Bezpaństwowość w Polsce – jak wygląda naprawdę?…

Bezpaństwowość w Polsce – jak wygląda naprawdę?

Dzień 3 Tygodnia na rzecz Bezpaństwowców #StatelessnessWeek
Dziś przenosimy się z poziomu globalnego na nasze, polskie podwórko, bo choć bezpaństwowość kojarzy się z odległymi miejscami i konfliktami, to również w Polsce mieszkają osoby, które nie są uznawane za obywateli żadnego kraju. Ze względu na specyficzną sytuację prawną tych osób oraz braki w prawodawstwie polskim, bezpaństwowcy często wpadają w prawną pustkę, z której trudno jest im się wydostać.

Bezpaństwowość w Polsce – fakty, które mogą zaskoczyć

1. Polska nie upublicznia pełnych danych o liczbie bezpaństwowców przebywających na jej terytorium.
W oficjalnych statystykach ujęte są jedynie osoby, które samoidentyfikują się jako bezpaństwowe lub zostały w ten sposób zapisane w dokumentach. Wiele osób jednak nie wie, iż z punktu widzenia prawa są bezpaństwowcami. Niekiedy dopiero kiedy próbują uzyskać określony dokument, otrzymać świadczenia czy też podjąć legalne zatrudnienie albo zawrzeć małżeństwo – okazuje się, iż ich dotychczasowe dokumenty są niewystarczające, a ich obywatelstwo z różnych względów nie może zostać potwierdzone, albo też nigdy go nie nabyli.

2. W Polsce najczęściej spotykamy następujące kategorie bezpaństwowców oraz osób zagrożonych bezpaństwowością:

osoby pochodzące z państw o niejasnych lub dysfunkcyjnych systemach obywatelskich (np. niektóre państwa byłego ZSRR),
osoby, które od lat funkcjonują bez dokumentów,
osoby urodzone w Polsce, które nigdy nie zostały skutecznie zarejestrowane,
osoby z rodzin od pokoleń pozbawionych obywatelstwa,
ofiary przemocy, prześladowań lub handlu ludźmi, które utraciły dokumenty i z różnych względów nie są w stanie uzyskać ich ponownie.

3. Mimo wieloletnich apeli CPPHN, UNHCR i organizacji pozarządowych Polska NIE posiada przez cały czas specjalnej procedury identyfikacji bezpaństwowców. Nasz kraj nie przystąpił też do ONZ-towskich konwencji dotyczących bezpaństwowości.

To sprawia, iż osoby bez obywatelstwa pozostają często bez identyfikacji i bez drogi wyjścia z prawnej próżni.

4. Osoby bezpaństwowe mogą latami tkwić w pułapce prawnej, która utrudnia im realizację podstawowych praw człowieka:

Przykładowo:
– nie mogą potwierdzić tożsamości,
– nie mogą zdobyć zezwolenia na pobyt,
– nie mogą pracować legalnie ani podróżować,
– żyją z nieustannym ryzykiem zatrzymania z powodu braku dokumentów.

Jak Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć wspiera osoby bezpaństwowe?

udzielając bezpłatnej pomocy prawnej, która w takich przypadkach jest bardzo złożona
wraz z ENS i UNHCR prowadzimy badania na temat realnej sytuacji i potrzeb tych osób w Polsce
formułujemy opinie prawne i apele skierowane do polskich władz, zachęcając do podpisania konwencji o bezpaństwowcach oraz wprowadzenie specjalnej, dedykowanej procedury identyfikacyjnej dla tych osób.

Zostań z nami do końca #StatelessnessWeek Twoje zainteresowanie naprawdę ma znaczenie.

European Network on Statelessness UNHCR Polska

Żródło materiału: Centrum Pomocy Prawnej im. Haliny Nieć