Biały kryształ jest skuteczniejszy w podbijaniu supermocarstw niż miliony karabinów i głowice atomowe.

Szacuje się, iż przedawkowanie narkotyków, tylko w 2022r. zabiło ponad 100 000 Amerykanów – to więcej niż w jakimkolwiek wcześniejszym roku – a siłą napędową tego wzrostu są syntetyczne opioidy, takie jak fentanyl.

Epidemia przedawkowania uderzyła zarówno w miasta jak i obszary wiejskie, nie oszczędzając żadnego regionu kraju, w tym Górskiego Zachodu.

Trend ten, podobnie jak większość innych, wolniej docierał do Wyoming, gdzie dane do tej pory nie odzwierciedlały dramatycznych wzrostów liczby zgonów obserwowanych gdzie indziej. Jednak fentanyl napływa także do tego stanu, a w ślad za nim idą zgony spowodowane przedawkowaniem.

Wydział Dochodzeń Kryminalnych w Wyoming przedstawił ustawodawcom na początku tego roku informacje o przeprowadzonych konfiskatach fentanylu, które zilustrowały gwałtowny wzrost podaży tego narkotyku. Organy ścigania przechwyciły około 1,600 “jednostek dawkowania” fentanylu w 2020 roku w pierwszych trzech kwartałach 2022 roku było to już prawie 13,500 jednostek.

“To wyraźnie pokazuje, iż fentanyl jest bardzo łatwo dostępny dla osób, które chcą go używać” – powiedział w styczniu były dyrektor Wyoming DCI Forrest Williams.

A ci, którzy go używają – świadomie lub nie – mają zwiększoną szansę na zgon. Według Wyoming Vital Statistics Service w latach 2018-2022 liczba zgonów spowodowanych przedawkowaniem opioidów, takich jak fentanyl, wzrosła w stanie Wyoming z 10 do 48.

Długoterminowi i rekreacyjni użytkownicy nie są jedynymi zagrożonymi. Według styczniowych zeznań dr April Kranz, pediatry z Regionalnego Centrum Medycznego w Cheyenne, dzieci rodzą się uzależnione od tej substancji.

“Nigdy nie widziałam, by dzieci wymagały tak wysokich dawek morfiny, jakich potrzebują teraz by kontrolować objawy odstawienia” – powiedziała.

Inne stany wiejskie, takie jak Alaska i Missouri, wykorzystały dane, aby pomóc w ukierunkowaniu działań w celu zminimalizowania liczby zgonów. Ale WyoFile odkrył, iż dostęp do aktualnych i dokładnych danych jest ograniczony w Wyoming z wielu powodów.

W pierwszej części tej czteroczęściowej serii WyoFile zbadał, w jaki sposób obawy dotyczące prywatności i dokładności hamują udostępnianie danych, które mogłyby pomóc w kształtowaniu działań zapobiegawczych. W części drugiej WyoFile bada nieefektywność i niespójności w sposobie, w jaki koronerzy zbierają i zgłaszają dane dotyczące zgonów spowodowanych przedawkowaniem, oraz w jaki sposób maskuje to powagę kryzysu opioidowego w Wyoming.

Silniejszy i bardziej śmiercionośny.

Fentanyl może być choćby 50 razy silniejszy od heroiny, co sprawia, iż łatwo go przedawkować.

Specjaliści medyczni stosują starannie odmierzone i aplikowane dawki leku w celu leczenia bólu u pacjentów. Jednak według koronera hrabstwa Fremont, Erin Ivie, choćby medyczne plastry z fentanylem powodowały przedawkowanie gdy były stosowane nieprawidłowo.

Mimo to, większość fentanylu trafia do Wyoming w postaci nielegalnych tabletek i substancji w proszku za pośrednictwem meksykańskich karteli.

Według Drug Enforcement Administration, prekursory fentanylu są często wytwarzane w laboratoriach w Chinach, a następnie wysyłane do karteli w Meksyku. Stamtąd narkotyk jest produkowany i prasowany w tabletki lub proszkowany, a następnie przemycany do USA.

Nielegalne partie fentanylu z czasem stały się również bardziej niebezpieczne, ponieważ częściej miesza się je z wyższymi stężeniami. Niektóre zawierają analogi, takie jak karfentanyl (wiadomosci.wp.pl – przyp. MR) – który jest 100 razy silniejszy niż fentanyl – lub PYRO, który był podejrzewany o niedawną śmierć z przedawkowania w Denver.

Fentanyl jest w tej chwili mieszany choćby z substancją nieopioidową – Ksylazyną (www.national-geographic.pl – przyp. MR), która może powodować długotrwałą utratę przytomności i wystąpienie gnijących ran, co w efekcie może prowadzić do konieczności amputacji kończyn.

Amerykańscy urzędnicy naciskają na rząd Meksyku, by rozprawił się z kartelami i handlem syntetycznymi opioidami. Raporty federalne wskazują, iż DEA i meksykańscy urzędnicy zlikwidowali niektóre laboratoria fentanylu i prasy do tabletek w 2018 i 2019 roku, ale międzynarodowe napięcie wokół roli Meksyku w powstrzymywaniu przepływu narkotyków pozostaje na wysokim poziomie.

Podaż to oczywiście tylko jeden z aspektów kryzysu opioidowego.

Patrząc na gwałtownie zmieniające się trendy w Wyoming, obok trendów krajowych i regionalnych, starszy naukowiec Rodney Wambeam z Wyoming Survey & Analysis Center powiedział, iż stan powinien przygotować się na pogorszenie sytuacji, ale wierzy, iż urzędnicy zrobią co należy.

“Nie znam wszystkich tam [w Departamencie Zdrowia Wyoming], ale wiem, iż zdecydowanie ludzie tutaj lokalnie i na poziomie stanowym przygotowują się na to, co się tutaj może wydarzyć” – powiedział.

Wie on, iż łatwiej to powiedzieć niż zrobić. Jest tak po części dlatego, iż ci najbardziej dotknięci “mają tendencję do bycia ludźmi bardziej zmarginalizowanymi i trudniejszymi do namierzenia”.

Wyoming Survey & Analysis Center zostało niedawno zakontraktowane przez WDH’s Behavioral Health Division do analizy stanowych danych dotyczących opioidów i fentanylu w celu zidentyfikowania luk informacyjnych. Praca ta obejmie zasięg publiczny i sesje odsłuchowe, powiedział Wambeam.

Opóźnienia w dostarczaniu danych dotyczących zgonów.

W Departamencie Zdrowia Wyoming, Departamencie Dochodzeń Kryminalnych i innych agencjach stanowych podejmowane są wysiłki w celu bardziej rzetelnego przekazywania opinii publicznej danych dotyczących przedawkowania – w tej chwili są one ograniczone. Jednak choćby najlepsze praktyki dystrybucji danych nie rozwiązują problemu gromadzenia informacji we właściwym czasie.

Na przykład zgony spowodowane przedawkowaniem muszą zostać potwierdzone i zgłoszone przez koronerów hrabstwa. Większość z 23 wybranych koronerów w Wyoming nie ma wykształcenia medycznego i w związku z tym oczekuje się, iż skonsultują się oni z lekarzem w celu ustalenia przyczyn śmierci. Przygotowanie raportów toksykologicznych, które mogą mieć najważniejsze znaczenie dla podjęcia decyzji, zajmuje tygodnie.

Guy Beaudoin, zastępca rejestratora stanowego w Vital Statistics Services, od dawna koncentruje się na pomaganiu koronerom w gromadzeniu i raportowaniu informacji w jasny i terminowy sposób. Nie zawsze jest to łatwe.

“Czasami niektórzy ludzie mogą nie lubić gdy władza mówi im co mają robić, i jest to bardzo widoczne w dzisiejszym społeczeństwie” – powiedział.

Na przykład, kiedy w styczniu skontaktowaliśmy się z Cori Davis, statystyk ds. dokumentacji życiowej powiedział, iż agencja czekała 124 dni na zaświadczenie o zgonie.

Beaudoin był orędownikiem standaryzacji procesu zgłaszania i rejestrowania zgonów przez koronerów, ale wielu z nich ma własne metody i nie chce się dostosowywać, powiedział.

Wiedza instytucjonalna i wiele podstawowych instrukcji może również zostać utraconych w cyklach wyborczych.

“Myślę, iż to niedźwiedzia przysługa dla wszystkich mieszkańców, iż nie mamy [standardowego systemu], ponieważ jeden koroner może powiedzieć [swojemu zastępcy]: ‘Wiesz, do diabła z tobą, Bob. Nie lubię cię. Ty się tym zajmij” – powiedział Beaudoin. “Jeśli na przykład mamy do czynienia z przedawkowaniem narkotyków, organy ścigania przychodzą i mówią: “Chcę przejrzeć wszystkie te akta, pokaż mi te akta”, a koroner mówi: “Nawet nie wiem, jaki do cholery był system tego faceta który to robił””.

Koroner hrabstwa Natrona, James Whipps, który korzysta z systemu Beaudoin, powiedział, iż przyjęcie jednolitych zasad w całym stanie może wymagać zmiany prawa – zwłaszcza jeżeli stan będzie żądał, aby ci, którzy używają przestarzałych, czasem całkowicie papierowych systemów, zmienili swoje sposoby.

“Duża część biur koronerów naszego stanu wciąż tkwi w latach czterdziestych XX wieku” – powiedział. “Nie wiem w jaki sposób zaciągnąć tych ludzi do teraźniejszości, ale musimy to zrobić”.

Zwrócił uwagę na aresztowanie w 2016 r. koronera hrabstwa Niobrara Lisy Mellott za oszustwa Medicaid. Powiedział, iż gdy była za kratkami, organy ścigania stanęły przed wyzwaniem uzyskania dostępu do akt znajdujących się w jej garażu.

Whipps wierzy w wybieralny system koronerów i pozwala ludziom wybrać, kto będzie na tym stanowisku, ale zdaje sobie sprawę, iż niektóre słabo zaludnione hrabstwa nie będą miały wykwalifikowanych kandydatów ubiegających się o to stanowisko.

Patolog sądowy Wyoming dr Tom Bennett przeszedł na emeryturę na początku tego roku. Według Beaudoin przeprowadził on 50% wszystkich sekcji zwłok w stanie. Wiele hrabstw musi teraz zabierać ciała gdzie indziej.

Koronerzy często płacą również za wysyłanie próbek krwi i tkanek poza stan w celu przeprowadzenia testów, przy czym czas realizacji może się różnić w zależności od laboratorium. Stanowe laboratorium kryminalistyczne często ma zaległości, chociaż przynajmniej częściowo lista oczekujących się skraca.

Jednak według Beaudoin, terminowość znacznie się poprawiła, co jest mile widzianą zmianą, którą przypisuje częściowo sześciu nowym koronerom, którzy w tym roku objęli stanowisko. Na początku jedynie koroner hrabstwa Natrona korzystał ze znormalizowanego systemu zarządzania sprawami, ale teraz robi to również pięciu innych.

Beaudoin chwalił również innych koronerów – takich jak hrabstwo Laramie – za dostarczanie aktualnych danych, choćby jeżeli nie korzystają z jego systemu.

Dr Brent Blue jest koronerem hrabstwa Teton; jednym z niewielu w Wyoming z wykształceniem medycznym. Blue uznaje rolę terminowego raportowania w zrozumieniu zakresu sprawy, ale nie korzysta z systemu Beaudoin. Zamiast tego jego biuro płaci za inny zastrzeżony system. “Gdyby istniała korzyść [z innego systemu], użyłbym go” – powiedział.

Biuro koronera hrabstwa Teton zgłasza również informacje o zgonach spowodowanych przedawkowaniem bezpośrednio organom ścigania, powiedział Blue.

Wysyła on próbki krwi i tkanek do Axis Forensic Toxicology w Indianie w celu przeprowadzenia testów i powiedział: “Ogólnie rzecz biorąc, toksykologia trwa 10 dni. Im bardziej ezoteryczny jest narkotyk, tym dłużej to trwa”.

Na początku 2023 r. Blue powiedział, iż nie widział wielu przedawkowań fentanylu w swojej części stanu. Był jeden przypadek, gdy ktoś kupił narkotyk w darknecie dzięki kryptowaluty.

“To dosłownie zostało do niego dostarczone przez UPS” – powiedział.

System koronerów.

Skuteczność wybranych systemów koronerów jest niedostatecznie zbadana, powiedziała doktorantka Harvard Medical School Alina Denham. W rzeczywistości wszystkie aspekty tych systemów są niedostatecznie zbadane. Badała ona, czy posiadanie ogólnokrajowego systemu koronerów zamiast systemu biegłych sądowych – który wymaga przeszkolenia medycznego – miało wpływ na to, czy określone narkotyki były wykrywane w przypadku zgonów spowodowanych przedawkowaniem. Patrząc na dane z 2014 i 2018 roku, odkryła, iż tak.

“Odkryliśmy, iż niesklasyfikowana śmierć w wyniku przedawkowania narkotyków była bardziej prawdopodobna w hrabstwie z systemem koronera” – powiedziała. “Prawdopodobieństwo wystąpienia niesklasyfikowanego zgonu w hrabstwie koronera było około dwa razy większe niż w hrabstwie, w którym przeprowadza się badania lekarskie [w 2014 r.], a następnie było czterokrotnie większe [w 2018 r.]”.

Liczba przedawkowań w Wyoming z nieokreślonymi przyczynami spadła z 33% w 2013 r. do 0% w ciągu ostatnich kilku lat. Jednak w 2022 r. 2% (lub dwa zgony) było nieokreślonych.

Koronerzy są również zwykle aktywnymi członkami społeczności wiejskiej, co może stwarzać inne problemy, powiedział Denham.

“Czasami rodzina, zwłaszcza gdy zna koronera, może poprosić o nieumieszczanie [przedawkowania opioidów] w akcie zgonu lub, nie wiem, może o zaniechanie wykonania testu” – powiedziała. “I to może być część problemu, szczególnie tam, gdzie rodziny mogą mieć wpływ na to, co znajduje się w akcie zgonu”.

Mieszkańcy Wyoming poprosili, aby akty zgonu nie wykazywały przedawkowania, powiedział Levi Wardell z domu pogrzebowego Wiederspahn-Radomsky Chapel of the Chimes w Cheyenne.

“Rozumiem to” – powiedział. “To byłoby straszne, gdybym zobaczył akt zgonu mojej córki z przedawkowaniem wpisanym jako przyczyna”.

Niektórzy koronerzy w Wyoming prowadzą domy pogrzebowe lub bezpośrednio z nimi współpracują. Może to powodować nadmierną presję: Rodzina prosząca o zmiany w akcie zgonu może być również klientem.

Wardell powiedział jednak, iż w hrabstwie Laramie choćby gdy ludzie proszą o zmiany, tamtejszy koroner pozostaje nieugięty.

“Wiem, iż nasza koroner [Rebecca Reid] nigdy by tego nie zrobiła” – powiedział. “Nie wiem, czy inni koronerzy robią podejrzane rzeczy, ale nasz na pewno nie”.

Terminowe zgłaszanie zgonów spowodowanych przedawkowaniem w całym Wyoming nie jest jednak jedynym sposobem oceny tego, co się dzieje: Finansowana przez podatników baza danych podaje niemal w czasie rzeczywistym informacje o przedawkowaniach śmiertelnych i innych niż śmiertelne – ale wiedza i dostęp do tego potencjalnie ratującego życie zasobu są ograniczone.

W trzeciej części tej czteroczęściowej serii WyoFile skupia się na tej bazie danych: co zawiera, kto może z niej korzystać i jak może pomóc grupom, które nie mogą uzyskać bezpośredniego dostępu.

Madelyn Beck (wyofile.com)

tłumaczył MR