Drony w Policji

Jeszcze kilkanaście lat temu trudno było sobie wyobrazić, iż na akcji policyjnej będzie obecny operator drona z maszyną wyposażoną w kamerę termowizyjną – dziś to już niemal rutynowe działanie. Bezzałogowe statki powietrzne (BSP), potocznie zwane dronami, stały się nowoczesnym narzędziem wspierającym policjantów w codziennej służbie. Z perspektywy funkcjonariusza z wieloletnim stażem mogę potwierdzić, iż technologia ta odmieniła wiele aspektów naszej pracy, czyniąc ją skuteczniejszą i bezpieczniejszą dla wszystkich. Drony w Policji wykorzystywane są w coraz szerszym zakresie – od monitorowania zgromadzeń publicznych, przez kontrolę ruchu drogowego, po akcje poszukiwawczo-ratownicze oraz ochronę granic czy infrastruktury. Dzięki nim możemy szybciej zdobyć informacje, prowadzić bezpieczny rekonesans terenu z powietrza i tym samym zwiększyć efektywność działań operacyjnych.

Co istotne, wykorzystanie dronów przynosi korzyści zarówno społeczeństwu, jak i samym funkcjonariuszom. Z punktu widzenia ogółu obywateli oznacza to sprawniejsze reagowanie na zagrożenia i skuteczniejszą ochronę bezpieczeństwa publicznego. Dla nas, policjantów, drony stały się dodatkową „parą oczu” z powietrza, pozwalającą zajrzeć tam, gdzie dotarcie pieszo lub tradycyjnym radiowozem byłoby trudne lub czasochłonne. W niniejszym artykule przybliżę zastosowania dronów w naszej służbie, ze szczególnym uwzględnieniem ich roli w poszukiwaniach osób zaginionych. Przedstawię też rodzaje policyjnych dronów, z jakich korzystamy, oraz wskażę podstawy prawne regulujące ich użycie. Mam nadzieję, iż taka pełna i merytoryczna relacja będzie zarówno interesująca, jak i pouczająca dla wszystkich – zarówno dla obywateli, jak i koleżanek i kolegów w mundurach, którzy być może w przyszłości sami będą korzystać z dronów. jeżeli chcesz w przyszłości szkolić się jako operator BSP i brać udział w takich akcjach, rekrutacja do Policji będzie pierwszym krokiem w drodze do celu.

Zastosowania dronów w Policji

Drony w Policji pojawiły się już około 2012 roku – właśnie wtedy zakupiono pierwszy bezzałogowiec na potrzeby Policji, z przeznaczeniem do działań terenowych ówczesnego Wydziału Poszukiwań i Identyfikacji Osób (Źródło: gazeta.policja.pl). Od tego czasu technologia znacząco się rozwinęła, a drony stopniowo wkroczyły do policyjnej codzienności. w tej chwili katalog zadań realizowanych z pomocą dronów jest bardzo szeroki. Najczęściej wykorzystujemy je do poszukiwania osób zaginionych, ujawniania i dokumentowania przestępstw oraz wykroczeń (np. w ruchu drogowym), a także do monitorowania dużych imprez masowych. W praktyce jest to katalog otwarty – przepisy nie precyzują bowiem sztywno, w jakich sytuacjach możemy sięgać po bezzałogowy statek powietrzny. Dąży się do tego, by drony stały się zwykłym narzędziem pracy policjanta, gotowym do użycia zawsze, gdy zajdzie taka potrzeba.

Drony policyjne pełnią zarówno funkcje prewencyjne, jak i wspierają działania operacyjne. Poniżej przedstawiam kilka głównych obszarów ich zastosowań:

• Poszukiwania i akcje ratownicze. To jeden z najważniejszych obszarów, o którym szerzej opowiem w następnej sekcji. Drony z kamerami o wysokiej czułości (w tym termowizyjnymi) potrafią skutecznie przeszukiwać rozległe tereny – lasy, bagna, góry czy akweny – i gwałtownie lokalizować zaginione osoby lub ofiary wypadków, choćby w warunkach nocnych czy ograniczonej widoczności (Źródło: kwartalnik.csp.edu.pl). Dzięki możliwości stabilnego zawisu i operowania nisko nad ziemią, dron może zajrzeć tam, gdzie duży śmigłowiec nie dałby rady – np. między gęste drzewa czy zabudowania. W wielu wypadkach takie wsparcie z powietrza dosłownie ratuje ludzkie życie.
• Nadzór ruchu drogowego. Drony coraz częściej wspierają policjantów drogówki. Z wysokiego pułapu mogą monitorować sytuację na drogach, skrzyżowaniach czy autostradach, rejestrując wykroczenia kierowców z bezpiecznej odległości. Urządzenia te wyposażone są w kamery wysokiej rozdzielczości, często z potężnym zoomem optycznym (np. 30×), co pozwala dostrzec detale takie jak rozmowa przez telefon, brak pasów bezpieczeństwa czy przejazd na czerwonym świetle. Informacja o zaobserwowanym z powietrza wykroczeniu jest natychmiast przekazywana patrolom na ziemi, które podejmują interwencję. Takie działania przynoszą wymierne efekty – dla przykładu w Bielsku-Białej, podczas jednodniowej akcji z użyciem nowoczesnego drona DJI Matrice 300 RTK, ujawniono blisko 120 wykroczeń drogowych, głównie związanych z nieustępowaniem pierwszeństwa pieszym na przejściach (Źródło: bielsko-biala.policja.gov.pl). Wobec sprawców wyciągnięto konsekwencje prawne (mandaty, pouczenia), a statystyki pokazują, iż skuteczność drona jako narzędzia nadzoru jest bardzo duża – kierowcy niemal zawsze przyjmują mandat, gdy dowiadują się, iż ich wyczyn został zarejestrowany z powietrza. Drony służą też do szybkiego dokumentowania miejsc wypadków drogowych – mogą wykonać serię zdjęć lub nagrań z góry, a choćby posłużyć do stworzenia precyzyjnego modelu 3D miejsca zdarzenia. Taka metoda przyspiesza oględziny, pozwalając szybciej odblokować ruch, a zebrane materiały stanowią wartościowy materiał dowodowy do dalszych analiz.
• Monitorowanie imprez masowych i operacje sztabowe. Podczas dużych zgromadzeń publicznych, takich jak mecze piłkarskie, koncerty, marsze czy demonstracje, policyjne drony pełnią rolę „powietrznego patrolu”. Z wysokości kilkuset metrów przekazują na żywo obraz do stanowiska dowodzenia, co pozwala dowódcy akcji natychmiast oceniać sytuację i reagować na pojawiające się zagrożenia. Dzięki kamerze o szerokim polu widzenia i możliwości szybkiego przemieszczania się nad terenem, jeden dron może zastąpić wiele patroli pieszych – bez angażowania dużej liczby funkcjonariuszy, możemy efektywnie nadzorować rozległy obszar. W razie potrzeby operator może przybliżyć obraz i zidentyfikować np. osobę odpowiedzialną za naruszenie porządku, a na miejsce niezwłocznie kierowany jest najbliższy patrol. Takie wykorzystanie dronów zwiększa bezpieczeństwo zarówno uczestników imprezy, jak i samych policjantów – możemy działać sprawniej, a jednocześnie unikać niepotrzebnego narażania ludzi w tłumie. Dodatkowo drony ułatwiają nadzór nad trudno dostępnymi obszarami – np. zapleczem dużych terenów koncertowych czy odległymi sektorami stadionu. Warto dodać, iż coraz częściej BSP wspierają także inne formacje – na granicach państwa policyjne drony współdziałają ze Strażą Graniczną i Wojskiem. W ostatnim czasie widok drona to norma m.in. na granicy polsko-białoruskiej oraz polsko-ukraińskiej, gdzie to narzędzie pomaga monitorować sytuację i zapewniać ochronę granic w trudnych warunkach.
• Ochrona środowiska i inne zadania specjalne. Drony przydają się również w mniej oczywistych obszarach. Przykładowo, wczesną wiosną małopolscy policjanci wykorzystują drony do patrolowania łąk i nieużytków rolnych pod kątem nielegalnego wypalania traw (Źródło: malopolska.policja.gov.pl). Z powietrza łatwo dostrzec dym lub ogień w trudno dostępnym miejscu i skierować tam służby zanim pożar wymknie się spod kontroli. Bezzałogowce wspomagają nas także przy dokumentowaniu miejsc trudnodostępnych (np. katastrof budowlanych, terenów zalanych powodzią), przy obserwacji podejrzanych obiektów z bezpiecznej odległości, a choćby podczas niektórych operacji kontrterrorystycznych czy działań zespołów kryminalnych. Słowem, wszędzie tam, gdzie wzrok z góry daje przewagę – dron może okazać się bezcenny.

Jak widać, spektrum zastosowań dronów w Policji jest rozległe. Niezależnie jednak od konkretnego zadania, cel jest zawsze ten sam – zwiększyć skuteczność działań policji przy jednoczesnym zmniejszeniu ryzyka dla ludzi. Najbardziej spektakularne efekty użycia dronów obserwujemy chyba podczas poszukiwania osób zaginionych – i temu zagadnieniu warto przyjrzeć się bliżej.

Drony w poszukiwaniu osób zaginionych

Poszukiwania osób zaginionych to sytuacje, w których czas odgrywa kluczową rolę. Jako policjanci wiemy, iż im szybciej zlokalizujemy zaginionego, tym większa szansa na szczęśliwe zakończenie. Tradycyjne metody, jak przeczesywanie terenu przez wiele patroli, użycie psów tropiących czy wsparcie straży pożarnej, wciąż są fundamentem takich akcji – jednak drony w Policji stały się istną rewolucją w działaniach poszukiwawczych. Wyposażone w kamery termowizyjne oraz noktowizyjne, potrafią „widzieć” ciepło ciała człowieka w ciemnościach, mgle czy gęstych zaroślach. Z powietrza obejmują duży obszar w krótkim czasie, co znakomicie wspiera pracę zespołów poszukiwawczych na ziemi.

Przykładem takiej sytuacji była głośna akcja poszukiwawcza 83-letniej seniorki z okolic Gostynina (woj. mazowieckie) w czerwcu 2024 r. Kobieta wyszła z domu i zaginęła, a w intensywne poszukiwania zaangażowano policjantów z trzech powiatów, psa tropiącego oraz nowo utworzony policyjny Zespół Operacyjny Sztabu Policji KWP w Radomiu z dronami wykorzystywanymi do poszukiwania zaginionych osób. Przez cztery dni teren przeczesywały liczne patrole, jednak to ostatecznie „oko policyjnego drona” odnalazło zaginioną seniorkę. Specjalistyczny bezzałogowy statek powietrzny wyposażony w kamerę termowizyjną wypatrzył 83-latkę leżącą na podmokłych mokradłach, w wysokich i gęstych zaroślach – w miejscu, gdzie choćby osoby stojące parę metrów obok nie były w stanie jej dostrzec. Okazało się, iż kobieta znajdowała się zaledwie kilkaset metrów od domu, częściowo zanurzona w wodzie. Dzięki dronowi służby mogły natychmiast skierować ratowników we adekwatne miejsce; wycieńczoną, ale przytomną seniorkę wydobyto i przekazano pod opiekę lekarzy. Gdyby nie to powietrzne wsparcie, osoba ta być może nie zostałaby w porę odnaleziona – tak trudne było jej położenie w gąszczu trzcin i bagien.

Inna dramatyczna sytuacja wydarzyła się na Śląsku. W Tychach zaginęła 63-letnia kobieta cierpiąca na zaniki pamięci – wyszła z domu w nocy, ubrana tylko w koszulę nocną i lekką kurtkę, po czym ślad po niej zaginął Policjanci podejrzewali, iż mogła wejść do rozległego kompleksu leśnego z bagnami na obrzeżach miasta. Natychmiast ruszyły zakrojone na szeroką skalę poszukiwania. Zaangażowano wszystkie dostępne patrole w okolicy, powiadomiono okoliczne komendy, do akcji włączyło się 5 zastępów Państwowej i Ochotniczej Straży Pożarnej (łącznie 30 strażaków) z dronami i quadami, a także specjalistyczna grupa ratownicza z psem tropiącym. Zdawano sobie sprawę, iż każda godzina obniża szanse na przeżycie kobiety – noce bywały chłodne, teren trudny, a zaginiona nie miała odpowiedniego ubrania. Dlatego zwrócono się również o wsparcie do KWP w Katowicach, skąd ściągnięto policyjnego drona z kamerą termowizyjną wysokiej rozdzielczości. Drony zostały wykorzystane do monitorowania z powietrza dróg leśnych i cieków wodnych, podczas gdy dziesiątki funkcjonariuszy przeczesywały las na ziemi.

Przełom nastąpił następnego dnia po południu. Pilot policyjnego drona dostrzegł w kamerze sylwetkę człowieka leżącą w wąskim strumieniu na odludziu. Natychmiast we wskazane miejsce skierowano ratowników na quadach, którzy zdołali dotrzeć przez grząski teren do poszukiwanej kobiety. 63-latka była uwięziona w błocie i wychłodzona do granic możliwości – ratownicy stwierdzili u niej poważną hipotermię. Na szczęście pomoc przyszła w samą porę. Kobietę wydobyto i przekazano załodze pogotowia, która odwiozła ją do szpitala. Lekarze przyznali, iż gdyby poszukiwania potrwały jeszcze kilka godzin dłużej, organizm zaginionej mógłby tego nie wytrzymać. Trudno o lepszy przykład na to, jak drony w Policji ratują ludzkie życie – w dosłownym tego słowa znaczeniu (Źródło: policja.pl).

W obu opisanych przypadkach, a także w dziesiątkach innych podobnych akcji, drony znacznie zwiększyły skuteczność poszukiwań. Oczywiście, nie działają one w próżni – przez cały czas podstawą są adekwatnie zorganizowane grupy poszukiwawcze, kooperacja różnych służb i lokalnej społeczności. Jednak bezzałogowiec pełni rolę wielkiego oka, które potrafi w kilka minut sprawdzić trudno dostępne zakątki terenu albo zauważyć człowieka tam, gdzie ludzki wzrok z ziemi by nie sięgnął. Dzięki kamerze termowizyjnej dron widzi ciepło ludzkiego ciała choćby nocą, co daje mu przewagę nad śmigłowcem (który nie wszędzie doleci i jest droższy w użyciu) czy pieszym patrolem z latarkami. Co więcej, dron może operować bez ryzykowania życia ratowników – nie trzeba początkowo wysyłać ludzi na potencjalnie niebezpieczne bagna czy cienki lód; najpierw teren sondowany jest z powietrza. Taka taktyka zwiększa bezpieczeństwo całej akcji.

Warto podkreślić, iż drony w poszukiwaniach są wykorzystywane nie tylko przez Policję, ale i inne służby – nierzadko działamy wspólnie z Ochotniczymi Strażami Pożarnymi, Górskim Ochotniczym Pogotowiem Ratunkowym (w terenie górskim) czy specjalistycznymi grupami poszukiwawczymi wyposażonymi we własne drony. Policja dysponuje jednak coraz większą flotą profesjonalnych BSP, a my – funkcjonariusze – przechodzimy szkolenia, by móc je skutecznie obsługiwać w sytuacjach kryzysowych. W praktyce więc mieszkańcy mogą się spodziewać, iż gdy tylko ktoś zaginie i istnieje podejrzenie, iż znajduje się na rozległym terenie, policyjny dron pojawi się na niebie, by pomóc w namierzeniu tej osoby. Takie oczekiwanie staje się powoli standardem – i dobrze, bo każda nowa technologia, która pomaga chronić życie i zdrowie ludzkie, jest przez nas w Policji witana z otwartymi rękoma.

Rodzaje dronów używanych przez Policję

Polska Policja korzysta w tej chwili z wielu modeli dronów – od małych, poręcznych quadrocopterów, po duże i zaawansowane platformy wyposażone w specjalistyczne kamery. Poniżej wymieniam najważniejsze rodzaje policyjnych dronów, które funkcjonują w naszych jednostkach (stan na rok 2024/2025), wraz z ich charakterystyką i zastosowaniem:

• Małe drony obserwacyjne (np. DJI Mavic Air 2) – to kompaktowe, lekkie quadrocoptery o zasięgu kilku kilometrów i czasie lotu rzędu kilkudziesięciu minut. Wyposażone są w kamery rejestrujące obraz w wysokiej rozdzielczości. Trafiły m.in. na wyposażenie drogówki w całym kraju, gdzie używa się ich do szybkiego monitorowania skrzyżowań i rejestrowania wykroczeń komunikacyjnych. Ich zaletą jest mobilność – pojedynczy patrol może taki dron łatwo przewieźć w bagażniku i błyskawicznie wypuścić w powietrze. Dzięki niewielkim rozmiarom, drony te mogą też wlatywać w ciasne przestrzenie (np. między zabudowaniami czy pod wiadukty), a choćby operować wewnątrz większych obiektów (co bywa przydatne np. podczas działań antyterrorystycznych w budynkach). Przykładem takiego drona jest DJI Mavic Air 2 – często wykorzystywany właśnie przez policjantów ruchu drogowego. Mimo kompaktowych wymiarów zapewnia on bardzo dobrą jakość obrazu. Istnieją też kilka większe modele z serii DJI Mavic 2 Enterprise, wyposażone dodatkowo w kamerę termowizyjną czy głośnik – one również znajdują zastosowanie w niektórych jednostkach (np. do poszukiwań na mniejszą skalę).

Drony w policji: DJI Mavic Air 2

• Średnie drony profesjonalne (np. DJI Matrice 200/210) – to już większe bezzałogowce, przystosowane do dźwigania różnorodnych kamer i sensorów. Charakteryzują się większym udźwigiem, mocniejszymi silnikami i odpornością na trudniejsze warunki pogodowe. W polskiej Policji modele DJI Matrice 200 oraz 210 były jednymi z pierwszych platform enterprise na wyposażeniu. Można do nich podwieszać wymienne moduły kamer, np. kamerę z potężnym zoomem optycznym 30× (model Zenmuse Z30), która pozwala operatorowi filmować z dużej wysokości bez utraty jakości. Taki dron jest w stanie zarejestrować np. numer rejestracyjny pojazdu czy twarz osoby z odległości kilkuset metrów. Matrice 210 może też jednocześnie przenosić kamerę dzienną i termowizyjną. Urządzenia te wykorzystywane są do bardziej wymagających zadań – poszukiwań osób zaginionych, obserwacji rozległych terenów (np. w czasie klęsk żywiołowych) czy dokładnej kontroli miejsc, do których policjant fizycznie dotrzeć nie może. Ich zdolność lotu w gorszych warunkach atmosferycznych (wiatr, deszcz) jest istotna przy akcjach ratowniczych. Dzięki kamerze termowizyjnej (często stosowana jest np. Zenmuse XT2 o rozdzielczości 640×512) dron taki wychwytuje różnice temperatur, co, jak już wspomniano, bywa najważniejsze nocą. Z kolei kamera z dużym zoomem (Zenmuse Z30) pomaga dostrzec szczegóły w terenie i bywa używana zarówno w poszukiwaniach, jak i np. do obserwacji podejrzanych podczas operacji specjalnych (Źródło: enterprise.dilectro.pl).

Drony w policji: DJI Matrice 200/210

• Najnowocześniejsze drony dalekiego zasięgu (np. DJI Matrice 300 RTK) – to w tej chwili flagowy model drona używanego przez polską Policję, wprowadzonego do służby w ostatnich latach. DJI Matrice 300 RTK to zaawansowana technologicznie platforma wyposażona w system precyzyjnego pozycjonowania RTK, zdolna do lotu na dystans choćby kilkunastu kilometrów i na wysokość ponad 500 m (oczywiście w granicach przewidzianych przepisami). Dron ten cechuje się długim czasem lotu (nawet 40–50 minut na jednym komplecie baterii) i wysoką odpornością na niekorzystne warunki atmosferyczne. Może operować w deszczu, przy silnym wietrze, a choćby w niskich i wysokich temperaturach. Na jego pokład można podwieszać najnowocześniejsze kamery z serii Zenmuse (np. H20T łączącą obraz dzienny, termowizję i dalmierz laserowy). Jest to sprzęt kosztowny (rzędu kilkudziesięciu, a choćby ponad 100 tysięcy złotych), ale dający służbom ogromne możliwości. Drony Matrice 300 RTK trafiły m.in. do komend wojewódzkich. Wykorzystuje się go wszechstronnie począwszy od nadzoru ruchu drogowego, do zabezpieczania imprez masowych, a także do poszukiwań (kamera termowizyjna wysokiej klasy plus możliwość długotrwałego lotu dają mu przewagę nad mniejszymi jednostkami). W praktyce Matrice 300 RTK stanowi dziś trzon floty dronów w wielu garnizonach.

Drony w policji: DJI Matrice 300 RTK

• Specjalistyczne drony termowizyjne (np. DJI Matrice 30T) – poza powyższym sprzętem, Policja testuje i wprowadza także nieco mniejsze platformy nowej generacji, które zaprojektowano z myślą o misjach poszukiwawczo-ratowniczych i działaniach specjalnych. Przykładem jest DJI Matrice 30T – kompaktowy, ale bardzo zaawansowany dron, wyposażony fabrycznie w wysokiej jakości kamerę termowizyjną oraz kamerę dzienną z przybliżeniem. Model ten może wzbijać się na pułap choćby 7000 m n.p.m. (choć oczywiście w praktyce operuje niżej) i jest odporny na skrajne temperatury oraz opady. Dzięki składanej konstrukcji jest łatwiejszy w transporcie niż duży Matrice 300, a jednocześnie oferuje zbliżone możliwości w zakresie obserwacji. Drony takie sprawdzają się zarówno w akcjach ratunkowych, jak i typowo policyjnych operacjach specjalnych, zwłaszcza tam, gdzie warunki są trudne (np. góry, burza, zadymienie terenu).

Drony w Policji: DJI Matrice 30T

Oprócz wymienionych, w Policji można spotkać także inne bezzałogowe statki powietrzne – w tym starsze modele, jak DJI Phantom 4 (niegdyś używane do fotografowania miejsc wypadków) czy też specjalistyczne drony typu latające skrzydło do zadań dalekiego zasięgu (te akurat w Policji są rzadkością, częściej w Straży Granicznej). Trzon floty stanowią jednak wielowirnikowce (multirotor), gdyż ich zdolność do zawisu i manewrowania na małej przestrzeni jest najbardziej przydatna w miejskich i podmiejskich warunkach.

Ważnym elementem wyposażenia dronów policyjnych są specjalistyczne kamery i akcesoria, które można do nich podłączyć. W zależności od potrzeb, operator może zastosować np.:

• Kamera termowizyjna – pozwalająca wykrywać źródła ciepła (ludzi, zwierzęta, pożary) w ciemności. Najczęściej używane modele to np. Zenmuse XT2 lub nowoczesna Zenmuse H20T, która łączy kamerę termowizyjną z kamerą dzienną i dalmierzem. To właśnie dzięki termowizji drony są tak skuteczne w nocnych poszukiwaniach zaginionych.
• Kamera z zoomem optycznym – np. wspomniana Zenmuse Z30 z 30-krotnym przybliżeniem optycznym. Umożliwia ona prowadzenie obserwacji z daleka, bez utraty jakości obrazu, co jest cenne np. przy dokumentowaniu wykroczeń drogowych czy „podglądzie” miejsc zagrożonych (dron może pozostać wysoko i daleko, nie zdradzając swojej obecności, a jednocześnie dostarczać wyraźny obraz interesującego nas punktu).
• Oświetlenie dalekiego zasięgu – np. reflektor LED Zenmuse Z15, montowany do dronów Matrice. Emituje bardzo silny snop światła, umożliwiając oświetlenie terenu akcji nocą. To przydaje się np. przy poszukiwaniu osób po zmroku (dron może zawisnąć i doświetlać ratownikom określony obszar) albo przy dokumentacji miejsca wypadku w nocy.

Jak widać, arsenał bezzałogowców jest imponujący, a drony w Policji zostały zdominowane przez markę DJI. Co ważne, cała seria dronów dostarczonych w ostatnich latach Policji została specjalnie skonfigurowana pod nasze potrzeby – uwzględnia np. kwestie bezpieczeństwa transmisji danych i odporności na zakłócenia. Mówiąc prościej, drony wykorzystywane przez funkcjonariuszy są zabezpieczone tak, by zbierane przez nie dane (nagrania, zdjęcia) były chronione i nie wpadły w niepowołane ręce. To istotne z punktu widzenia ochrony prywatności obywateli – materiały z dronów stanowią przecież często dowody w sprawach, muszą więc być odpowiednio archiwizowane i dostępne tylko dla uprawnionych osób.

Szkolenie operatorów i podstawy prawne użycia dronów

Wraz z wprowadzeniem dronów do służby pojawiła się potrzeba uregulowania zasad ich użycia oraz przeszkolenia policjantów w roli operatorów. W Polsce aktualne zasady używania dronów przez Policję określa Zarządzenie nr 63 Komendanta Głównego Policji z dnia 7 października 2019 roku w sprawie szczegółowych zasad użytkowania bezzałogowych statków powietrznych w Policji (Dz. Urz. KGP poz. 106, z późn. zm.). Był to przełomowy akt wewnętrzny naszej formacji, który wprowadził jednolite standardy i rozwiał wiele wcześniejszych wątpliwości co do wykorzystania dronów. Zarządzenie to oficjalnie utworzyło nową gałąź lotnictwa policyjnego – tzw. BSPP (Bezzałogowe Statki Powietrzne Policji) – i określiło strukturę oraz odpowiedzialności z tym związane.

Między innymi wprowadzono formalnie dwie nowe funkcje: pilota BSPP (operatora drona) oraz obserwatora BSPP, który asystuje pilotowi podczas operacji. Uregulowano także wymagania wobec tych osób – operatorem może być policjant lub pracownik cywilny Policji posiadający ważne uprawnienia do sterowania dronem (dawniej tzw. świadectwo kwalifikacji UAVO wydawane przez Urząd Lotnictwa Cywilnego, w tej chwili – certyfikat pilota BSP zgodnie z przepisami unijnymi) oraz wpisany do centralnej ewidencji pilotów BSPP prowadzonej w KGP. Podobne kwalifikacje musi mieć obserwator (czyli osoba odpowiedzialna za wzrokowe śledzenie drona i otoczenia podczas lotu). Co ważne, jeżeli dana operacja z użyciem drona wiąże się z realizacją czynności stricte policyjnych (np. zatrzymanie przestępcy, czynności procesowe), to zarówno pilot, jak i obserwator muszą być funkcjonariuszami Policji – nie można powierzyć takich działań cywilnemu pracownikowi, choćby jeżeli ma on licencję pilota UAV. Zakres obowiązków, które posiadają pracownicy cywilni w Policji jest znacznie szerszy, i nie ogranicza się tylko do zadań związanych z obsługą bezzałogowych statków powietrznych. Więcej na temat KSC w Policji dowiesz się z artykułu traktującego w tym temacie.

Zarządzenie nr 63 KGP z 2019 roku ujednoliciło też kwestie logistyczne i formalne. Utworzono ogólnopolską ewidencję operatorów BSPP oraz rejestr policyjnych dronów. Dzięki temu Komenda Główna wie, ile i jakie drony są na stanie każdej jednostki oraz którzy policjanci mają uprawnienia do ich obsługi. Rozwiązano w ten sposób problem choćby obowiązkowego ubezpieczenia OC operatora – wcześniej musiał je wykupywać pracodawca (jednostka policji) na skomplikowanych zasadach, a teraz koszty ubezpieczenia zarejestrowanych operatorów pokrywane są centralnie z budżetu KGP. Wprowadzono też ujednolicone procedury szkolenia i egzaminowania funkcjonariuszy w zakresie pilotażu dronów. W praktyce wielu policjantów, którzy hobbystycznie latali dronami prywatnie i posiadali cywilne licencje, zostało przez swoje jednostki zgłoszonych do ewidencji i stali się etatowymi operatorami BSPP (oczywiście po spełnieniu wymagań formalnych).

Warto wspomnieć, iż przepisy krajowe musiały zostać dostosowane do nowego prawa unijnego dotyczącego dronów. Z dniem 31 grudnia 2020 roku weszły w życie jednolite regulacje UE dla użytkowania bezzałogowych statków powietrznych cywilnych (m.in. Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) 2019/947). W Polskiej Policji dostosowano się do nich poprzez zmianę zarządzenia KGP – Zarządzenie nr 75 Komendanta Głównego Policji z dnia 16 maja 2022 roku wprowadziło odpowiednie modyfikacje. Obecnie pilot policyjnego drona musi legitymować się uprawnieniami pilota BSP w kategorii „szczególnej” (Specific Category) – zgodnie z definicjami unijnymi – oraz być wpisanym do ewidencji pilotów BSPP. Kategoria „szczególna” oznacza, iż loty policyjne przekraczają zwykle ograniczenia najprostszych operacji „otwartych” (np. latają wyżej, nad ludźmi, nocą itp.), ale realizowane są według zaakceptowanych scenariuszy lub ocen ryzyka, bez konieczności certyfikacji jak dla lotów wielkiego drona (np. dużego jak załogowy samolot). Dla operatora przekłada się to na konieczność odbycia specjalistycznego szkolenia i zdania egzaminu państwowego – co zdecydowana większość policyjnych pilotów już uczyniła bądź czyni przed dopuszczeniem do lotów.

Podkreślić należy, iż policjanci korzystający z dronów podlegają w znacznej mierze tym samym przepisom, co cywilni operatorzy. Mimo iż lotnictwo państwowe (w tym policyjne) jest formalnie wyłączone spod niektórych wymagań prawa lotniczego, to z powodu braku szczegółowych regulacji branżowych przez długi czas były wątpliwości, jak te wyłączenia stosować. W praktyce uznano, iż latanie odbywa się w oparciu o przepisy cywilne. Oznacza to, iż policyjny operator drona musi mieć stosowne uprawnienia (o czym już była mowa) i przestrzegać ograniczeń przestrzeni powietrznej (np. stref zakazanych, wysokości lotu). Musi też mieć wykupione ubezpieczenie OC, tak jak każdy cywilny operator drona powyżej określonej masy 250 gramów. Teraz, po ujednoliceniu zasad przez naszą formację, kwestie te są rozwiązane systemowo – Policja zapewnia licencje, szkolenia, ubezpieczenia i nadzór nad lotami BSPP, dzięki czemu wszystko odbywa się zgodnie z prawem i procedurami bezpieczeństwa.

Należy także wspomnieć, iż Policja nie tylko korzysta z dronów, ale również dba o egzekwowanie prawa związanego z ich używaniem przez obywateli. Operatorzy cywilni dronów mają szereg obowiązków (rejestracja, przestrzeganie stref, latanie z uprawnieniami itp.), a ich naruszenie jest sankcjonowane przez prawo. Policjanci są uprawnieni do reagowania na przypadki nielegalnych lub niebezpiecznych lotów dronów. W 2018 roku wydano specjalne zalecenia służbowe dla funkcjonariuszy, jak postępować w razie incydentu z udziałem BSP – tak, by adekwatnie kwalifikować ewentualne wykroczenia lub przestępstwa. Przykładem może być sytuacja z festiwalu Pol’and’Rock w Kostrzynie nad Odrą w 2019 roku – w czasie tej imprezy wprowadzono strefę zakazu lotów dla dronów (ze względów bezpieczeństwa uczestników). Mimo to kilku operatorów postanowiło wystartować swoimi urządzeniami nad bawiącymi się ludźmi. Policja namierzyła i zatrzymała czterech takich operatorów, a następnie wszystkim przedstawiono zarzuty z art. 212 ustawy Prawo lotnicze. Przepis ten dotyczy naruszenia przepisów ruchu lotniczego obowiązujących w danym obszarze – a konkretnie umyślnego naruszenia zakazów w przestrzeni powietrznej. Warto wiedzieć, iż jest to czyn zagrożony surową karą – do 5 lat pozbawienia wolności. Ta sytuacja pokazała, iż Policja traktuje bezpieczeństwo lotów dronów poważnie i choćby w tak pozornie „błahych” sprawach, jak hobbyści z dronem nad koncertem, potrafi wyciągnąć surowe konsekwencje.

Oczywiście naszym głównym celem nie jest karanie operatorów modeli latających, ale zapewnienie bezpieczeństwa – zarówno w powietrzu (np. dla samolotów pasażerskich, które mogą być zagrożone przez drona na podejściu do lotniska), jak i na ziemi (dla ludzi, nad którymi taki nieodpowiedzialnie użyty dron przelatuje). Dlatego w codziennej służbie zdarza się, iż reagujemy na zgłoszenia o nisko latającym dronie nad cudzą posesją czy w pobliżu lotniska – i wtedy sprawdzamy, kto nim steruje i czy robi to legalnie. Przy tej okazji warto zapewnić wszystkich, iż policyjne drony używane są wyłącznie do celów prawnie uzasadnionych. Każdy lot BSPP musi być odnotowany i wynikać z potrzeby służbowej – nie ma mowy o jakiejś inwigilacji obywateli „dla kaprysu”. jeżeli nasz dron pojawia się nad czyimś domem, to tylko w uzasadnionych sytuacjach, np. po wezwaniu na interwencję lub podczas akcji ratunkowej. Wszystkie nagrania podlegają przepisom o ochronie danych osobowych i są przechowywane zgodnie z wymogami (a zbędne – usuwane). Jestem przekonany, iż z czasem zaufanie społeczeństwa do wykorzystywania dronów przez służby będzie rosło, bo ich pozytywne zastosowania – jak ratowanie życia – zdecydowanie przyćmiewają potencjalne obawy.

Centrum Szkolenia Policji w Legionowie jest wiodącym ośrodkiem, w który realizuje specjalistyczne szkolenia dla pilotów i obserwatorów BSPP – od podstaw po zaawansowane procedury operowania w terenie zurbanizowanym i podczas akcji poszukiwawczych. Równolegle Szkoła Policji w Pile rozwija moduły i ćwiczenia tematyczne z wykorzystaniem dronów (m.in. taktyka, dokumentowanie miejsca zdarzenia, współdziałanie ze sztabem), co pozwala ujednolicać standardy i gwałtownie wdrażać nowe rozwiązania sprzętowe.

Drony w Policji i ich przyszłość

Patrząc na dynamiczny rozwój technologii, można śmiało powiedzieć, iż drony w Policji pozostaną z nami na dłużej i ich rola będzie rosła. Już teraz w wielu sytuacjach trudno sobie wyobrazić skuteczne działanie bez wsparcia z powietrza. My, policjanci, przekonaliśmy się, iż dron to nie gadżet, ale pełnoprawne narzędzie, które nieraz decyduje o powodzeniu akcji. Dzięki odpowiednim regulacjom wewnętrznym, drony stały się integralną częścią wyposażenia – niemal tak normalną jak radiowóz czy radiostacja nasobna. W kolejnych latach można spodziewać się dalszego zwiększania liczby bezzałogowych statków powietrznych na wyposażeniu jednostek oraz stałego podnoszenia kwalifikacji operatorów. Być może pojawią się nowe rodzaje dronów – jeszcze mniejsze, autonomiczne, wyposażone w sztuczną inteligencję do analizowania obrazu w locie – wszystko to, by jeszcze skuteczniej wspierać nas w ochronie bezpieczeństwa ludzi.

Z policyjnej perspektywy mogę stwierdzić, iż ogół społeczeństwa również coraz bardziej docenia nasze drony. Widać to choćby po reakcjach rodzin osób zaginionych, które zostały odnalezione – często podkreślają one, iż gdyby nie dron, ich bliski pewnie by się nie odnalazł tak gwałtownie (albo w ogóle). W społecznościach lokalnych drony w Policji wzbudzają ciekawość, ale i respekt – świadomość, iż operator BSP może zarejestrować np. pirata drogowego na przejściu dla pieszych, działa mobilizująco na kierowców, by przestrzegali przepisów. Z kolei w trudnych sytuacjach kryzysowych ludzie sami pytają, czy policja użyje drona, bo wiedzą, iż to zwiększa szansę powodzenia akcji. Taka akceptacja społeczna jest dla nas bardzo ważna.

Na zakończenie podkreślę raz jeszcze – drony to narzędzia, które służą poprawie bezpieczeństwa i efektywności pracy Policji. Nie zastępują one ludzi – przez cały czas to człowiek (policjant) podejmuje decyzje i kieruje całymi działaniami. Ale dają nam nową perspektywę i przewagę, czyniąc naszą pracę bardziej skuteczną. Dron z punktu widzenia funkcjonariusza to sojusznik, który lata obok nas w służbie społeczeństwu.

Podsumowując, droga od pierwszego policyjnego drona w 2012 roku do dzisiejszej floty bezzałogowych statków powietrznych była ogromnym skokiem naprzód. Dziś drony w Policji są narzędziem pracy, używanym zawsze, gdy jest to potrzebne. Zarówno my – funkcjonariusze, jak i obywatele, których chronimy, możemy tylko zyskać na dalszym rozwoju tej technologii. Bez wątpienia drony pozostaną jednym z filarów nowoczesnej Policji, stojąc na straży bezpieczeństwa nas wszystkich.