Bullying

Pojęcie „bullying” pochodzi z języka angielskiego i oznacza przemoc rówieśniczą, choć w języku polskim można je również odnosić do innych form systematycznej przemocy psychicznej lub fizycznej. Według definicji Olweusa (1993), bullying to powtarzalne i intencjonalne zachowanie agresywne, które ma na celu wyrządzenie krzywdy słabszej ofierze. W polskiej terminologii określenia tego używa się coraz częściej w odniesieniu do różnych form przemocy, w tym w szkole, pracy czy internecie.

Bullying – jak się wymawia?

Słowo „bullying” wymawia się jako /ˈbʊl.i.ɪŋ/, co w uproszczonym zapisie fonetycznym można zapisać jako „buliing”. Warto zauważyć, iż termin ten nie ma jednoznacznego polskiego odpowiednika – najczęściej tłumaczy się go jako przemoc rówieśniczą, zastraszanie lub mobbing (w przypadku miejsc pracy).

Dlaczego warto mówić o bullyingu?

Bullying to jedno z najpoważniejszych zjawisk wpływających na zdrowie psychiczne i społeczne jednostek, szczególnie dzieci i młodzieży. Według badań Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, 2019), około 30% uczniów na świecie doświadczyło bullyingu w szkole. Przemoc tego rodzaju ma długotrwałe konsekwencje psychologiczne, wpływając na poziom samooceny, rozwój emocjonalny oraz relacje społeczne.

Nie tylko ofiary bullyingu ponoszą konsekwencje tego zjawiska. Również sprawcy agresji oraz bierni świadkowie są narażeni na negatywne skutki – badania wykazują, iż dzieci stosujące przemoc rówieśniczą częściej wykazują skłonności do agresywnych zachowań w dorosłym życiu, a osoby biernie obserwujące bullying mogą czuć się bezradne i mniej skłonne do angażowania się w działania prospołeczne (Rigby, 2008).

Skutki bullyingu dla ofiar, sprawców i świadków

Konsekwencje przemocy rówieśniczej są wielopłaszczyznowe i dotyczą nie tylko zdrowia psychicznego, ale również funkcjonowania społecznego oraz przyszłego życia zawodowego. Badania pokazują, iż osoby, które doświadczyły bullyingu w dzieciństwie, są bardziej narażone na depresję, lęki i inne zaburzenia emocjonalne w dorosłości (Arseneault, 2018).

Ofiary bullyingu mogą doświadczać:

• spadku samooceny,
• stanów lękowych i depresyjnych,
• trudności w nauce i pracy,
• izolacji społecznej,
• w skrajnych przypadkach – myśli i prób samobójczych (Hawker & Boulton, 2000).

Sprawcy bullyingu często wykazują w dorosłości:

• problemy z przestrzeganiem norm społecznych,
• skłonność do agresji i zachowań przestępczych,
• trudności w nawiązywaniu zdrowych relacji interpersonalnych,
• brak empatii i niską kontrolę impulsów (Farrington & Ttofi, 2011).

Świadkowie bullyingu mogą:

• czuć się bezradni i nieskuteczni w sytuacjach przemocy,
• mieć obniżoną wrażliwość na agresję,
• wykazywać trudności w reagowaniu na niesprawiedliwość społeczną.

Bullying w kontekście współczesnym

Wraz z rozwojem technologii i mediów społecznościowych bullying przybiera nowe formy, w tym cyberbullying. Według raportu EU Kids Online (2020), co piąte dziecko w Europie doświadczyło przemocy w sieci. Hejt, wykluczenie cyfrowe, kompromitujące treści i ataki na wizerunek ofiary to tylko niektóre zagrożenia, z którymi mierzą się współczesne dzieci i młodzież.

Rozdział 1: Rodzaje bullyingu

Bullying może przybierać różne formy, które różnią się sposobem oddziaływania na ofiarę, ale wszystkie mają wspólną cechę – powtarzalność, intencjonalność i nierównowagę sił między agresorem a osobą poszkodowaną. Zrozumienie różnych rodzajów bullyingu pozwala skuteczniej rozpoznawać to zjawisko i podejmować odpowiednie działania w celu jego przeciwdziałania.

1.1. Bullying fizyczny

Bullying fizyczny jest jedną z najbardziej oczywistych form przemocy, ponieważ wiąże się z bezpośrednim użyciem siły wobec ofiary. Jest szczególnie powszechny w szkołach i dotyczy zarówno dzieci, jak i młodzieży.

Przykłady bullyingu fizycznego:

• bicie, kopanie, popychanie,
• niszczenie lub zabieranie rzeczy należących do ofiary,
• zamykanie w pomieszczeniach, blokowanie przejścia,
• zmuszanie do wykonywania upokarzających czynności.

Badania pokazują, iż bullying fizyczny częściej dotyczy chłopców niż dziewcząt, choć nie jest to regułą. Ofiary tej formy przemocy mogą odczuwać lęk przed uczęszczaniem do szkoły, a także rozwijać objawy psychosomatyczne, takie jak bóle brzucha, migreny czy bezsenność (Olweus, 1993).

1.2. Bullying werbalny

Przemoc słowna jest jedną z najczęstszych form bullyingu i może wyrządzać równie duże szkody psychiczne, jak agresja fizyczna. Werbalne ataki często mają na celu poniżenie ofiary, podważenie jej samooceny oraz wykluczenie społeczne.

Przykłady bullyingu werbalnego:

• wyzywanie, ośmieszanie, szydzenie,
• rozpowszechnianie fałszywych informacji,
• obrażanie ze względu na wygląd, pochodzenie, orientację seksualną,
• groźby i szantaż emocjonalny.

Badania sugerują, iż ofiary przemocy werbalnej mogą doświadczać długotrwałych skutków psychicznych, takich jak depresja, lęki czy zaburzenia odżywiania (Hawker & Boulton, 2000).

1.3. Bullying emocjonalny i społeczny

Przemoc emocjonalna oraz społeczna ma na celu izolowanie ofiary i manipulowanie jej relacjami z innymi osobami. Ten rodzaj bullyingu jest trudniejszy do wykrycia, ponieważ często odbywa się poza zasięgiem nauczycieli czy dorosłych.

Przykłady bullyingu emocjonalnego i społecznego:

• wykluczanie z grupy, ignorowanie,
• rozpuszczanie plotek, manipulowanie informacjami,
• namawianie innych do unikania ofiary,
• publiczne upokarzanie.

Przemoc społeczna jest szczególnie powszechna wśród nastolatków, gdzie dynamika grupowa i potrzeba akceptacji odgrywają kluczową rolę. Ofiary często cierpią na obniżone poczucie własnej wartości oraz izolację społeczną.

1.4. Cyberbullying – przemoc w internecie

W dobie nowoczesnych technologii bullying przeniósł się również do świata cyfrowego. Cyberbullying, czyli przemoc w internecie, jest szczególnie niebezpieczny, ponieważ treści publikowane w sieci mogą mieć zasięg globalny, a ich usunięcie jest często niemożliwe.

Przykłady cyberbullyingu:

• publikowanie obraźliwych komentarzy i memów,
• rozpowszechnianie kompromitujących zdjęć lub filmów,
• fałszywe profile i podszywanie się pod ofiarę,
• groźby wysyłane dzięki wiadomości prywatnych.

Według raportu EU Kids Online (2020), około 20% nastolatków w Europie doświadczyło cyberprzemocy. Skutki tego rodzaju bullyingu są równie poważne, jak w przypadku tradycyjnych form, prowadząc do problemów psychicznych, a w skrajnych przypadkach do prób samobójczych (Kowalski et al., 2014).

Rozdział 2: Przyczyny bullyingu

Bullying nie jest zjawiskiem przypadkowym – ma swoje głęboko zakorzenione przyczyny, które wynikają zarówno z cech indywidualnych sprawców, jak i z uwarunkowań społecznych. Wpływ na rozwój przemocy rówieśniczej mają m.in. środowisko rodzinne, dynamika grupy, presja społeczna oraz kultura i media. Zrozumienie źródeł tego zjawiska jest najważniejsze dla skutecznej profilaktyki oraz interwencji.

2.1. Skąd bierze się agresja?

Agresywne zachowania, które prowadzą do bullyingu, mogą mieć różne podłoże. Wśród najczęściej wymienianych przyczyn znajdują się:

• Predyspozycje biologiczne – niektóre osoby mogą mieć większą skłonność do agresji ze względu na cechy temperamentalne, np. niski poziom empatii, impulsywność czy trudności w kontroli emocji. Badania neurobiologiczne wskazują, iż zaburzenia funkcjonowania układu limbicznego mogą wpływać na większą agresywność u dzieci (Anderson & Bushman, 2002).
• Doświadczenia z dzieciństwa – dzieci, które same doświadczyły przemocy (np. były karane fizycznie w domu), częściej wykazują agresywne zachowania wobec rówieśników (Farrington, 1993).
• Potrzeba dominacji i kontroli – sprawcy bullyingu często czerpią satysfakcję z podporządkowywania sobie innych, co może wynikać z niskiego poczucia własnej wartości lub chęci zdobycia prestiżu w grupie rówieśniczej.

2.2. Czynniki rodzinne i środowiskowe

Środowisko, w którym dziecko dorasta, ma ogromny wpływ na jego postawy wobec agresji. Wiele badań wskazuje na to, iż brak stabilności emocjonalnej w rodzinie oraz niewłaściwe wzorce wychowawcze mogą sprzyjać rozwojowi zachowań agresywnych (Olweus, 1993).

Negatywne czynniki rodzinne, które mogą sprzyjać bullyingowi:

• Brak uwagi ze strony rodziców – dzieci, które nie otrzymują wystarczającej uwagi i wsparcia emocjonalnego, mogą próbować przyciągnąć uwagę rówieśników poprzez agresywne zachowania.
• Nadmierna surowość i przemoc w domu – dzieci wychowywane w rodzinach, gdzie dominuje przemoc fizyczna lub emocjonalna, mogą powielać te wzorce w kontaktach z rówieśnikami.
• Permisywny styl wychowania – brak konsekwencji i ustalonych zasad może prowadzić do braku kontroli nad własnymi zachowaniami oraz do testowania granic, co może skutkować bullyingiem.
• Niskie zaangażowanie rodziców w życie dziecka – rodzice, którzy nie interesują się życiem szkolnym swoich dzieci, często nie są świadomi problemów związanych z bullyingiem ani tego, iż ich dziecko może być sprawcą przemocy.

Z drugiej strony, zdrowe i wspierające środowisko rodzinne zmniejsza ryzyko wystąpienia zachowań agresywnych. Badania pokazują, iż dzieci, które mają silne więzi emocjonalne z rodzicami i jasno określone granice, rzadziej angażują się w bullying (Rigby, 2008).

2.3. Rola grupy rówieśniczej

Bullying często wynika z dynamiki grupowej – sprawcy przemocy chcą zyskać uznanie wśród rówieśników, dominować w grupie lub wzmocnić swoją pozycję społeczną. Grupy mogą wzmacniać agresywne zachowania na kilka sposobów:

• Presja grupy – osoby, które normalnie nie byłyby agresywne, mogą uczestniczyć w bullyingu, aby uniknąć odrzucenia przez rówieśników.
• Efekt widza (ang. bystander effect) – świadkowie bullyingu często nie reagują, ponieważ obawiają się konsekwencji lub uważają, iż ktoś inny powinien interweniować. Brak reakcji grupy wzmacnia zachowania agresywne sprawców.
• Hierarchia społeczna – w niektórych grupach rówieśniczych przemoc i dominacja mogą być postrzegane jako sposób na zdobycie autorytetu.

Badania wykazały, iż uczniowie, którzy postrzegają bullying jako społecznie akceptowalne zachowanie, są bardziej skłonni do angażowania się w tego typu przemoc (Salmivalli, 2010).

2.4. Wpływ mediów i popkultury

Media i popkultura mogą nieświadomie wzmacniać akceptację dla bullyingu, prezentując agresywne zachowania jako normę społeczną lub jako sposób na zdobycie popularności.

Jak media wpływają na bullying?

• Filmy i seriale – wiele produkcji przedstawia przemoc rówieśniczą jako element komediowy lub jako środek do osiągnięcia celów społecznych.
• Media społecznościowe – młodzież często mierzy swoją wartość na podstawie liczby polubień i komentarzy, co może prowadzić do hejtu i cyberbullyingu.
• Gry komputerowe – choć nie ma jednoznacznych dowodów na to, iż gry powodują agresję, nadmierna ekspozycja na brutalne treści może zmniejszać wrażliwość na przemoc.

Badania wskazują, iż dzieci, które często oglądają treści promujące agresję, mogą wykazywać większą skłonność do zachowań agresywnych w rzeczywistości (Anderson et al., 2017).

Podsumowanie

Przyczyny bullyingu są złożone i wynikają zarówno z indywidualnych cech osobowościowych, jak i warunków społecznych oraz kulturowych. Wśród kluczowych czynników wpływających na rozwój przemocy rówieśniczej można wyróżnić:

Czynniki biologiczne i psychologiczne – impulsywność, niski poziom empatii, skłonność do dominacji.
Środowisko rodzinne – brak uwagi rodziców, przemoc w domu, brak wyznaczonych granic.
Presja grupy rówieśniczej – potrzeba akceptacji, efekt widza, budowanie hierarchii społecznej.
Wpływ mediów – normalizacja agresji w filmach, serialach, mediach społecznościowych.

Zrozumienie tych mechanizmów jest najważniejsze dla opracowania skutecznych metod przeciwdziałania bullyingowi. W kolejnych rozdziałach poradnika omówimy, jak rozpoznawać bullying, jakie są jego konsekwencje oraz jak skutecznie na niego reagować.

Rozdział 3: Jak rozpoznać bullying?

Bullying często pozostaje niezauważony przez nauczycieli, rodziców, a choćby same ofiary, które mogą nie zdawać sobie sprawy z tego, iż są poddawane systematycznej przemocy. Rozpoznanie bullyingu jest najważniejsze dla skutecznej interwencji i ochrony ofiar przed negatywnymi skutkami psychologicznymi i społecznymi. W tym rozdziale omówimy najważniejsze oznaki bullyingu, sposób identyfikacji sprawców oraz rolę świadków w procesie wykrywania przemocy.

3.1. Objawy bullyingu u ofiary

Ofiary bullyingu często nie mówią otwarcie o swoich doświadczeniach, ponieważ boją się eskalacji przemocy, nie wierzą w skuteczność pomocy dorosłych lub wstydzą się swojej sytuacji. Jednak istnieje wiele symptomów, które mogą świadczyć o tym, iż dziecko (lub dorosły) jest poddawane bullyingowi.

Najczęstsze objawy bullyingu u ofiary:

1) Objawy emocjonalne i psychologiczne:

• Niski poziom samooceny i poczucie bezwartościowości,
• Częste zmiany nastroju, depresja, stany lękowe,
• Płaczliwość, apatia, wycofanie się z życia społecznego,
• Utrata zainteresowania wcześniej lubianymi aktywnościami,
• Problemy ze snem – bezsenność lub koszmary,
• Zaburzenia odżywiania (utrata apetytu lub objadanie się).

2) Objawy fizyczne:

• Niewyjaśnione siniaki, zadrapania lub inne urazy,
• Częste bóle głowy, brzucha – symptomy psychosomatyczne,
• Zmęczenie, ospałość, brak energii,
• Zaburzenia odżywiania spowodowane stresem,
• Unikanie kontaktu fizycznego z innymi ludźmi.

3) Objawy społeczne i szkolne:

• Spadek wyników w nauce, trudności w koncentracji,
• Niechęć do chodzenia do szkoły, częste „symulowanie” chorób,
• Unikanie kontaktu z rówieśnikami, zamknięcie się w sobie,
• Nagle zmienione relacje z przyjaciółmi (np. utrata znajomych),
• Niechęć do rozmowy na temat szkoły lub pracy.

Badania pokazują, iż ofiary bullyingu są kilkukrotnie bardziej narażone na rozwój depresji i myśli samobójczych (Hawker & Boulton, 2000). Dlatego szybka identyfikacja tych objawów jest kluczowa w przeciwdziałaniu dalszej eskalacji przemocy.

3.2. Jak rozpoznać sprawcę bullyingu?

Sprawcy bullyingu nie zawsze są otwarcie agresywni – czasami stosują bardziej subtelne metody przemocy, takie jak manipulacja czy wykluczenie społeczne. Jednak istnieją pewne cechy, które mogą wskazywać na to, iż dana osoba angażuje się w przemoc rówieśniczą.

Charakterystyczne cechy sprawców bullyingu:

1. Osoby dominujące w grupie:
   • Próbują przejąć kontrolę nad rówieśnikami,
   • Wykazują silną potrzebę dominacji i władzy,
   • Używają przemocy jako narzędzia do osiągania celów społecznych.
2. Brak empatii i agresywne zachowania:
   • Bagatelizują uczucia innych,
   • Śmieją się z cierpienia ofiar,
   • Często prowokują konflikty i są impulsywni.
3. Popularność i status społeczny:
   • Niektórzy sprawcy są bardzo towarzyscy i lubiani przez rówieśników,
   • Często mają grupę „lojalnych” osób, które wspierają ich agresywne zachowania.
4. Problemy z dyscypliną:
   • Często łamią zasady i wykazują brak szacunku do autorytetów,
   • Mogą mieć historię wcześniejszych aktów agresji (np. bójek w szkole),
   • W niektórych przypadkach pochodzą z rodzin, w których przemoc jest normą.

Nie wszyscy sprawcy bullyingu mają te same cechy – niektórzy stosują przemoc otwarcie, inni działają bardziej manipulacyjnie. Niezależnie od formy, bullying zawsze ma negatywny wpływ na ofiarę i całe środowisko społeczne (Farrington & Ttofi, 2011).

3.3. Rola świadków w identyfikacji bullyingu

Wielu świadków bullyingu unika interwencji, ponieważ boją się konsekwencji lub uważają, iż to nie ich sprawa. Jednak to właśnie reakcja otoczenia może odegrać kluczową rolę w powstrzymaniu przemocy.

Rodzaje świadków bullyingu:

1. Bierni obserwatorzy – widzą bullying, ale nie reagują.
2. Wspólnicy sprawcy – wspierają agresora, np. śmiejąc się z ofiary.
3. Obrońcy ofiary – reagują na bullying, próbując go zatrzymać lub zgłosić dorosłym.

Dlaczego świadkowie nie reagują?

• Efekt widza (bystander effect) – im więcej osób jest obecnych, tym mniejsze prawdopodobieństwo, iż ktoś podejmie działanie.
• Strach przed odwetem – obawa, iż interwencja może narazić ich samych na przemoc.
• Brak pewności, czy to naprawdę bullying – niektórzy nie są pewni, czy sytuacja wymaga interwencji.

Badania wykazują, iż gdy świadkowie aktywnie przeciwstawiają się bullyingowi, w 57% przypadków przemoc ustaje w ciągu kilku sekund (Salmivalli, 2010). Dlatego edukowanie dzieci i młodzieży o roli świadków jest najważniejsze w przeciwdziałaniu bullyingowi.

3.4. Jak odróżnić bullying od zwykłych konfliktów?

Nie każde nieporozumienie lub kłótnia między rówieśnikami to bullying. Istnieją najważniejsze różnice między zwykłym konfliktem a systematycznym prześladowaniem.

Kluczowe różnice:

CechaBullyingZwykły konflikt

Intencjonalność	Celowe działanie w celu wyrządzenia krzywdy	Przypadkowe nieporozumienie
Nierównowaga sił	Silniejsza osoba atakuje słabszą	Obie strony są na równym poziomie
Powtarzalność	Częste, długotrwałe	Jednorazowy lub sporadyczny incydent
Konsekwencje	Silne negatywne skutki psychiczne i emocjonalne	Może być gwałtownie rozwiązany

Rozróżnienie tych dwóch sytuacji pozwala skuteczniej reagować na bullying i podejmować odpowiednie środki zaradcze.

Rozdział 4: Konsekwencje bullyingu

Bullying ma poważne i długofalowe skutki dla wszystkich zaangażowanych – ofiar, sprawców oraz świadków. Nie ogranicza się on jedynie do negatywnych konsekwencji emocjonalnych czy psychicznych, ale wpływa także na edukację, relacje społeczne i przyszłe życie zawodowe. Zrozumienie konsekwencji bullyingu jest najważniejsze dla opracowania skutecznych strategii przeciwdziałania temu zjawisku.

4.1. Skutki psychologiczne i emocjonalne

Ofiary bullyingu często doświadczają trwałych problemów psychicznych i emocjonalnych, które mogą negatywnie wpłynąć na ich dalsze życie.

Najczęstsze skutki psychologiczne bullyingu:

Obniżona samoocena – dzieci i młodzież, które doświadczają przemocy rówieśniczej, zaczynają postrzegać siebie jako gorsze, bezwartościowe lub „nieodpowiednie” do społeczeństwa.

Lęk i depresja – badania pokazują, iż ofiary bullyingu są znacznie bardziej narażone na rozwój depresji, zaburzeń lękowych i fobii społecznych (Hawker & Boulton, 2000).

Problemy psychosomatyczne – stres związany z bullyingiem może objawiać się fizycznie w postaci migren, bólu brzucha, nudności czy zaburzeń snu.

Izolacja społeczna – ofiary często unikają kontaktów z rówieśnikami, co prowadzi do osamotnienia i braku umiejętności nawiązywania relacji.

Zwiększone ryzyko samookaleczeń i myśli samobójczych – długotrwały bullying może prowadzić do prób samobójczych. Badania pokazują, iż ofiary bullyingu są 2-3 razy bardziej narażone na podejmowanie prób samobójczych niż ich rówieśnicy (Klomek et al., 2010).

4.2. Problemy w nauce i życiu społecznym

Konsekwencje bullyingu wykraczają poza sferę emocjonalną i wpływają na codzienne funkcjonowanie dziecka w szkole oraz na jego przyszłość społeczną.

Jak bullying wpływa na edukację?

Obniżone wyniki w nauce – stres i strach przed szkołą powodują trudności w koncentracji, co może prowadzić do spadku ocen.

Unikanie szkoły – niektóre ofiary bullyingu często symulują choroby lub wręcz całkowicie rezygnują z uczęszczania na lekcje.

Brak zaangażowania w aktywności szkolne – bullying prowadzi do wycofania się z życia społecznego szkoły, co ogranicza rozwój osobisty i zawodowy.

Rozwój strategii unikania – dzieci mogą zacząć uciekać w świat wirtualny, uzależniać się od gier komputerowych lub wchodzić w relacje destrukcyjne.

4.3. Depresja, lęki i myśli samobójcze

Długotrwały bullying zwiększa ryzyko wystąpienia zaburzeń psychicznych, które mogą utrzymywać się przez całe życie.

Zespół stresu pourazowego (PTSD) – niektóre ofiary bullyingu doświadczają objawów PTSD, podobnie jak osoby po traumatycznych przeżyciach wojennych.

Lęk społeczny – bullying może prowadzić do silnego strachu przed interakcjami społecznymi, co utrudnia funkcjonowanie w społeczeństwie choćby w dorosłym życiu.

Samookaleczanie i myśli samobójcze – szczególnie wśród nastolatków, bullying może prowadzić do samookaleczania, a w skrajnych przypadkach do samobójstwa (Arseneault, 2018).

Statystyki wskazują, iż aż 20% ofiar bullyingu poważnie rozważało próbę samobójczą (Sourander et al., 2010).

4.4. Skutki długoterminowe w dorosłym życiu

Osoby, które były ofiarami bullyingu w dzieciństwie, często mierzą się z jego konsekwencjami także w dorosłości.

Problemy w pracy – osoby z doświadczeniem bycia ofiarą bullyingu mogą mieć trudności w nawiązywaniu relacji zawodowych, co wpływa na ich rozwój kariery.

Problemy w relacjach międzyludzkich – strach przed odrzuceniem i brak pewności siebie może prowadzić do trudności w budowaniu trwałych związków.

Ryzyko stania się ofiarą dalszych form przemocy – osoby, które były prześladowane w dzieciństwie, są bardziej podatne na toksyczne relacje i przemoc w dorosłym życiu.

Niższy poziom satysfakcji z życia – ofiary bullyingu często mają mniejsze poczucie szczęścia i spełnienia w życiu dorosłym.

Badania wykazują, iż ofiary bullyingu w dzieciństwie częściej doświadczają bezrobocia, problemów psychicznych i trudności w życiu osobistym (Takizawa et al., 2014).

Jak reagować na bullying?

Reagowanie na bullying jest najważniejsze dla jego skutecznego ograniczenia i ochrony ofiar przed dalszą przemocą. Niestety, wiele osób nie podejmuje żadnych działań w obawie przed eskalacją problemu lub brakiem skuteczności interwencji. W tym rozdziale omówimy jak powinna postępować ofiara, świadkowie, nauczyciele, rodzice oraz instytucje w sytuacji bullyingu, aby skutecznie przeciwdziałać przemocy.

6.1. Co zrobić, gdy jesteś ofiarą bullyingu?

Osoby doświadczające bullyingu często czują się bezradne, samotne i zastraszone. Ważne jest, aby wiedziały, iż nie muszą radzić sobie same i iż istnieją skuteczne sposoby, aby przerwać przemoc.

Kroki, które powinna podjąć ofiara bullyingu:

Nie ukrywaj problemu – milczenie sprawia, iż sprawca czuje się bezkarny. Powiedz o sytuacji nauczycielowi, rodzicom, psychologowi szkolnemu lub innemu zaufanemu dorosłemu.

Nie daj się sprowokować – sprawcy często liczą na reakcję emocjonalną. jeżeli pokażesz im, iż ich działania cię ranią, mogą poczuć się silniejsi.

Unikaj niebezpiecznych miejsc – jeżeli bullying odbywa się w określonych miejscach (np. na przerwie w szatni), postaraj się ich unikać lub przebywać tam w towarzystwie innych osób.

Zapisuj zdarzenia – prowadzenie dziennika zdarzeń (co się stało, kto był obecny, jakie były konsekwencje) może być przydatne, gdy zajdzie potrzeba zgłoszenia sprawy nauczycielom lub policji.

Zachowaj dowody (w przypadku cyberbullyingu) – jeżeli przemoc ma miejsce w internecie (np. obraźliwe wiadomości, memy, groźby), warto zrobić zrzuty ekranu i zachować je jako dowody do ewentualnej interwencji.

Znajdź wsparcie w rówieśnikach – posiadanie przyjaciół, którzy staną po twojej stronie, może pomóc w ograniczeniu skutków bullyingu.

6.2. Jak pomóc ofierze bullyingu?

Osoby będące świadkami bullyingu często nie wiedzą, jak adekwatnie zareagować. Niektóre boją się konsekwencji, inne uważają, iż nie powinny się wtrącać. Jednak świadkowie mają ogromną moc – ich wsparcie może pomóc ofierze i osłabić pozycję sprawcy.

Jak można pomóc osobie prześladowanej?

Nie bądź biernym obserwatorem – brak reakcji sprawia, iż sprawca czuje się bezkarny, a ofiara – osamotniona.

Wspieraj ofiarę – choćby jeżeli boisz się konfrontacji ze sprawcą, wystarczy, iż okażesz solidarność z ofiarą, np. spędzając z nią czas, pomagając jej zgłosić problem dorosłym.

Nie śmiej się z agresji – śmiech publiczności tylko zachęca sprawcę do dalszych działań.

Zgłoś sprawę dorosłym – bullying nie jest „prywatną sprawą” ofiary, ale poważnym problemem społecznym.

Reaguj w bezpieczny sposób – nie musisz walczyć fizycznie ze sprawcą, ale możesz stanowczo powiedzieć „przestań” lub wezwać pomoc.

Według badań, gdy świadkowie interweniują, w 57% przypadków bullying kończy się w ciągu kilku sekund (Salmivalli, 2010).

6.3. Jak postępować ze sprawcą przemocy?

Dlaczego sprawcy stosują bullying?

Sprawcy bullyingu często:

• Mają niską empatię i potrzebują dominować nad innymi,
• Chcą poprawić swoją pozycję społeczną kosztem słabszych,
• Sami doświadczyli przemocy w domu lub szkole,
• Nie mają świadomości skutków swoich działań,
• Odczuwają presję grupy, która wspiera agresję.

Jak skutecznie radzić sobie ze sprawcą bullyingu?

Nie toleruj przemocy – jasno określ, iż bullying jest niedopuszczalny.

Zachęcaj do refleksji – sprawca powinien zrozumieć konsekwencje swoich działań dla ofiary.

Korzystaj z mediacji – w niektórych przypadkach skuteczne może być zorganizowanie rozmowy między ofiarą a sprawcą pod nadzorem pedagoga.

Nakładaj konsekwencje – sprawcy bullyingu powinni ponosić konsekwencje swoich działań, np. rozmowa dyscyplinarna, konieczność przeprosin, obowiązek pomocy społecznej.

Zaoferuj pomoc psychologiczną – czasami sprawcy również potrzebują wsparcia, aby zmienić swoje zachowanie.

6.4. Rola nauczycieli, psychologów i pedagogów w reagowaniu na bullying

Szkoła ma ogromne znaczenie w przeciwdziałaniu i zwalczaniu bullyingu. Nauczyciele oraz pedagodzy powinni stosować skuteczne metody interwencji w przypadku przemocy rówieśniczej.

Jak szkoła powinna reagować na bullying?

Jasne procedury zgłaszania i interwencji – uczniowie powinni wiedzieć, gdzie i komu mogą zgłosić problem.

Monitoring sytuacji – nauczyciele powinni obserwować zachowania uczniów w klasie, na przerwach i podczas zajęć pozalekcyjnych.

Szybka interwencja – reagowanie na pierwsze oznaki bullyingu może zapobiec eskalacji problemu.

Praca z ofiarą i sprawcą – psychologowie szkolni powinni pomagać obu stronom konfliktu, aby zapobiec powtarzaniu się przemocy.

Szkolenia dla nauczycieli – kadra pedagogiczna powinna być przeszkolona w zakresie identyfikowania i przeciwdziałania bullyingowi.

Edukacja uczniów i kampanie społeczne – zajęcia na temat bullyingu mogą zwiększyć świadomość uczniów i nauczyć ich skutecznych strategii przeciwdziałania przemocy.

Podsumowanie

Reagowanie na bullying wymaga współpracy ofiar, świadków, nauczycieli, rodziców i instytucji. Najważniejsze kroki to:

Ofiara nie powinna milczeć – zgłaszanie problemu to pierwszy krok do jego rozwiązania.
Świadkowie mają moc zatrzymania bullyingu – ich reakcja może zmienić dynamikę sytuacji.
Sprawca musi ponieść konsekwencje, ale także otrzymać szansę na zmianę zachowania.
Szkoła i rodzice powinni współpracować, aby zapewnić bezpieczne środowisko dla dzieci i młodzieży.

Jak reagować na bullying?

Reagowanie na bullying jest najważniejsze dla jego skutecznego ograniczenia i ochrony ofiar przed dalszą przemocą. Niestety, wiele osób nie podejmuje żadnych działań w obawie przed eskalacją problemu lub brakiem skuteczności interwencji. W tym rozdziale omówimy jak powinna postępować ofiara, świadkowie, nauczyciele, rodzice oraz instytucje w sytuacji bullyingu, aby skutecznie przeciwdziałać przemocy.

6.1. Co zrobić, gdy jesteś ofiarą bullyingu?

Osoby doświadczające bullyingu często czują się bezradne, samotne i zastraszone. Ważne jest, aby wiedziały, iż nie muszą radzić sobie same i iż istnieją skuteczne sposoby, aby przerwać przemoc.

Kroki, które powinna podjąć ofiara bullyingu:

Nie ukrywaj problemu – milczenie sprawia, iż sprawca czuje się bezkarny. Powiedz o sytuacji nauczycielowi, rodzicom, psychologowi szkolnemu lub innemu zaufanemu dorosłemu.

Nie daj się sprowokować – sprawcy często liczą na reakcję emocjonalną. jeżeli pokażesz im, iż ich działania cię ranią, mogą poczuć się silniejsi.

Unikaj niebezpiecznych miejsc – jeżeli bullying odbywa się w określonych miejscach (np. na przerwie w szatni), postaraj się ich unikać lub przebywać tam w towarzystwie innych osób.

Zapisuj zdarzenia – prowadzenie dziennika zdarzeń (co się stało, kto był obecny, jakie były konsekwencje) może być przydatne, gdy zajdzie potrzeba zgłoszenia sprawy nauczycielom lub policji.

Zachowaj dowody (w przypadku cyberbullyingu) – jeżeli przemoc ma miejsce w internecie (np. obraźliwe wiadomości, memy, groźby), warto zrobić zrzuty ekranu i zachować je jako dowody do ewentualnej interwencji.

Znajdź wsparcie w rówieśnikach – posiadanie przyjaciół, którzy staną po twojej stronie, może pomóc w ograniczeniu skutków bullyingu.

6.2. Jak pomóc ofierze bullyingu?

Osoby będące świadkami bullyingu często nie wiedzą, jak adekwatnie zareagować. Niektóre boją się konsekwencji, inne uważają, iż nie powinny się wtrącać. Jednak świadkowie mają ogromną moc – ich wsparcie może pomóc ofierze i osłabić pozycję sprawcy.

Jak można pomóc osobie prześladowanej?

Nie bądź biernym obserwatorem – brak reakcji sprawia, iż sprawca czuje się bezkarny, a ofiara – osamotniona.

Wspieraj ofiarę – choćby jeżeli boisz się konfrontacji ze sprawcą, wystarczy, iż okażesz solidarność z ofiarą, np. spędzając z nią czas, pomagając jej zgłosić problem dorosłym.

Nie śmiej się z agresji – śmiech publiczności tylko zachęca sprawcę do dalszych działań.

Zgłoś sprawę dorosłym – bullying nie jest „prywatną sprawą” ofiary, ale poważnym problemem społecznym.

Reaguj w bezpieczny sposób – nie musisz walczyć fizycznie ze sprawcą, ale możesz stanowczo powiedzieć „przestań” lub wezwać pomoc.

Według badań, gdy świadkowie interweniują, w 57% przypadków bullying kończy się w ciągu kilku sekund (Salmivalli, 2010).

6.3. Jak postępować ze sprawcą przemocy?

Dlaczego sprawcy stosują bullying?

Sprawcy bullyingu często:

• Mają niską empatię i potrzebują dominować nad innymi,
• Chcą poprawić swoją pozycję społeczną kosztem słabszych,
• Sami doświadczyli przemocy w domu lub szkole,
• Nie mają świadomości skutków swoich działań,
• Odczuwają presję grupy, która wspiera agresję.

Jak skutecznie radzić sobie ze sprawcą bullyingu?

Nie toleruj przemocy – jasno określ, iż bullying jest niedopuszczalny.

Zachęcaj do refleksji – sprawca powinien zrozumieć konsekwencje swoich działań dla ofiary.

Korzystaj z mediacji – w niektórych przypadkach skuteczne może być zorganizowanie rozmowy między ofiarą a sprawcą pod nadzorem pedagoga.

Nakładaj konsekwencje – sprawcy bullyingu powinni ponosić konsekwencje swoich działań, np. rozmowa dyscyplinarna, konieczność przeprosin, obowiązek pomocy społecznej.

Zaoferuj pomoc psychologiczną – czasami sprawcy również potrzebują wsparcia, aby zmienić swoje zachowanie.

6.4. Rola nauczycieli, psychologów i pedagogów w reagowaniu na bullying

Szkoła ma ogromne znaczenie w przeciwdziałaniu i zwalczaniu bullyingu. Nauczyciele oraz pedagodzy powinni stosować skuteczne metody interwencji w przypadku przemocy rówieśniczej.

Jak szkoła powinna reagować na bullying?

Jasne procedury zgłaszania i interwencji – uczniowie powinni wiedzieć, gdzie i komu mogą zgłosić problem.

Monitoring sytuacji – nauczyciele powinni obserwować zachowania uczniów w klasie, na przerwach i podczas zajęć pozalekcyjnych.

Szybka interwencja – reagowanie na pierwsze oznaki bullyingu może zapobiec eskalacji problemu.

Praca z ofiarą i sprawcą – psychologowie szkolni powinni pomagać obu stronom konfliktu, aby zapobiec powtarzaniu się przemocy.

Szkolenia dla nauczycieli – kadra pedagogiczna powinna być przeszkolona w zakresie identyfikowania i przeciwdziałania bullyingowi.

Edukacja uczniów i kampanie społeczne – zajęcia na temat bullyingu mogą zwiększyć świadomość uczniów i nauczyć ich skutecznych strategii przeciwdziałania przemocy.

Podsumowanie

Reagowanie na bullying wymaga współpracy ofiar, świadków, nauczycieli, rodziców i instytucji. Najważniejsze kroki to:

Ofiara nie powinna milczeć – zgłaszanie problemu to pierwszy krok do jego rozwiązania.
Świadkowie mają moc zatrzymania bullyingu – ich reakcja może zmienić dynamikę sytuacji.
Sprawca musi ponieść konsekwencje, ale także otrzymać szansę na zmianę zachowania.
Szkoła i rodzice powinni współpracować, aby zapewnić bezpieczne środowisko dla dzieci i młodzieży.

Czy taka wersja spełnia Twoje oczekiwania? Możemy jeszcze bardziej rozbudować konkretne strategie lub dodać studia przypadków!

4o

Powiedziałeś(-aś):

Rozwiń Cyberbullying – nowoczesna forma przemocy

ChatGPT powiedział:

Rozdział 7: Cyberbullying – nowoczesna forma przemocy

Wraz z rozwojem technologii i powszechnym dostępem do internetu, bullying przeniósł się także do przestrzeni wirtualnej. Cyberbullying, czyli przemoc w internecie, jest w tej chwili jednym z największych zagrożeń dla dzieci, młodzieży i dorosłych. W przeciwieństwie do tradycyjnych form bullyingu, cyberprzemoc może mieć znacznie większy zasięg i długotrwałe konsekwencje, ponieważ raz opublikowane treści trudno usunąć, a anonimowość sprawców utrudnia ich identyfikację.

7.1. Czym różni się cyberbullying od tradycyjnej przemocy?

Cyberbullying różni się od klasycznego bullyingu przede wszystkim sposobem działania i skalą oddziaływania.

CechaBullying tradycyjnyCyberbullying

Miejsce przemocy	Szkoła, podwórko, praca, miejsca publiczne	Media społecznościowe, czaty, fora internetowe, e-maile
Anonimowość sprawcy	Sprawca jest znany ofierze	Sprawca często pozostaje anonimowy
Czas trwania	Ograniczony do konkretnej sytuacji	Może trwać całą dobę, ofiara nie ma „bezpiecznej przestrzeni”
Zasięg	Przemoc dotyczy tylko najbliższego otoczenia	Może mieć globalny zasięg, treści mogą być udostępniane na masową skalę
Trudność w usunięciu dowodów	Można gwałtownie przerwać sytuację	Treści pozostają w internecie i mogą być wielokrotnie rozpowszechniane

Według badań co piąty nastolatek w Europie doświadczył cyberprzemocy (EU Kids Online, 2020), a liczba przypadków wzrasta wraz z rosnącą liczbą użytkowników internetu.

7.2. Przykłady cyberprzemocy

Cyberbullying przybiera różne formy, które mogą być równie szkodliwe, jak przemoc fizyczna czy werbalna.

Najczęstsze formy cyberbullyingu:

Hejt i obraźliwe komentarze – publikowanie negatywnych, obraźliwych lub poniżających opinii w mediach społecznościowych, na forach i w wiadomościach prywatnych.

Udostępnianie kompromitujących zdjęć i filmów – publikowanie lub rozsyłanie prywatnych materiałów bez zgody ofiary, często w celu jej upokorzenia.

Fałszywe profile i podszywanie się – zakładanie kont na portalach społecznościowych w celu ośmieszenia ofiary lub rozpowszechniania fałszywych informacji na jej temat.

Zastraszanie i groźby online – wysyłanie wiadomości zawierających groźby, szantaż lub zastraszanie, które mogą wywoływać silny stres i lęk.

Rozpowszechnianie plotek i dezinformacji – publikowanie fałszywych informacji mających na celu zdyskredytowanie ofiary w oczach innych osób.

Izolacja społeczna (ostracyzm cyfrowy) – celowe wykluczanie ofiary z grup internetowych, czatów czy społeczności online.

Cyberbullying w grach online – nękanie, wyzywanie i poniżanie graczy podczas rozgrywek w trybie multiplayer.

Przykładem cyberbullyingu może być sytuacja, gdy uczniowie tworzą fałszywy profil swojego kolegi na Facebooku i publikują na nim kompromitujące treści, prowadząc do jego upokorzenia wśród rówieśników.

7.3. Jak chronić się przed hejtem w sieci?

Nie można całkowicie wyeliminować ryzyka cyberbullyingu, ale istnieją skuteczne strategie, które pomagają chronić się przed przemocą w internecie.

Jak zapobiegać cyberprzemocy?

Dbaj o prywatność w internecie – ustawienia prywatności w mediach społecznościowych powinny być skonfigurowane tak, aby ograniczyć dostęp do treści tylko dla znajomych.

Ignoruj prowokacje – hejterzy często działają, aby sprowokować emocjonalną reakcję. Nieodpowiadanie na zaczepki może osłabić ich działanie.

Nie publikuj wrażliwych treści – zdjęcia i informacje udostępniane w sieci mogą zostać wykorzystane przeciwko tobie.

Nie udostępniaj osobistych danych – podawanie adresu zamieszkania, numeru telefonu czy szkoły publicznie może narazić cię na niebezpieczeństwo.

Zgłaszaj przypadki cyberbullyingu – większość platform społecznościowych ma funkcję zgłaszania obraźliwych treści i blokowania użytkowników.

Zgłoś cyberbullying dorosłym – jeżeli jesteś ofiarą cyberprzemocy, porozmawiaj z rodzicami, nauczycielem lub psychologiem.

7.4. Co zrobić, gdy doświadczasz cyberbullyingu?

Cyberbullying może mieć poważne konsekwencje psychologiczne i emocjonalne, dlatego ważne jest, aby wiedzieć, jak reagować w takiej sytuacji.

Kroki, które powinieneś podjąć, jeżeli padniesz ofiarą cyberprzemocy:

Nie odpowiadaj na ataki – reagowanie emocjonalne może tylko zachęcić sprawców do kontynuowania nękania.

Zachowaj dowody – zrób zrzuty ekranu obraźliwych wiadomości lub postów, które mogą posłużyć jako dowód w dochodzeniu.

Zablokuj agresora – większość platform pozwala na blokowanie użytkowników, którzy stosują przemoc w sieci.

Zgłoś sprawę platformie lub administratorowi – Facebook, Instagram, TikTok i inne serwisy społecznościowe umożliwiają zgłaszanie treści łamiących regulamin.

Zawiadom nauczyciela, rodziców lub odpowiednie instytucje – jeżeli cyberbullying ma miejsce w środowisku szkolnym, szkoła ma obowiązek zająć się problemem.

Jeśli zagrożone jest twoje bezpieczeństwo, zgłoś sprawę na policję – cyberbullying, szczególnie jeżeli wiąże się z groźbami, może być przestępstwem.

W Polsce cyberbullying może być ścigany na podstawie artykułów Kodeksu karnego dotyczących zniesławienia (art. 212), zniewagi (art. 216) oraz stalkingu (art. 190a).

Podsumowanie

Cyberbullying to jedna z najgroźniejszych form przemocy, ponieważ:
Może dotknąć każdego, niezależnie od wieku.
Trwa 24/7 – ofiara nie ma bezpiecznej przestrzeni.
Anonimowość sprawców utrudnia ich identyfikację.
Konsekwencje mogą być równie poważne jak w przypadku tradycyjnego bullyingu.

Aby skutecznie przeciwdziałać cyberprzemocy, konieczne jest zwiększanie świadomości użytkowników internetu, edukowanie młodzieży oraz szybkie reagowanie na każdy przypadek nękania w sieci.

Prawne aspekty bullyingu

Bullying, zarówno w tradycyjnej formie, jak i cyberprzemoc, może mieć poważne konsekwencje prawne. Choć w Polsce nie ma jednego, konkretnego przepisu penalizującego bullying jako całość, różne formy przemocy rówieśniczej i psychicznej mogą być ścigane na podstawie Kodeksu karnego, Kodeksu cywilnego oraz Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich. W tym rozdziale omówimy, jakie prawa przysługują ofiarom bullyingu, jakie konsekwencje grożą sprawcom oraz jakie instytucje mogą pomóc w walce z przemocą.

8.1. Czy bullying jest karalny?

Bullying nie jest wprost wymieniony w Kodeksie karnym, jednak różne jego formy mogą podlegać odpowiedzialności prawnej. W zależności od charakteru przemocy, sprawcy mogą być pociągnięci do odpowiedzialności na podstawie przepisów dotyczących:

Zniewagi (art. 216 Kodeksu karnego) – gdy sprawca publicznie obraża lub wyśmiewa ofiarę, np. w mediach społecznościowych lub w grupie rówieśniczej.
Zniesławienia (art. 212 KK) – jeżeli sprawca rozpowszechnia fałszywe informacje mające na celu poniżenie ofiary w opinii publicznej.
Nękania i stalkingu (art. 190a KK) – w sytuacji uporczywego nękania, które wywołuje u ofiary poczucie zagrożenia lub narusza jej prywatność.
Groźby karalne (art. 190 KK) – jeżeli sprawca grozi ofierze przemocą fizyczną lub psychiczną.
Wymuszenia i szantażu (art. 282 KK) – gdy sprawca zmusza ofiarę do określonych działań pod groźbą ujawnienia informacji lub przemocy.
Naruszenia nietykalności cielesnej (art. 217 KK) – w przypadku przemocy fizycznej (np. bicie, popychanie).
Zmuszenia do określonego zachowania (art. 191 KK) – gdy ofiara jest poddawana przymusowi psychicznemu lub fizycznemu.

Co istotne, jeżeli sprawca bullyingu jest osobą pełnoletnią, grożą mu kary takie jak grzywna, ograniczenie wolności, a choćby kara pozbawienia wolności. W przypadku nieletnich, postępowanie toczy się według Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich.

8.2. Jakie prawa przysługują ofiarom bullyingu?

Osoby, które padły ofiarą bullyingu, mają szereg praw, które pozwalają im na skuteczną ochronę i dochodzenie sprawiedliwości.

Prawa ofiar bullyingu w Polsce:

Prawo do bezpieczeństwa i ochrony przed przemocą – każda osoba ma prawo do życia wolnego od przemocy i zastraszania.

Prawo do zgłoszenia bullyingu – ofiary bullyingu mogą zgłaszać przypadki przemocy do szkoły, policji, kuratorium oświaty lub prokuratury.

Prawo do ochrony w szkole – zgodnie z przepisami oświatowymi, szkoła jest zobowiązana do zapewnienia uczniom bezpiecznych warunków nauki.

Prawo do wsparcia psychologicznego – ofiary bullyingu mają prawo do pomocy psychologiczno-pedagogicznej w szkole oraz do wsparcia ze strony organizacji zajmujących się przemocą rówieśniczą.

Prawo do odszkodowania i zadośćuczynienia – jeżeli bullying wyrządził poważne szkody psychiczne lub materialne, ofiara może dochodzić odszkodowania na drodze cywilnej.

Prawo do ochrony w internecie – zgodnie z RODO oraz ustawą o ochronie danych osobowych, rozpowszechnianie prywatnych informacji i zdjęć ofiary bez jej zgody jest nielegalne i może zostać zgłoszone do Urzędu Ochrony Danych Osobowych.

8.3. Odpowiedzialność sprawców – konsekwencje prawne

Konsekwencje prawne dla sprawców bullyingu zależą od ich wieku oraz charakteru popełnionego czynu.

Kary dla nieletnich sprawców bullyingu:

Jeśli sprawca bullyingu nie ukończył 18 lat, jego sprawa może trafić do sądu rodzinnego, który może nałożyć na niego:
Upomnienie – łagodniejsza forma kary, stosowana w przypadku mniejszych przewinień.
Nadzór kuratora sądowego – regularne spotkania z kuratorem i nadzorowanie zachowania sprawcy.
Umieszczenie w ośrodku wychowawczym – w przypadku poważniejszych przypadków przemocy.
Nakaz przeprosin i naprawienia szkody – np. poprzez wykonanie prac społecznych.

Kary dla pełnoletnich sprawców bullyingu:

Osoby powyżej 18 roku życia mogą być sądzone na podstawie Kodeksu karnego. Możliwe kary to:
Grzywna – w wysokości od kilkuset do kilkudziesięciu tysięcy złotych.
Ograniczenie wolności – np. poprzez wykonywanie prac społecznych.
Kara pozbawienia wolności – w najcięższych przypadkach, gdy bullying prowadził do tragicznych skutków (np. próby samobójczej ofiary).

Zakończenie

Bullying to jedno z najpoważniejszych zagrożeń społecznych, które może prowadzić do trwałych konsekwencji psychicznych, emocjonalnych i społecznych. Przemoc rówieśnicza nie ogranicza się do murów szkoły – może występować także w miejscach pracy, środowiskach społecznych i w internecie. Dlatego walka z bullyingiem wymaga wspólnego zaangażowania całego społeczeństwa – uczniów, nauczycieli, rodziców, pracodawców, a także instytucji prawnych i organizacji społecznych.

Poniżej przedstawiamy podsumowanie kluczowych informacji, apel o aktywną walkę z bullyingiem oraz listę instytucji i organizacji, które oferują pomoc ofiarom przemocy.

Podsumowanie kluczowych informacji

Bullying to powtarzające się, celowe i krzywdzące zachowanie, którego celem jest zastraszenie, poniżenie lub izolacja ofiary.
Może przybierać różne formy: przemoc fizyczną, werbalną, społeczną i cyberbullying.
Konsekwencje bullyingu mogą być długofalowe, prowadząc do depresji, izolacji społecznej, niskiej samooceny, a w skrajnych przypadkach – do myśli i prób samobójczych.
Cyberbullying jest szczególnie niebezpieczny, ponieważ zasięg internetu sprawia, iż ofiara nie ma „bezpiecznej przestrzeni”, a publikowane treści trudno usunąć.
Odpowiedzialność prawna sprawców bullyingu jest realna – zarówno nieletni, jak i dorośli mogą ponosić konsekwencje karne, w tym grzywny, prace społeczne, a choćby pozbawienie wolności w skrajnych przypadkach.
Szkoły, rodzice i społeczność muszą współpracować, aby skutecznie przeciwdziałać przemocy rówieśniczej.
Świadkowie bullyingu odgrywają kluczową rolę – ich reakcja może przerwać przemoc i pomóc ofierze.
Ofiary bullyingu nie są same – istnieje wiele instytucji, które oferują wsparcie psychologiczne i prawne.

Apel o zaangażowanie w walkę z bullyingiem

Bullying nie jest sprawą indywidualną – to problem społeczny, który wymaga natychmiastowej reakcji każdego z nas.

Co możemy zrobić jako społeczeństwo?

Rodzice – rozmawiajcie z dziećmi o ich emocjach, uczcie empatii i reagujcie na pierwsze oznaki przemocy.

Nauczyciele – twórzcie atmosferę bezpieczeństwa w szkołach, reagujcie na przemoc i uczcie dzieci, jak rozwiązywać konflikty w sposób pokojowy.

Uczniowie – jeżeli widzicie, iż ktoś jest prześladowany, nie bądźcie biernymi świadkami. Reagujcie, wspierajcie ofiary, zgłaszajcie przypadki bullyingu.

Pracodawcy i liderzy społeczni – dbajcie o kulturę szacunku w miejscu pracy i społecznościach, reagujcie na mobbing i cyberprzemoc.

Użytkownicy internetu – przeciwdziałajcie cyberbullyingowi, nie udostępniajcie i nie wspierajcie hejtu, zgłaszajcie przypadki nękania online.

Lista organizacji i instytucji pomocowych

Poniżej znajduje się lista organizacji, które oferują wsparcie psychologiczne, prawne oraz edukacyjne dla ofiar bullyingu i ich rodzin.

Numery alarmowe i pomocowe

Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży – 116 111 (czynny 24/7)
Niebieska Linia – telefon dla ofiar przemocy – 800 120 002
Telefon wsparcia Rzecznika Praw Dziecka – 800 12 12 12
Telefon dla ofiar przemocy w rodzinie (Policja) – 997 lub 112

Instytucje i fundacje

Rzecznik Praw Dziecka – www.brpd.gov.pl
Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę – www.fdds.pl
Helsińska Fundacja Praw Człowieka – www.hfhr.pl
Centrum Cyberbezpieczeństwa – www.gov.pl/cyberbezpieczenstwo

Organizacje międzynarodowe

UNICEF – kampanie przeciwko bullyingowi – www.unicef.org
StopBullying.gov – rządowa inicjatywa USA – www.stopbullying.gov
Anti-Bullying Alliance (UK) – www.anti-bullyingalliance.org.uk

Końcowe przesłanie

Nie bądźmy obojętni. Każdy z nas ma wpływ na ograniczenie przemocy w szkole, pracy i internecie.

jeżeli jesteś ofiarą – nie bój się prosić o pomoc.
jeżeli jesteś świadkiem – nie pozostawaj bierny.
jeżeli jesteś rodzicem lub nauczycielem – reaguj, zanim będzie za późno.

Każda interwencja, każde słowo wsparcia i każda reakcja przeciwko bullyingowi może ocalić komuś zdrowie, a choćby życie. Razem możemy stworzyć świat, w którym przemoc rówieśnicza przestanie być problemem.