest aminokwasem względnie egzogennym, wchodzącym w skład białek budujących organizmy żywe, dlatego musi być dostarczany wraz z pożywieniem. L-Tryptofan bierze udział w syntezie witaminy B₃ w organizmie człowieka oraz hormonu melatoniny i serotoniny. Aminokwas ten oraz jego pochodne odgrywają zasadniczą rolę w odczuwaniu bólu oraz w regulacji nastroju i snu. L-Tyrptofan jest prekursorem 5-hydroksy-L-tryptofanu, bezpośredniego substratu w syntezie serotoniny stąd spożycie tych aminokwasów wpływa na zwiększenie ilości tego aktywnego neuroprzekaźnika, wytwarzanego w mózgu.

Inne związki występujące w takie jak między innymi glikoproteiny regenerujące neurony występują np. w Hericium erinaceus (soplówce jeżowatej). Ze względu na swoje możliwe adekwatności odżywcze i lecznicze H. erinaceus był stosowany w medycynie tradycyjnej, ostatnio stwierdzono też w badaniach naukowych, iż ma również pozytywny wpływ na regeneracje nerwów i mózg. Uważa się, iż ma duży potencjał w leczeniu zaburzeń neurologicznych ze względu na zawartość związków neuroaktywnych, które mogą przenikać przez barierę krew-mózg. Owocniki tego gatunku syntetyzują erinacyny które aktywują czynnik wzrostu nerwów czyli bioproteinę, która odgrywa kluczową rolę w regeneracji neuronów w mózgu. Związek ten może również stymulować wzrost nowych neuronów w ośrodkowym i obwodowym układzie nerwowym. Wykazano, iż związki bioaktywne wyekstrahowane z owocnika lub grzybni mają adekwatności przeciwutleniające, przeciwcukrzycowe, przeciwnowotworowe, przeciwzapalne i prebiotyczne. Ponadto H. erinaceus jest stosowany, jako terapia wspomagająca w zaburzeniach funkcji poznawczych, chorobie Alzheimera, chorobie Parkinsona i udarze niedokrwiennym. Obecne badania nad H. erinaceus koncentrują się na biologicznych podstawach jego korzystnego działania w zaburzeniach afektywnych.

Dołączając do niebanalnej konferencji online „Bystrzy & Długowieczni”, 13-14 kwietnia 2024, będziecie mogli posłuchać prof. Muszyńskiej na żywo, a z jej wykładu dowiecie się m.in. o znaczeniu grzybów jadalnych, jako środków skutecznych w profilaktyce chorób cywilizacyjnych.