Abu Hanifa

Imam Abu Hanifa (RA) – pierwszy z „czterech imamów” i twórca pierwszej szkoły fikhu (żył w latach 80 – 150 wg kalendarza Hidżry).

Ojciec Abu Hanify (RA) był kupcem, handlującym jedwabiem i Abu Hanifa (RA) początkowo pomagał mu w prowadzeniu rodzinnego interesu. Pewnego dnia ktoś powiedział mu: Lepiej zacznij się uczyć, bo wyglądasz mi na mądrego człowieka. Abu Hanifa (RA) odpowiedział: Mam swoją pracę, a wtedy tamten człowiek powiedział mu: Twoja mądrość powinna iść w innym kierunku. Wtedy Abu Hanifa (RA) rozpoczął naukę (później spotkał się osobiście z niektórymi spośród towarzyszy Proroka Muhammada (SAAWS) , m.in. z Abbasem t).

Abu Hanifa (RA) stworzył szkołę prawną (nazwaną od jego imienia hanaficką), opierającą się na własnej opinii uczonego, jednak sam zawsze szukał dowodów i argumentów na potwierdzenie własnej opinii. Najpierw szukał tych argumentów i dowodów w Qur’anie, później (jeśli nie znalazł odpowiedniego wersetu) w hadisach Proroka (SAAWS) , później (jeśli nie znalazł odpowiedniego hadisu) w opinii uczniów Proroka (SAAWS) na temat tego, co jest halal, a co jest haram, dopiero później (jeśli nie znalazł odpowiedniej opinii) kierował się własnym rozeznaniem, starając się, żeby było jak najbliższe Qur’anu, potem hadisów, potem opinii uczonych.

Stworzył metodę analogii, uznając, iż jeżeli nie ma ściśle uregulowanego jakiegoś przypadku, można wtedy szukać przepisów, które odnoszą się do jakiejś podobnej sytuacji.

Wprowadził także metodę istihsan (dzisiaj to słowo oznacza także kierowanie się – np. w sądzie – dobrem konkretnej osoby, a nie społeczności), która dopuszczała zajmowanie się sprawami, jakie dopiero miały nastąpić. Abu Hanifa (RA) zastosował tutaj swoje doświadczenie z handlu – gdzie było dopuszczane sprzedawanie towaru, którego jeszcze nie ma (przykładowo, jeżeli ktoś zaprojektował meble, ale jeszcze ich nie wykonał, mógł już dostać zapłatę za te meble, choć jeszcze ich nie było).

Po śmierci ojca Abu Hanifa (RA) odziedziczył rodzinny interes, ale gwałtownie przyjął wspólnika, któremu powierzył większość spraw związanych z handlem, ponieważ chciał mieć więcej czasu w naukę. W handlu sprzedawał swoje towary z minimalną marżą i minimalnym zyskiem dla siebie (podobnie, jak robili np. Prorok Muhammad (SAAWS) albo Abu Bakr t), a jeżeli sprzedawał towar, który miał jakieś wady, zawsze uprzedzał o nich kupującego.

Pewnego razu przyszła do niego kobieta, która chciała sprzedać swoją suknię. Abu Hanifa (RA) zapytał ją: Ile chcesz za tę suknię? Kobieta powiedziała: Sto dinarów. Abu Hanifa (RA) odpowiedział: Ona jest warta więcej. Wtedy ta kobieta powiedziała: Dwieście dinarów. Abu Hanifa (RA) odpowiedział: Ona jest warta więcej. Wtedy ta kobieta powiedziała: Trzysta dinarów. Abu Hanifa (RA) odpowiedział: Ona jest warta więcej. Wtedy ta kobieta powiedziała: Czterysta dinarów. Abu Hanifa (RA) odpowiedział: Ona jest warta więcej. Kobieta myślała, iż Abu Hanifa (RA) wyśmiewa się z niej i chciała odejść, ale wtedy on zawołał jakiegoś innego kupca i zapytał go: Ile jest warta jej suknia?, a tamten kupiec odpowiedział: Pięćset dinarów. Wtedy Abu Hanifa (RA) wypłacił tamtej kobiecie pięćset dinarów – może ona nie wiedziała, ile jest warta jej suknia, może chciała sprzedać ją taniej, bo bardzo potrzebowała pieniędzy, ale on tego nie wykorzystał, tylko wypłacił tej kobiecie całą sumę pieniędzy, jaka się jej należała.

Abu Hanifa (RA) zawsze był skromny i miły, i odpłacał za zło dobrem. Pewnego razu wracał z meczetu w towarzystwie człowieka, który przez całą drogę bardzo go krytykował i był dla niego niemiły. Abu Hanifa (RA) cały czas go słuchał, a kiedy stanęli przed jego domem, to powiedział temu człowiekowi: Chciałbym się już z tobą pożegnać, więc jeżeli masz coś więcej do powiedzenia, to powiedz, a jeżeli nie, to proszę cię, pozwól, iż już pójdę do domu.

Autor: Abd ul-Karim