17 stycznia 1945 roku w ostatnim apelu więźniów KL Auschwitz-Birkenau uczestniczyło 67 012 osób. Był to początek brutalnej ewakuacji – Marszu Śmierci, który dla tysięcy więźniów okazał się ostatnią drogą.
W 80. rocznicę tych tragicznych wydarzeń hołd ofiarom oddali przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, korpus dyplomatyczny Niemiec i Austrii oraz reprezentanci organizacji pozarządowych i instytucji działających na terenie Gminy Brzeszcze.
Znicze i kwiaty złożyli także burmistrz Radosław Szot oraz radni Gminy Brzeszcze, podkreślając znaczenie pamięci o ofiarach nazistowskiego terroru.
Tragiczna droga więźniów – Marsz Śmierci
Po ostatnim apelu obozowym, który odbył się 17 stycznia 1945 roku, rozpoczęła się ewakuacja więźniów Auschwitz-Birkenau. Pod eskortą SS więźniowie pieszo przemierzali kilkudziesięciokilometrową trasę w kierunku Gliwic i Wodzisławia Śląskiego, skąd byli transportowani pociągami do obozów w głębi III Rzeszy.
Między 17 a 21 stycznia 1945 roku przez Brzeszcze przeszło około 25 tysięcy więźniów. Wśród nich znajdowali się także więźniowie z podobozów KL Auschwitz-Bor/Budy i KL Auschwitz-Jawischowitz. Dla wielu z nich marsz okazał się zbyt wyczerpujący – zginęli z wycieńczenia lub zostali rozstrzelani przez SS-manów.
Brzeszcze – pierwsze miejsce zbiorowego pochówku ofiar Marszu Śmierci
19 stycznia 1945 roku niemiecki burmistrz Brzeszcz nakazał mieszkańcom pochowanie zwłok więźniów leżących na trasie ewakuacji. Od Rajska, przez Brzeszcze, po Jawiszowice znaleziono 18 ciał kobiet i mężczyzn.
Brzeszcze stały się pierwszym miejscem zbiorowego pochówku ofiar Marszu Śmierci. Kolejna mogiła znajduje się w miejscowości Miedzna.
Pochowani więźniowie KL Auschwitz na cmentarzu w Brzeszczach
Na cmentarzu w Brzeszczach spoczywają więźniowie byłego kompleksu KL Auschwitz-Birkenau. Wśród nich są:
Alfred Kohn (nr 174315) – więzień żydowski
Balthasar Sauer (nr 190325) – więzień katolik
Richard Werner (nr 190851) – więzień żydowski
Gerst (brak danych) (nr 69959) – więzień żydowski
Więzień o nr 16149 (brak danych)
Anna Weiss – więźniarka żydowska
Więźniarka o nr A22322 (brak danych) – więźniarka żydowska
Więźniarka o nr A26059 (brak danych) – więźniarka żydowska
Więźniarka o nr A27174 (brak danych) – więźniarka żydowska
Dwóch niezidentyfikowanych więźniów
Siedem niezidentyfikowanych więźniarek
Cześć ich pamięci!
Uroczystość upamiętniająca ewakuację KL Auschwitz-Birkenau
Wydarzenie, zorganizowane przez Fundację Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau, zgromadziło wielu przedstawicieli władz i instytucji.
Wieńce, kwiaty i znicze złożyli m.in.:
Mateusz Hałat – w imieniu Wojewody Małopolskiego Krzysztofa Jana Klęczara
Iwona Gibas – członek Zarządu Województwa Małopolskiego
Jakub Przewoźnik – Kierownik Agendy Zamiejscowej Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego w Oświęcimiu
Holger Mahnicke – Konsul Generalny Niemiec w Krakowie
Martin Gärtner – Konsul Generalny Austrii w Krakowie
Dr hab. Filip Musiał – Dyrektor Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Krakowie
Halina Musiał – Zastępca Wójta Gminy Oświęcim
Kapitan Agnieszka Kierepka-Hoła i kapral Natalia Herma – w imieniu Wojskowego Centrum Rekrutacji w Oświęcimiu
Dorota Mleczko – Dyrektor Muzeum Pamięci Mieszkańców Ziemi Oświęcimskiej
Gil Faran – Przewodniczący Stowarzyszenia Przewodników Izraelskich w Polsce
Łukasz Strzelczyk – Towarzystwo Inicjatyw Lokalnych Libero w Brzeszczach
Mieszkańcy Gminy Brzeszcze
Fundacja Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau
W imieniu mieszkańców Gminy Brzeszcze hołd ofiarom oddali:
Burmistrz Radosław Szot
Przewodnicząca Rady Miejskiej Danuta Socha
Radni: Bogusława Dudzic, Jacek Wawro, Krzysztof Bielenin, Jan Korczyk
Pamięć, która nie może zaginąć
80 lat po tragicznych wydarzeniach Marszu Śmierci Brzeszcze ponownie stały się miejscem pamięci i refleksji nad losami więźniów Auschwitz-Birkenau. Upamiętnienie tych wydarzeń jest najważniejsze dla przyszłych pokoleń, aby historia nigdy nie została zapomniana.
„Cześć ich pamięci! Nigdy więcej!”