Austria: islamizm wciąż groźny

Według Raportu 2022 o ochronie konstytucji zagrożenie ze strony islamistów i prawicowych ekstremistów w Austrii jest „stale podwyższone”.

Wzrasta liczba ekstremistów we wszystkich środowiskach. Zagrożenie ze strony grup islamskich jest przez cały czas wysokie. Według raportu zagrożenia dla bezpieczeństwa Austrii są wielorakie. Dokument został przedstawiony w Wiedniu przez ministra spraw wewnętrznych Gerharda Karnera (ÖVP) i Omara Haijawi-Pirchnera, szefa Dyrekcji Ochrony Państwa i Wywiadu (Direktion Staatsschutz und Nachrichtendienst).

Cień Państwa Islamskiego

Austria przez cały czas jest silnie zagrożona przez islamistów – powiedział Omar Haijawi-Pirchner. Zagrożenie pochodzi przede wszystkim ze strony zradykalizowanych indywidualnych sprawców, jak również małych grup działających autonomicznie. Środowisko islamistyczne jest w tej chwili bardziej heterogeniczne i mniej widoczne, ale z tego powodu nie jest „mniej niebezpieczne” – powiedział szef DSN. Państwowa Służba Bezpieczeństwa przez cały czas zwraca szczególną uwagę na osoby, które walczyły w Syrii i Iraku i wróciły do Austrii.

Sytuację zagrożenia pogarsza fakt, iż część osób skazanych za przestępstwa terrorystyczne wyjdzie z więzienia w 2023 roku. Wymiar sprawiedliwości współpracuje tu z organami bezpieczeństwa, które oceniają potencjalne zagrożenie na podstawie zachowania się danej osoby w więzieniu i analizy kontaktów środowiskowych. W razie potrzeby podejmuje się odpowiednie działania, organizując nadzór nad potencjalnie niebezpieczną jednostką.

Osoby o skłonnościach dżihadystycznych, które powróciły do Austrii ze stref konfliktu lub są zwalniane z ośrodków detencyjnych na terenach Syrii i Iraku, stanowią ciągłe zagrożenie dla bezpieczeństwa. Dzieje się tak z powodu ich doświadczenia wojskowego, indoktrynacji ideologicznej, potencjalnej frustracji, traumatyzacji, doświadczenia brutalnej przemocy. Ponadto osoby, które odbyły karę pozbawienia wolności, mogą uzyskać specjalny status w swojej grupie, a następnie, o ile powrócą do dawnego środowiska, zyskują znaczne wpływy.

Nadal aktywne są rozmyte struktury Państwa Islamskiego, którego atrakcyjność opiera się w tej chwili przede wszystkim na ideologicznej bezkompromisowości. Zwolennicy ISIS są przekonani, iż ich wrogami są niewierni, a także inni muzułmanie, którzy „odeszli od prawdziwej wiary”.

Radykalizacja w sieci

Szef DSN odniósł się do rosnącego znaczenia tzw. influence preachers; są to grupy, które dzięki filmów w internecie rozpowszechniają treści salafickie. Zniekształcona i uproszczona interpretacja islamu prowadzi młodzież i młodych dorosłych „do popełniania przestępstw o podłożu ekstremistycznym i terrorystycznym”. Jak czytamy w raporcie: „Urząd Ochrony Konstytucji był w stanie obserwować kilka osób w tym zakresie w 2022 roku i udało się mu zapobiec planowanym aktom przemocy”. W związku z rozwojem sytuacji potencjalne zagrożenie ze strony islamistów „stale wzrasta”.

Międzynarodowe i krajowe grupy ekstremistów islamskich rozwinęły wszechstronną obecność w internecie za pośrednictwem różnych kanałów na YouTube, platform komunikacyjnych i mediów społecznościowych. W ten sposób nawiązują kontakt z osobami podatnymi na ekstremizm, zdobywają fundusze, rozpowszechniają propagandę i prowadzą strategiczną komunikację z własnymi zwolennikami. Sukces organizacji terrorystycznej ISIS wynika częściowo z faktu, iż skierowała ona swoją propagandę do młodzieży i młodych dorosłych, uwzględniając język, trendy i styl kultury młodzieżowej.

Mimo iż od czasu wycofania się terytorialnego ISIS nastąpił spadek aktywności propagandowej, to młodzież i młodzi dorośli – zarówno mężczyźni, jak i kobiety – przez cały czas są zarówno odbiorcami, jak i aktywnymi współtwórcami propagandy dżihadystycznej poprzez tworzenie i przesyłanie materiałów audiowizualnych. Należy podkreślić, iż sieci salafickie – w tym dżihadyści – mają niejako monopol na wyniki wyszukiwania na temat islamu.

Salaficcy kaznodzieje, którzy propagują religijne treści w języku niemieckim, stwarzają młodzieży możliwość utożsamiania się z nimi, ponieważ przedstawiają swoje rozumienie islamu w języku zrozumiałym i odpowiednim dla młodzieży oraz uwzględniają aktualny kontekst życia w krajach niemieckojęzycznych.

Ponieważ młodzi ludzie mają często powierzchowną lub nie mają żadnej wiedzy religijnej, nie są w stanie krytycznie ocenić prezentowanych treści. Dlatego też kaznodzieje działający w przestrzeni wirtualnej mają w tej chwili niezwykłą siłę przyciągania i częściowo zastępują potrzebę kontaktu z miejscowym meczetem. dzięki mediów społecznościowych islamscy ekstremiści nawiązują kontakty i wiążą się w sieci.

Ekstremizm to nie tylko przemoc

„Ekstremizm islamski opiera się na (politycznej) ideologizacji islamu jako wszechogarniającego systemu życia, społeczeństwa i rządów. Ekstremizm islamski nie musi zakładać gotowości do ekstremistycznej przemocy (terroryzmu); w myśleniu islamistów można jednak znaleźć podstawowe założenia, które mogą sprzyjać gotowości do przemocy. Należy do nich rygorystyczne odrzucenie istniejących porządków społecznych, zarówno w świecie muzułmańskim, jak i zachodnim. Mają one zostać zastąpione porządkiem opartym na ideałach islamu.

Ważną rolę odgrywa również koncepcja „’prawdziwego’ islamu, który wyróżnia się spośród innych, w tej chwili wyznawanych interpretacji islamu” – czytamy w dokumencie. W spektrum ekstremistycznym mieszczą się organizacje sięgające po przemoc, powstrzymujące się od przemocy oraz te, które dopuszczają przemoc w określonych warunkach.

Transmisja ekstremizmu na Generację Z

Środowisko islamistów-ekstremistów w Austrii miało przede wszystkim wyraźne ramy ekonomiczne. Ekstremizm rozwijał się w warstwach uboższych. w tej chwili ma on wymiar generacyjny. Pokolenie Z – urodzeni w latach 1995-2010 – coraz częściej pojawia się jako odbiorcy czy też aktywni współtwórcy ekstremistycznej i terrorystycznej propagandy internetowej. Ofiarami propagandy islamistycznej padają przede wszystkim młodzi konwertyci i konwertytki oraz osoby, które chcą zagłębić się we własną religię, szukając odpowiedzi na pytania dotyczące wiary i tożsamości.

Prezentacja poglądów religijnych w połączeniu z brakiem kontaktu z osobami w świecie rzeczywistym może zainicjować stosunkowo szybką radykalizację. Motywacji, która odgrywa rolę w radykalizacji młodych ludzi, nie da się zwykle wyjaśnić systemowo, ale jest ona ściśle powiązane z osobistą sytuacją życiową jednostki. Podmioty ekstremistyczne rozumieją, w jaki sposób można instrumentalnie wykorzystać doświadczenie wyobcowania ludzi poprzez okazywanie im wsparcia, szacunku i dawanie poczucia przynależności do wspólnoty.

Czynniki takie, jak kryzysy życiowe, postrzegane lub rzeczywiste doświadczenia dyskryminacji, niepewne warunki życia, mogą sprzyjać osuwaniu się w ekstremizm religijny. Grupy ekstremistyczne pozwalają kanalizować gniew, a także oferują swym członkom swoisty status, zaspakajając potrzebę prestiżu i władzy.

Skrajna prawica wciąż groźna

Jako „stale zwiększone” klasyfikowane jest również zagrożenie ze strony prawicowych ekstremistów. Tutaj wyróżnia się dwie grupy: z jednej strony neonazistów, a z drugiej tzw. „nową prawicę”, do której zalicza się np. identytarystów. W 2022 roku odnotowano 660 osób związanych z tymi środowiskami, aresztowano 37 osób i przeprowadzono ponad 100 przeszukań domów.

Według Haijawi-Pirchner można zauważyć, iż prawicowi ekstremiści próbowali przywłaszczyć sobie protesty związane z ograniczeniami wprowadzonymi z powodu pandemii. W ten sposób środowisko to chciało zyskać aprobatę także wśród tych grup, które od prawicy się dystansują.

Podobny rozwój sytuacji można zaobserwować wśród lewicowych ekstremistów. Ci z kolei chcą wykorzystać protesty klimatyczne do swoich własnych celów. Istnieją powiązania między lewicowymi ekstremistami a środowiskiem ekologów, walczących z ociepleniem klimatu. Jako przykład wymienia się protesty przeciwko Europejskiej Konferencji Gazowej, w których uczestniczyły również agresywne grupy lewackie.

W Austrii działają także stowarzyszenia antysystemowe, które swoje spiskowe teorie rozpowszechniają głównie za pośrednictwem mediów społecznościowych. Od początku pandemii władze austriackie otrzymują masę listów z pogróżkami.